سیدمصطفی فاطمی نسب/
اربعین امسال از حساسیت بیشتری نسبت به سال‌های پیش برخوردار است. ناآرامی‌های اخیر عراق و پروپاگاندای گسترده رسانه‌ای غرب برای گرفتن ماهی از آب گل‌آلود اوضاع عراق، نشانه خوبی برای اهمیت بالای راهپیمایی اربعین امسال است. با وجود این هنرمندان و فعالان فرهنگی، همانند گذشته و حتی جدی‌تر ار پارسال پا در عرصه فعالیت فرهنگی و هنری در پیاده‌روی اربعین امسال گذاشته‌اند و مشغول تولیدات متنوع هنری شده‌اند. در این میان شعر به عنوان عنصر اصلی مداحی مداحان آیینی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. برای شناخت دقیق‌تر اشعار آیینی و مخاطبان آن و همچنین حساسیت‌های آن در موسم اربعین با مرتضی حیدری آل کثیر، شاعر آیینی گفت‌وگو کرده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
مرتضی حیدری آل کثیر به دو زبان عربی و فارسی شعر می‌گوید و از او تاکنون مجموعه شعرهای دفاع مقدسی به نام «سرفه خونین تفنگی در باد»، مجموعه غزل آیینی «خورشید در عبای تو پیچیده‌ست» و... منتشر شده است.
او همچنین شاعر نماهنگ دو زبانه «ام المقاومه» است که به‌تازگی در سالروز درگذشت مادر شهید عماد مغنیه و به همت تلویزیون اینترنتی «نصرتی وی» و خوانندگی محسن توسلی منتشر شده است.
آقای حیدری! شما به عنوان یک شاعر چقدر حواستان به حساسیت‌های فرهنگی و هنری تولید اثر در مناسک اربعین است؟
بی‌تردید ملاحظاتی در فرهنگ ایران و عراق وجود دارد که باید شناسایی و رعایت شود. به صورت کلی بنده موافق این هستم که کار فرهنگی تولید شود و گروه‌های فرهنگی مختلف به خصوص با ابزار هنر روی موضوعات برادری و وحدت کشورهای اسلامی انتقال پیام داشته باشند. این مسئله مانند روز روشن است، چراکه دیگر هیچ فرصتی مانند این پیش نخواهد آمد. نمونه اهمیت این کارهای فرهنگی و هنری هم همین فتنه اخیر عراق است که اگرچه مردم ممکن است مطالبات بحقی داشته باشند، اما رعایت نکردن زمان مناسب این اعتراضات می‌تواند خواسته بحق مردم را توسط دستگاه‌های بیگانه و نفوذی به انحراف بکشاند و تبدیل به مسئله‌ای ضد وحدت و ضد اربعین شود؛ در این میان هیچ ابزاری بهتر از هنر شعر و موسیقی و... نمی‌تواند در مقابل این فتنه‌ها تأثیرگذار باشد و مانع گسترش آن‌ها شود؛ چراکه اگر دولت بخواهد با گلوله و ارتش جلو آن‌ها را بگیرد برخی‌ها کشته‌سازی می‌کنند و بی‌شک اوضاع بدتر از این خواهد شد. اما تولید شعر و به طور کلی کارهای هنری و توزیع آن در فضای مجازی می‌تواند جلو بسیاری از این فتنه‌ها را بگیرد و در این میان هنرمندان در خط مقدم این مبارزه هستند.
کمی از حساسیت‌های تولید کار فرهنگی و هنری در مناسک اربعین بگویید.
هنرمندان ایرانی باید دقت کنند که در آثارشان نباید به هیچ عنوان روح خودبرتربینی و تفاخر به کشورشان وجود داشته باشد. بسیاری از کارها در لایه محتوایی‌شان شائبه کار سیاسی استنباط می‌شود و مردم عراق از این منظر به هرآنچه استقلال کشورشان را زیر سؤال ببرد حساسیت نشان می‌دهند.
عراق قبایل و گروه‌های نژادی مختلفی دارد. هنرمند باید حواسش باشد که به هیچ یک از این گروه‌ها نباید نگاه از بالا به پایین داشته باشد و خودش را مترقی‌تر از آنان جلوه دهد.
از حساسیت‌ها برسیم به نقاط مشترک؛ زمینه‌های مشترکی که هنرمند ایرانی باید در تولید اثر هنری مدنظر قرار دهد تا اثرش در بین مردم عراق شنیده، خوانده و یا دیده شود، چیست؟
برای شناخت این زمینه‌های مشترک، به ناچار باید به زبان و فرهنگ مردم عراق تسلط داشت و اختصاصات فرهنگی آنان را شناخت.
از طرفی مقدمه تولید یک شعر خوب، داشتن قریحه و ذوق هنری است، وگرنه کارهای زیادی تولید می‌شوند که اگرچه محتوای خوبی دارند اما فاقد جذابیت هنری هستند و برای همین بازخورد مناسبی را که باید ندارند. صدها شعر در این ایام تولید می‌شود اما بسیاری از آن‌ها حداقل‌های هنری را ندارند و حتی گاه موجب وهن و انحراف مسائل عقیدتی و جایگاه ائمه معصوم(ع) می‌شوند.
نکته دیگری که وجود دارد نوع زبان اثر است. زبان عراقی دارای لهجه خاصی است و با زبان دیگر کشورهای عرب زبان متفاوت است. وقتی شما یک شعر یا مداحی عربی را با زبان عرب فصیح می‌سرایید یا می‌خوانید، به‌خصوص وقتی با لحن قرآنی می‌خوانید، مخاطب عراقی ارتباط چندانی با اثر شما نمی‌گیرد؛ چراکه فرهنگ شنیداری او در موسیقی با فرهنگ موسیقی مدنظر ما متفاوت است. شاعرانی که می‌خواهند به زبان عربی شعر بسرایند باید این مسائل را رعایت کنند تا اثرشان به بهترین وجه ممکن با مخاطب عراقی ارتباط برقرار کند و متکلفانه نشود.
راهکار چیست؟ می‌شود جلو تولید شعر را گرفت؟
به نظرم باید همایش‌ها و مسابقات مناسبی برای تولیدات این ایام در نظر گرفت تا شاعران و اشعار خوب شناخته شوند و به عنوان الگو مدنظر شاعران تازه‌کارتر قرار بگیرند. درواقع باید نظارتی بر این تولیدات باشد تا کیفیت آن‌ها رفته رفته بهبود پیدا کند. رسانه‌ها هم می‌توانند با نقد و بررسی این گونه اشعار در رسانه خود، به بهترشدن آثار تولیدی در این مسیر کمک کنند.
در پایان اگر شعر آیینی منتشر نشده‌ای مناسب با این ایام دارید می‌توانید برای خوانندگان عزیز بخوانید.
این شعر آیینی را که تاکنون در کتابی منتشر نکرده‌ام به مخاطبان عزیز تقدیم می‌کنم:
دلم چو تیغ برهنه‌ست روبه‌روی نیامش
که بوی سوختن خیمه می‌رسد به مشامش
سلام می‌کنم از دور و می‌رسم به حریمی
که ابر و باد و مه و مهر می‌دهند سلامش
قدم گذاشته‌ام چون نسیم تا بکشاند
مرا کشاکش طوفانیِ پیاده نظامش
برای دیدن زیبایی‌اش گریسته‌ام من
که روی عرش نی افتاده است ماه تمامش
نگاه می‌کنم از گوشه‌ای که چشم خودم نیست
به جاده‌ای که گره می‌زند مرا به مقامش
به هیئت صلوات ایستاده صاحب موکب
غم حسین چکیده ست از میان کلامش
... نگاه کن به سرافرازی سپیده بی سر
به شرم ظلمت و آن آفتاب بر سر بامش
پل صراط من انگشت اوست گرچه بریده
بهشت سینه معصوم اوست گرچه دریده
نظر شما