دراین میان اما حرف اول وآخر این مراسم را نسل جوان و نوجوان میزند ، شور وشعوری که باید به این نسل منتقل شود تا تداوم راه عاشورا و عاشوراییان تضمین شود. شاید برای برخی که اعتقادات محکمی ندارند باورش دشوار باشد که همواره این مجالس مملو از جوانان ونوجوانانی است که عشق به اهل بیت درسینه آنها موج میزند.
شاید درهمین راستا هم باشد که برخی با آوردن بهانه های عجیب وغریب تلاش دارند تا نوجوانان وحتی کودکان را از حضور درچنین مجالسی منع کنند. بهانه هایی چون افسردگی ناشی از حضور درمجالس ذکر و خطابه مصائب خاندان عصمت وطهارت در کربلا. این درحالی است که آنچه میتواند بهترین هدیه به فرزندان ونسل آینده کشورمان باشد ؛ تربیت حسینی است که بخشی از آن با حضور درهمین مجالس ذکر ووعظ و روضه محقق میشود.
***دانشگاه بزرگ کربلا
نظریه‌های یادگیری اجتماعی یکی از نظریه‌هایی است که به نقش مشاهده و تقلید و الگوبرداری در یادگیری تاکید می‌کند. طبق این نظریه کودک یا نوجوان بر اساس ویژگی‌های شخصی و با فعالیت خود الگوی معینی را از میان الگوهای مختلف والدین و بزرگسالان انتخاب می‌کند. بر این اساس زمینه‌های محیطی و وراثتی از همان دوران کودکی تا بزرگسالی می‌توانند در رشد شخصیت انسان تأثیرگذار باشند، قرار گرفتن هر شخصی در محیطی سالم، همراه با زمینه وراثتی سالم، شخصیتی سالم را تحویل جامعه میدهد و این فرد به نوبه خود میتواند نقشی تأثیرگذار بر روی افراد دیگر داشته باشد. لذا توجه به تربیت فرزندان در داخل خانواده و هم‌زمان حضور آنان در محیط‌های اجتماعی مناسب، میتواند تأثیر تربیت فرزندان را چند برابر کند.
یکی از مسایل مورد توجه در بحث تربیت فرزندان که متناسب با فرهنگ اسلامی ما است، تربیت دینی فرزندان می‌باشد؛ در این میان واقعه کربلا نه یک حادثه بلکه یک دانشگاه بزرگ تربیتی است، واقعه‌ای که بسیاری از آموزه‌های دینی را در بر دارد، و ما می‌توانیم با الگو قرار دادن جریان عاشورا، گام‌های مؤثری در امر تربیت دینی کودکان و فرزندانمان برداریم. نگاه حضرت امام حسین(علیه السلام) به فرندان خود و فرزندان خواهر و برادر و حتی اصحاب و بالاتر از این در برخورد اولیه با دشمنانش آنهم در بحبوحه جنگ یک نگاه تربیتی بود. و این خود بزرگترین الگو برای والدین می‌باشد. زمانی که انگیزه و فکر کودک عاشورایی شده و از آرمان‌های حسینی الهام گرفت، در موقعیت‌های مختلف زندگی با ذهن فرد عجین شده و ظاهر میشود.
***روضه خوانی برای تربیت
حجت‌الاسلام سید حسین خادمیان از کارشناسان مطرح دینی درباره روضه خوانی برای کودکان معتقد است: روضه خوانی برگرفته از یک حقیقت تاریخی بر مبنای واقعه کربلا و ابزار مهمی برای هدایت و تربیت انسان‌ها است، بنابراین می‌توان از روضه به عنوان عاملی برای تربیت نسل کودک و نوجوان استفاده کرد، همان‌گونه که علوم زیستی و تاریخی می تواند به زبان کودکانه و قابل فهم ارائه شود، باید واقعه کربلا نیز به همین شکل برای آنها بیان شود.
وی می افزاید: در حقیقت واقعه کربلا روش صحیح زندگی کردن و عامل شناخت نور از تاریکی است، بنابراین باید داستان ظالم و مظلوم به زبانی برای کودک بیان شود که برای او قابل فهم باشد و از طریق احساس و عاطفه آن حالت انکسار قلبی و عطوفت و نرمی برای او پیش آمده و با حقیقت ناب زندگی که منجر به سعادت او میشود آشنا شود.
خادمیان ادامه می دهد: نباید مطالبی که برای کودک بیان میشود همراه با ابهام باشد و او را در شک رها کند، بنابراین زمانی که از روضه برای بیان این حقیقت تاریخی استفاده میشود باید با دقت و ظرافت لازم جملات را ادا کرد، تا در زمانی کوتاه ابهامات کودک درباره واقعه کربلا برطرف شده و با یک کشف شیرین از مجلس روضه خارج شود. اهل منبر، وعاظ، مداح و ذاکر اهل بیت(ع) در جلسات عزاداری دقت کنند که کودکان در روضه امام حسین(ع) با اصل امامت و ولایت آشنا شوند.
همچنین محمدرضا سنگری، محقق و پژوهشگر عاشورایی، استاد و عضو هیأت علمی دانشگاه می گوید: پیشنیه تاریخی این موضوع اندکی با دیدگاه‌ها و رفتارهای ما در پیوند کودکان با روضه تفاوت دارد. وقتی مسائلی که رنگی از غم و اندوه دارند، مطرح میشود ما معمولاً می گوییم این قضایا را برای کودکان طرح نکنیم، حتی برخی گاهی از منظر روانشناسی نیز این موضوع را مطرح می‌کنند، اما در سیره اهل بیت(ع) مشاهده میشود که آنها کودکان را با این مسائل مواجه می‌کردند.
سنگری تصریح می کند: در سفر حضرت اباعبدالله الحسین(ع) به کربلا وقتی خبر شهادت مسلم بن عقیل(ع) رسید، امام(ع) این موضوع را از دختر کوچک ایشان پنهان نکردند، بلکه او را بر زانوی خود نشاند و موضوع را با او مطرح کرده، او را تسلی داده و فرمودند: من از این لحظه به بعد پدر تو هستم، زینب(س) مادر تو و بقیه بچه‌ها هم خواهر و برادر تو هستند.سنگری افزود: هنگام عزاداری در محرم، وقتی کودکان با اشک مادران مواجه می‌شوند و یاد حضرت علی اصغر(ع) مطرح میشود، به سبب کنجکاوی آنها، این نقش در ذهن او می‌ماند و در نتیجه یک پیوندی از دوران کودکی با کربلا و عاشورای اباعبدالله(ع) خواهد داشت و این نوعی مصونیت بخشی درونی برای بچه‌ها است.
وی عنوان کرد: وقتی فرزندان ما در این مجالس حضور پیدا می‌کنند، به سبب پیوستگی و پیوند درونی با بهترین اسوه و الگوهای زندگی انسانی و الهی در همه ابعاد، برای آینده به مصونیت دست پیدا می‌کنند و از همین دوران کودکی نقشی در ذهن آنها ایجاد میشود که بد نکنند، موجب آزار کسی نباشند یا از آب دریغ نکنند. این موضوعات در ذهن کودک می‌ماند و فرداهای او را شکل میدهد.
***دورخیز برای تربیت حسینی
درهمین راستا ؛ حجت الاسلام ابراهیمی پور، عضو هیئت علمی موسسه امام خمینی(ره) به اشاره به ضرورت توجه به تربیت حسینی کودکان گفت: این سبک تربیتی، عقاید و باورها، ارزش ها و هنجارها، رفتارها و نمادهای اجتماعی و به دنبال آن رفتارهای فردی را در بر می گیرد. در نتیجه هر وقت عقاید و ارزش های ما با ارزش های حسینی همسو بود و هنجارهای ما با معارف حسینی پوشش داده شد و از سوی دیگر رفتارها بر اساس منش حسینی شکل گرفت در نتیجه می توانیم بگوییم تربیت حسینی در جامعه جاری و ساری شده است.
وی ادامه داد: تربیت حسینی وقتی ممکن است که فرهنگ، فرهنگ حسینی باشد یعنی سطوح مختلف فرهنگ نشات گرفته از عقاید، منش و رفتار حسینی باشد، اگر فرهنگ حسینی شد از طریق فرایند جامعه پذیری شاهد تربیت حسینی نیز خواهیم بود وگرنه به صورت فردی و جسته گریخته می توانیم این سبک تربیتی را شاهد باشیم.
حجت السلام ابراهیم پور تصریح کرد: شکل گیری تربیت حسینی را می توان از دوران کودکی در فرهنگ سنتی مشاهده کرد. ما علاوه بر عزاداری های سنتی که هرساله برگزار می کنیم، وقتی کودکی به دنیا می آید کام او را با تربت امام حسین(ع) بر می داریم. نام فرزندان را حسین یا ترکیبی از نام حسین یا کنیه های حسین می گذاریم، اسامی نظیر امیرحسین جزو سه نام اول در انتخاب نام نوزدان در کشور ما محسوب می شود و اسم حسین نیز جزو هشت اسم اول در انتخاب های ما است.
عضو هیات علمی موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) گفت: حتی در ایام عزاداری ماه محرم و صفر لباس مشکی تن نوزادان می کنیم، به ویژه در دهه های اخیر نیز لباس هایی شبیه لباس حضرت علی اصغر(ع) تن آنها می کنیم یا مراسم شیرخوارگان حسینی برگزار می شود. از سوی دیگر وقتی بچه ها آب می نوشند می گوییم بعد از نوشیدن آب بگویند «سلام بر حسین شهید(ع)». پس یاد امام حسین(ع) از همان طفولیت در ذهن کودک نقش می بندد. از سوی دیگر حضور کودکان به همراه والدین در مجالس روضه یا کمک کردن در جریان اداره هیئات از دیگر رویکردهایی است که می تواند تربیت حسینی را رقم بزند.
وی با بیان اینکه موارد یادشده به صورت سنتی در فرایند تربیت و جامعه پذیری کودکان نسل های قبل وجود داشته است، افزود: امروز نیز اینگونه است اما تا حدودی برخی موارد کمرنگ شده، در جامعه سنتی خبری از شبکه های مجازی نبود اما امروز چنین نیست. از نظر من باید بتوانیم ماهیت سنتی را در سیر جامعه پذیری کودکان رعایت کنیم.
***ضرورت های تربیت حسینی
یک کارشناس مذهبی دراین خصوص میگوید: لبیک یا حسین(ع) گفتن به معنای لبیک گفتن به مرام و منش اباعبدالله الحسین(ع) است، باید گفت، فرزندان ما نیاز به تربیت حسینی دارند و مبنای تربیت حسینی نیز اخلاق است.در کنار توسلات عاطفی و اشک‌هایی که برای مصائب اهل بیت(ع) می‌ریزیم، مادران باید یک رکن اساسی برای تربیت حسینی فرزندانشان مدنظر داشته باشند.
حجت‌الاسلام والمسلمین وحیدحجتی ادامه داد: اگر مادری بخواهد فرزندش را بر مبنای تربیت حسینی بزرگ کند، باید بداند امام حسین(ع) کیست و چه حال و هوایی دارد، لذا تا امام حسین(ع) را نشناسیم و ندانیم چه حال و هوایی دارد، تربیت ما تربیت حسینی نخواهد بود.اینکه می‌گوییم لبیک یاحسین(ع) این لبیک گفتن به مرام و منش اباعبدالله الحسین(ع) است. اگر لحظه لحظه زندگی امام حسین(ع) از آن زمان که از مدینه به سمت کربلا حرکت کردند را مطالعه کنیم، می‌بینیم که حضرت، اخلاقی برخورد کردند.
این کارشناس مذهبی ابراز کرد: اگر کسی باور کند که رکن اصلی برای تربیت حسینی فرزند اخلاقی بار آوردن است، شک نکنید که این تربیت حسینی خواهد بود. اگر مادری نیتش این باشد که فرزندش را بر مبنای اخلاق حسینی بار بیاورد، یعنی اینکه از تمام رذائل اخلاقی از جمله کینه و ... باید دور باشد.جلسات اباعبدالله الحسین(ع) یعنی اینکه امام حسین(ع)، ما تو را می‌خواهیم، لذا خواستن امام حسین(ع) تنها خواستن احساسی و عاطفی نیست و باید از مرز احساس عبور کرد و به عمق مرام حضرت رسید.
این کارشناس مذهبی رسانه ملی بیان کرد: اگر مادری قرار است فرزندش را حسینی بار آورد و سبک زندگی حسینی داشته باشد، باید در جریان زندگی، از بدی همسر چشم بپوشد. اگر مبنای زندگی و تربیت حسینی را بر مبنای اخلاق نگذاریم، زندگی به کام ما نخواهد شد.تربیت حسینی یعنی اینکه امام حسین(ع) حتی نسبت به افرادی که ایشان را قبول نداشتند، احساس مسئولیت و توجه می‌کردند.
حجتی تصریح کرد: ولایت یعنی سرپرستی همراه با دوست داشتن. عمده اینکه فرزندان از پدر و مادر دوری می‌کنند این است که پدر و مادر زیاد امر و نهی می‌کنند. با زور، کسی تربیت نمی‌شود. در تربیت اخلاق اثرگذار است. براساس روایات رسیده از اهل بیت(ع) زیاد تذکر دادن فرزند را عصبانی می‌کند.
وی عنوان کرد: لبیک یا حسین(ع) و بیعت با اباعبدالله الحسین(ع) فراتر از بحث حماسه و شور شعوری دارد و آن این است که ما می‌خواهیم لبیک به مرام اباعبدالله(ع) بگویم، لذا اگر می‌خواهیم فرزندی تربیت کنیم که به حضرت مهدی(عج) لبیک گوید، لازمه آن اخلاقی زندگی کردن است تا در این زندگی اخلاقی، فرزندی با مرام و منش امام حسین(ع) تربیت کنیم.
***مکتب حسینی و زینبی بهترین الگوی تربیتی
یک کارشناس مسائل دینی هم دراین خصوص گفت: بهترین الگوی تربیتی برای فرزندان نیز آموختن فرهنگ حسینی و عاشورایی و هدایت آنها در مراسمات مذهبی و الگوگیری از زندگی ائمه (ع) است
حجت الاسلام علیرضا آشوری افزود: مادران این مرز و بوم باید برای تربیت فرزندانی پاک و صالح در جامعه اسلامی تلاش کنند تا از اخلاق حسینی و زینبی بهرمنده باشند.
کارشناس مسائل دینی با بیان اینکه تربیت سالم فرزندان یکی از حقوق آنها به شمار می‌رود عنوان کرد: کودکان و خردسالان از فطرت و روح پاکی برخوردار هستند و این سن بهترین فرصت برای تربیت درست آنها با الگوگیری از اهل بیت (ع) است تا والدین فرزندانی صالح به جامعه تحویل دهند.
وی توضیح داد: کودکان ، آینده سازان کشور ما هستند و بهترین الگوی تربیتی برای فرزندان نیز آموختن فرهنگ حسینی و عاشورایی و هدایت آنها در مراسمات مذهبی و الگوگیری از زندگی ائمه (ع) است تا بهترین ها وارد عرصه جامعه شوند.
نظر شما