مسعود براتی،کارشناس سیاسی/

دولــت آمریکا به تازگی اصلاحیــه‌ای با عنوان مدرنیــزه کــردن تحریم‌ها علیــه تأمین مالی تروریســم انجام داده و توسط وزارت خزانه‌داری بهعنوان متولی اصلی تحریم ابلاغ شــده است، این اقدام جدید بر اســاس توضیح خودشــان اصلاحیــه‌ای بر دستور اجرایی 13224 است که در ســال 2001 و در دوران ریاســت جمهوری بوش پســر برای مقابله با تأمین مالی گروه‌های تروریستی صادرشده بود.

 دو اتفاق جدید در این اصلاحیــه‌ رخ داده اســت؛ نخست اینکه یک سری افراد و جایگاه‌های جدید را به عنوان حامی تروریسم به این دستور اجرایی اضافه کردند، یعنی می‌توانند آدم‌ها و نهادهای جدیدی را به عنوان حامی تروریسم شناسایی و تحریم کنند.

 برای مثال رهبران گروه‌ها یا افرادی که به عنوان تروریسم شناخته شدند، می‌توانند از این پس به‌عنوان حامی تروریسم شناسایی‌شده و ذیل ایــن تحریم‌ها قرار گیرنــد. حالا اینکه مصداقش چه میشود و به چه معناست روشن اســت؛ گروه‌هایــی که به گمــان آمریکا عمل تروریســتی انجام می‌دهند، اگر فردی به عنوان رهبر معنوی آنها هم وجود داشته باشد، حتی کسی اگر مستقیم عمل تروریستی را انجام نداده باشد و یا حمایت مالی نکرده باشد و صرفاً جایگاه رهبری فکری داشته باشــد، وزارت خزانه‌داری میتواند به عنوان حامی تروریست شناسایی کند و ذیل تحریم‌ها قرار دهد.

 اما اتفاق دوم مهمتر مربوط به خود تحریم‌هاست .  دولت آمریکا در این اصلاحیــه گامی را برداشته که بنده آن را با این عنوان تعبیر می‌کنم؛ «آمریکا فهرســت ملی افراد و گروه‌های تروریستی خود را با قلــدری و با اســتفاده از زور اقتصادی که دارد، آشــکارا به لیست مرجع جهانی گروه‌های تروریستی تبدیل کرد». آمریکا با این اصلاحیه به بانک‌های بزرگ جهانی اعلام کرد اگر شــما در خدمــات مالی روزمره خود در فضای اقتصاد جهانی به صورت غیرمستقیم سبب شوید که به این افراد و نهادهای مشخص‌شده توسط دولت آمریکا خدمات مالی داده شود، مثلاً لایه چهارم یا پنجم خدمات مالی یک بانک بزرگ اروپایی به یک گروه تروریستی برسد؛ آمریکا بانک اولی را تنبیه و مجازات خواهد کرد.

 ایــن بدان معناســت کــه دولــت آمریکا به بانک‌هــای بزرگ دنیا اعلام کرده که از این به بعد در مقابله و تحریــم کردن این گروه‌های تروریســم یا حتی حامی تروریســم شما هم مســئولیت دارید و باید دســتورات آمریکا را عمل کنیــد و اگر عمل نکنید شــمارا تنبیه میکنم و تنبیه هم طبق آنچه منتشر کرده‌اند قطع دسترسی بانکها از نظام مالی آمریکا یا همان نظام پرداخت دلار اســت که این تنبیه ســنگینی برای بانک‌های بزرگ دنیاست.

این سبب میشود که بانک‌های بزرگ جهانی پس از این به فهرست ارائه‌شده توسط دولت آمریکا برای گروههای تروریســتی پایبندی بســیار بیشتری داشته باشند و در مبادلات‌شان آن را به‌عنوان یک لیســت مرجع در نظر بگیرند و این عملاً تبدیل‌شدن فهرست آمریکا به لیست مرجع جهانی خواهد بود.

 باید توجه داشت در فضای بانکی، مناسبات واقعی جاری اســت و بانک‌های کوچکتر از بانک‌های بزرگتــر تبعیت میکننــد و بانک‌های بزرگ بین‌المللی هم پیرو نظام مالی آمریکا هســتند؛ بنابراین به قواعد تحریمی آمریکا توجه می‌کنند و این واقعیت نظام بانکی جهانی است.

 اینجا دیگر نه شــورای امنیت و نه ســازمان مللــی مطرح نیســت و اینکه هر کشــوری میتوانــد لیســت مرجــع خود را داشــته باشــد، تقریباً کمرنگ می‌شود؛ چراکه نظام اقتصادی جهان یک سلسله مراتب دارد و این سلسله مراتب هم به نهادهای قدرتمند جهانی ختم میشود.

 نکته جالب توجه اینکــه آمریکا یکباره این کار را انجام نــداده و اینیک اتفاق دفعی نیســت .  آمریکا از ســال 2010 با این نوع تحریم که ما آن را «تحریم‌های ثانویه بانکی نســل دوم» یاد می‌کنیم، سبب میشود که بانک‌های بزرگ از قواعد آمریکا در تحریم‌هــا تبعیت کنند و این همان تحریمی است که از سال 1389 علیه ایران نیز اعمال‌شده است.

 حالا دولــت آمریکا پس از حدود 10 ســال از پیاده‌ســازی این نوع تحریم علیه کشــورمان و بعد از حدود دو ســال پیاده‌سازی آن علیه کره شــمالی تصمیم گرفته این تحریم را به سطح جهانی گسترش دهد؛ بنابراین یک نوع حکمرانی و سلطنت آمریکا بر نظام بانکی جهانی به شمار مــی‌رود و آمریکا از این ســلطه اســتفاده‌های سیاسی میکند.

 این کشور هرروز بهصراحت به سوء استفاده از نظام مالی و بانکی جهانی برای اهداف سیاسی و امنیتی خود میافزاید.  البته این نوع تحریم از ســال ۱۳۸۹ یا همان  2010  بر ایران اعمال می‌شــد و نکته جالب اینکه در توافق هســته‌ای هم این نوع تحریم برداشته نشــد و باقی ماند و به همین دلیل هم بانک‌های بزرگ بین‌المللی پس از برجام با مــا همکاری نکردند.

 در حال حاضر هم با توجه به اینکه تمام تحریم‌ها با شــدت بسیار علیه ایران اعمال می‌شود، این اصلاحیه اثری روی مــا ندارد و برای ما یک امر اتفاق افتاده درگذشته است و آنچه اهمیت بیشتری دارد، برای کشورهایی است که تاکنون با این مدل تحریم مواجه نبودند.