تبریز- آیین‌ها و مراسم‌های عزاداری در ماه محرم همه‌ساله در سراسر کشور و به‌خصوص در شهرها و روستاهای مختلف آذربایجان شرقی با شور و عشق خاصی به امام حسین(ع) برگزار می‌شود و عاشقان آن حضرت عهده و ارادت خود را هرسال در قالب عزاداری مستحکم‌تر می‌کنند.

با این چه شورش است که در خلق عالم است

به گزارش قدس آنلاین؛ آیین‌های سنتی عاشورایی روایت گر عاشقانه‌ای حزن‌انگیز از مردمان ایران است، عاشقانه‌ای که گاه سرتاپای اهالی این دیار را در خاک و «گِل» فرومی‌برد و تاکنون تعدادی از آئین‌ها در فهرست میراث معنوی ایران نیز به ثبت رسیده است.

هم‌زمان با فرارسیدن محرم از لباس گرفته تا سر در مغازه‌ها همگی تغییر رنگ  می‌دهند به‌گونه‌ای که همه‌چیز مهیای عرض ارادتی دیگر است.

خیمه‌ها در شهر پا می‌گیرد؛ دیوارها و خیابان‌ها سیاه‌پوش می‌شوند و نوحه‌های محلی تا روستاهای دورافتاده ضجه می‌زنند.

آئین طشت گذاری

مراسم طشت گذاری در بیشتر شهرهای استان قبل از آغاز ماه محرم برگزار می‌شود و به‌نوعی مراسم استقبال از ماه محرم نیز است. آیین طشت ‌گذاری یکی از قدیمی‌ترین سنت‌ها و مناسک ایرانی است که در روزهای پایان ماه ذی‌الحجه برگزار می‌شود.

این آیین که به‌نوعی آماده شدن مردم برای ماه محرم و صفر نیز است به این نحو برگزار می‌شود که طشت‌های آب که نمادی از فرات هستند را به مساجد و حسینیه‌ها می‌آورند و این سنت به پیروی از اقدام امام حسین(ع) در مقابل سپاه حر است که در روز ۲۷ ذی‌الحجه‏، آب مشک‌ها را در طشت‌ها ریخته و تمام لشکر حر و اسب‌های آن‌ها را سیراب‏ کردند.

عزاداران حسینی در این آیین، طشت‌ها را بالای سر می‌گیرند و مسجد را دور می‌زنند. سپس در داخل آن‌ها آب می‌ریزند و مردم دست به طشت و آب آن می‌زنند و با امام حسین(ع) و حضرت ابوالفضل(ع) بیعتی دوباره می‌کنند.

علم‌گردانی به یاد علمدار کربلا

مراسم «علم‌گردانی» به یاد علمدار دشت کربلا از دیگر مراسم‌های مردم استان آذربایجان شرقی در ایام محرم است. علم‌های متبرک به نام حضرت ابوالفضل(ع) صبح عاشورا توسط فرد خاصی که علم‌گردانی نام دارد گردانده ‌می‌شود و درگذشته علم گردان از سادات محل انتخاب می‌شد.

در روزهای اول محرم در زمان شکل‌گیری دسته عزاداری روستا، علم‌ها یکی‌یکی وارد و در میدان گردانده می‌شوند. این مراسم در طول دو ماه محرم و صفر در اغلب نقاط استان و به‌خصوص در مراغه که معروف‌ترین بخش شهر بخشایش است و نیز در قرا ملک تبریز برگزار می‌شود و گاهی از صبح عاشورا تا بعدازظهر ادامه می‌یابد.

علم بندی در آذربایجان

برگزاری سنت قدیمی «علم بندی» در آذربایجان شرقی نیز مرسوم است. این مراسم به‌خصوص در شهر مراغه و محله دروازه مراغه در سومین روز محرم برگزار می‌شود.

سرپرست هیئت‌ها پارچه و روسری‌ها را بر روی علم نصب می‌کنند که ارتفاع آن به ۵۰ متر می‌رسد.

علم را در مسجد لباس می‌پوشانند و با سلام‌وصلوات به میان جمعیت می‌آورند و تا اربعین به همان صورت برافراشته می‌ماند و ۲۸ صفر گروه‌های سینه‌زنی و نوحه‌خوانی مراغه علم را برداشته و به مکان قبلی منتقل می‌کنند. بر بالای علم پنجه یا تیغه نصب می‌شود.

مراسم شاه حسین گویان

شاه حسین گویان نوعی مراسم مذهبی است که در ایام ماه محرم در بیش‌تر نقاط آذربایجان شرقی و به‌طور گسترده در تبریز برگزار می‌شود.

این مراسم از چند روز مانده به ماه محرم تا دهمین روز از همین ماه و ظهر عاشورا ادامه می‌یابد.

یین‌های سنتی عاشورایی روایت گر عاشقانه‌ای حزن‌انگیز از مردمان ایران است، عاشقانه‌ای که گاه سرتاپای اهالی این دیار را در خاک و «گِل» فرومی‌برد و تاکنون تعدادی از آئین‌ها در فهرست میراث معنوی ایران نیز به ثبت رسیده است

در زبان ترکی آذربایجانی، مردم به این مراسم «شاخ سی» می‌گویند که کوتاه شده واژه «شاه حسین» است.

قدیمی‌ترین مراسم عزاداری منحصربه‌فرد آذری‌ها  مراسم «شاخسی-واخسی» است، ریشه لغوی شاخسی واخسی چندان معلوم نیست، اما برخی آن را مخفف و تحریف‌شده‌ی «شاه حسین وای حسین» می‌دانند.

دسته‌های عزاداری شاخسی- واخسی، از چند روز مانده به ماه محرم، شب‌ها در حسینیه‌ها و مساجد تشکیل‌شده و با حضور عزاداران، در صف‌هایی طویل و زنجیروار، راهی کوچه و خیابان شده و مرثیه‌ها و اشعار مذهبی در رثای سالار شهیدان ویارانش سر می‌دهند.

اوج این مراسم در ظهر عاشورا و پس از اتمام عزاداری ظهر عاشوراست که عزاداران، با ذکر «شاخسی، واخسی»، پس از طی کردن مسیری طولانی نهایتاً خود را به خیمه‌های به آتش کشیده شده (نماد خیمه‌های امام حسین(ع) ویارانش در کربلا) رسانده و به سوگ واقعه می‌نشینند.

عزاداران در مراسم شاه‌ حسین ‌گویان (شاخسِی)، نوعی چوب مخصوص این نوع عزاداری را از زمین تا فرق سرخود حرکت می‌دهند، درحالی‌که هماهنگ پاهای خود را به زمین می‌کوبند، وقتی‌که چوب به سمت پایین آورده می‌شود، گروهی با صدای بلند ندای شاخسِی (شاه‌ حسین) و زمانی که چوب به سرشان نزدیک می‌شود، گروه دیگر با صدای بلند ندای واخسِی(وای‌ حسین) سر می‌دهند.

مشعل گردانی «پولکه»

یکی از منحصربه‌فردترین مراسم‌های عزای حسینی که در واپسین روزهای دهه نخست ماه محرم در بخش‌هایی از جنوب استان آذربایجان شرقی برگزار می‌شود، مراسم مشعل گردانی «پولکه» شهرستان عجب‌شیر است.

«پولکه» نام نوعی توپ آتشین ساخته‌شده از پارچه است که آن را با سیمی می‌بندند و بعد از نفت اندود کردن، آتش می‌زنند.

در شب تاسوعای حسینی و شب عاشورا ده‌ها «پولکه» آتشین در میان عزاداری‌های دیگر و در فضای تاریک‌شب چرخانده می‌شود این پولکه ها در تاریکی شب می‌چرخند و یاد ۷۲ خورشید فروزان دشت کربلا را گرامی می‌دارند.

در اعتقادات محلی مردم استان توسل به دسته‌های عزاداری برای شفای بیماران از سالار شهیدان جایگاه ویژه‌ای دارد به‌طوری‌که بارها مشاهده‌شده بیماران زیادی در مراسم‌های عزاداری شفا یافته‌اند.

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.