اعظم طیرانی/
«فرصت‌های برابر، برای همه»؛ این عنوان شعار روز جهانی معلولیت نابینایی است. شعار و یا به عبارت صحیح‌تر، پیامی که قرار است با سر دادن آن صدای نابینایان بیش از گذشته در جامعه شنیده شود.
آن طور که حسین نحوی‌نژاد، معاون توانبخشی سازمان بهزیستی کشور می‌گوید: ۲۶۰ میلیون کم‌بینا و نابینا در دنیا وجود دارند که از این تعداد ۳۰ تا ۴۰ میلیون نفر نابینای مطلق هستند و پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۲۰ این آمار کاهش پیدا کند.
بر اساس بانک اطلاعات بهزیستی ۱۱درصد از معلولان زیر پوشش در گروه اختلالات بینایی هستند که رقمی حدود ۱۶۰هزار نفر را شامل می‌شود و از این تعداد ۴۰درصد را زنان و ۶۰درصد را مردان تشکیل می‌دهند.
اشتغال، ازدواج، مسکن، نبود زیرساخت‌های مناسب برای یک زندگی سالم و بدون دغدغه، هزینه‌های متفاوت زندگی و از همه بدتر نگاه تبعیض‌آمیز مردم و جامعه و نادیده گرفتن حقوق آن‌ها؛ بخشی از مشکلات پیش روی نابینایان است که حتی به کمک عصای سفید آن‌ها نیز کنار نمی‌روند.
به حقوق نابینایان احترام بگذارید
سجاد فداکار، کتابدار بخش نابینایان کتابخانه اردبیل با بیان اینکه نابینایان نیز مانند همه انسان‌ها در جامعه حقوقی دارند که باید به آن‌ها احترام گذاشته شود، می‌گوید: آن‌ها هم مانند هر انسانی دوست دارند فردی را به عنوان همراه و مونس در کنار خود داشته باشند و لحظات خوشی را با او تجربه کنند. برای داشتن این تجربه خوشایند حضور فردی که واجد ویژگی‌های همسری باشد بهترین گزینه است. در این صورت است که احساس داشتن زندگی مستقل را به خوبی لمس می‌کنند و حس مسئولیت‌پذیری و پاسخگویی در کنار این استقلال به سراغشان می‌آید و مشارکت در زندگی را وظیفه خود می‌دانند. تنها در این صورت است که در خانه نشستن، انزوا و گوشه‌گیری برایشان معنایی نخواهد داشت؛ چراکه می‌توانند ارتباط خوبی با افراد جامعه برقرار کنند و محدوده کار و فعالیتشان گسترده‌تر می‌شود.
وی ادامه می‌دهد: بسیاری از مردم نسبت به این واقعیت بی‌اطلاع هستند که ممکن است یک فرد نابینا بتواند در حوزه تحصیل، اشتغال و ازدواج موفق‌تر از سایر افراد جامعه باشد.
مسئولان یک روز با چشم بسته زندگی کنند
حجت‌الاسلام لطفعلی باقریان هم که به وجود نابینایی، بارها به عنوان مُبلغ نمونه کشوری انتخاب شده است در گفت‌وگو با ما می‌گوید: بسیاری از مردم وقتی من را با عصا می‌بینند، تصور می‌کنند، چون نابینا هستم، حرف زدن هم بلد نیستم. به طوری که در پایان یکی از همایش‌ها، خانمی سراغ من آمد و گفت: من را حلال کن. من وقتی شما را دیدم، هم به شما بدبین شدم هم به مسئولان برگزارکننده این همایش که شما را انتخاب کردند اعتراض کردم؛ اما وقتی باب صحبت باز کردید و حاضران قلم به دست شدند، پشیمان شدم.
وی ادامه می‌دهد: دانستن مشکلات و دغدغه‌های نابینایان کار دشواری نیست. کافی است افراد بینا به ویژه سازمان‌های مسئول و مسئولانی که خود را مدافع حقوق نابینایان می‌دانند یک روز با چشم بسته به زندگی طبیعی خود ادامه دهند تا متوجه شوند افراد نابینا به چه حمایت‌ها و اموری در جامعه نیازمندند تا بتوانند آن را برای افراد نابینا فراهم کنند؛ چراکه تا شرایط نابینایی را تجربه نکنند نمی‌توانند آن‌ها را درک کنند.
وی می‌گوید: باید برای افزایش دانش مردم نسبت به زندگی و شخصیت نابینایان در جامعه فرهنگ‌سازی شود تا جامعه به آگاهی برسد که وقتی فردی را با یک عصای سفید می‌بینند فکر نکنند که وی صرفاً فرد ناتوانی است. این عصا نماد نابینایی است و ممکن است افرادی که آن را در دست دارند عضوی از جامعه فرهیختگان، استاد دانشگاه، مدیر و یا آموزگار باشد. باید شأن و کرامت نابینایان آن گونه که باید در جامعه حفظ شود.
امکانات متفاوت؛ هزینه‌های بیشتر
پریسا محمدی، مسئول بخش نابینایان کتابخانه ثامن‌الائمه(ع) آبادان هم می‌گوید: هزینه‌های زندگی افراد نابینا بیشتر از سایر افراد جامعه است. آن‌ها برای داشتن یک زندگی معمولی مستقل نیازمند امکاناتی متفاوت مثل ترازوهای گویا، لباسشویی‌ها، ماکروویوها و سایر لوازم منزل کیبورددار هستند- اکنون اغلب لوازم منزل نابینایان لمسی است و آن‌ها باید به شرکت‌ها لوازم کیبورددار سفارش دهند- که همین مسئله موجب افزایش هزینه‌های روزمره آن‌ها می‌شود در حالی که دولت هیچ گونه تمهیداتی برای این افراد نیندیشیده است.
وی ادامه می‌دهد: با وجود اینکه در اغلب کلانشهرها استفاده از «مترو» و «بی. آر. تی» تردد افراد نابینا را آسان و بخشی از هزینه‌ها را کاهش داده، اما هنوز نابینایان در شهرهای کوچک‌تر و شهرستان‌ها در این حوزه با مشکلات زیادی مواجه‌اند تا جایی که برخی از آن‌ها خانه‌نشین شده‌اند.
محمدی اضافه می‌کند: فرصت اشتغال برای نابینایان دشوارتر از فراهم ساختن آن برای افراد بیناست. یک فرد نابینا تنها می‌تواند در مشاغل دولتی خاص و یا خصوصی محدود فعالیت داشته باشد. اغلب نابینایان در حوزه رایانه افراد توانمندی هستند اما جامعه و به ویژه بخش خصوصی این توانمندی را باور ندارد به همین دلیل در بسیاری از موارد ترجیح می‌دهند در همین حوزه فرد بینایی را با توانمندی‌های کمتر و حقوق بیشتر استخدام کنند. در بخش دولتی نیز آموزش و پرورش در سال‌های اخیر تعداد قابل توجهی از نابینایان را جذب کرده که آن‌ها را در مدارس استثنایی، بخش اداری و یا به عنوان دبیر رابط به کار گرفته است در حالی که اغلب آن‌ها از طریق آزمون دبیری جذب شده‌اند. اما به دلیل اینکه آن‌ها را به عنوان یک دبیر توانمند باور ندارند اجازه نمی‌دهند در علوم انسانی که اغلب تئوری است تدریس کنند.
وی ادامه می‌دهد: تنها نهادی که از نابینایان در جایگاه تخصصی استفاده می‌کند، نهاد کتابخانه‌های عمومی است. اما هستند نابینایانی که مشاور حقوقی هستند و به عنوان اپراتور مشغول به کار هستند.
۴۰ درصد بیکاری
این‌ها همان نکاتی است که مسئولان سازمان بهزیستی نیز آن را پذیرفته و به آن اذعان دارند چنانکه نحوی‌نژاد، معاون توانبخشی این سازمان با اشاره به تبعیض‌هایی که در استخدام‌های دولتی برای این افراد وجود دارد، می‌گوید: براساس قانون ۳درصد حقوق معلولان باید برخی از استخدام‌ها از این افراد انجام شود اما شرایط خاص و عجیب و آزمون‌هایی که برگزار می‌شود محدودیت‌هایی را برای استخدام این افراد ایجاد کرده است.
وی می‌گوید: آموزش و پرورش زمینه استخدام زیادی برای معلولان دارد اما متأسفانه محدودیت‌هایی در مصاحبه برای نابینایان ایجاد می‌کند.
نحوی‌نژاد همچنین از آمار ۴۰ درصدی بیکاری در بین نابینایان و کم‌بینایان می‌گوید و اینکه تعداد زنان نابینای بیکار بیشتر است.
درهای بسته بسیار
نابینایان امیدوارند با نیم‌نگاهی از سوی مسئولان به آن‌ها و یا اجرای قانون حمایت از حقوق معلولان، شرایط بهتری را در زندگی خود تجربه کنند.
گرچه پریسا محمدی معتقد است: نابینا هر در بسته‌ای را که در حوزه‌های مختلف زندگی باز کند با در بسته دیگری مواجه می‌شود که تنها دلیل آن ناآگاهی جامعه از توانمندی‌های این افراد است.
محمدی می‌گوید: تا زمانی که نگاه جامعه نسبت به توانمندی‌های افراد نابینا تغییر نکند و نپذیرد که داشتن عصای سفید به معنای محدودیت و محرومیت نیست، مشکلات نابینایان نیز کاهش نخواهد یافت.
کارشناسان می‌گویند برای کاستن از دغدغه‌های نابینایان به ویژه اشتغال باید زمینه‌های مهارت و حس‌آموزی در مشاغل غیردولتی را برای آن‌ها ایجاد کرد. صندوق فرصت‌های شغلی نیز می‌تواند به کارفرمایان کمک کند تا بخشی از حقوق افراد نابینا را طی چند سال پرداخت کنند و یا بیمه این افراد نیز در صورت استخدام از سوی سازمان پرداخت شود.
نظر شما