حسن عابدینی، کارشناس مسائل بین الملل/

 در حالی که هنوز ۱۰ ماه بیشتر از عمر تصدی‌گری «ابراهیم بن عبدالعزیز العساف» در سمت وزیر خارجه عربستان نگذشته بود، سلمان بن عبدالعزیز شاه سعودی در حکمی وی را از مقامش برکنار و شاهزاده فیصل بن فرحان بن عبدالله را جایگزین وی کرد؛ اقدامی که از آشفتگی در عرصه سیاست خارجی آل سعود حکایت دارد.

ابراهیم العساف سال گذشته پس از جنجالی شدن موضوع قتل جمال خاشقچی، روزنامه نگار منتقد آل سعود در کنسولگری سعودی در استانبول به جای عادل الجبیر در رأس وزارت خارجه این کشور قرار گرفت، اما اکنون در کمتر از یک سال از آغاز فعالیتش برکنار شد.

 اگرچه برخی تحلیلگران این تغییر را ت gh شی در راستای بهبود وجهه منطقه‌ای و جهانی عربستان پس از رسوایی قتل خاشقچی و جنگ فاجعه بار یمن می‌دانند، اما واقعیت آن است که این‌گونه اقدامات سطحی و روتین در رژیم قبیله‌ای سعودی در این زمینه تأثیر نخواهد داشــت.

آنچه کــه در بهبود وجهه ریاض ضروری به نظر می‌رسد، تغییر رویکرد کلان این رژیم در قبال موضوعات است. ما همچنان شاهد هستیم که ریاض از گروه‌های تروریستی در سرتاسر جهان حمایت کرده و سیاست ناامن سازی منطقه را پیگیری می‌کند.

در سطح جهانی هم حکام آل سعود در صدد هستند با بریز و بپاش دلارهای نفتی به جیب هم‌پیمانان غربی و به ویژه شخص ترامپ آنها را با امیال پلید خود همراه سازند. واقعیت آن است که وزیر خارجه در دولت سعودی مهره ای دست نشانده و در نهایت پیام رسان دربار بیش نیست و آنچه که سیاست‌های کلان و راهبردی آل سعود را تعیین می‌کند، دربار پادشــاهی است.

 از سوی دیگر در کشوری مانند عربستان نهادهای امنیتی نقش محوری در تعیین سیاست‌ها دارند و این تغییر تأثیر چندانی نخواهد داشت. در همین حال برخی ناظران نیز این تغییر را در ادامه پالس‌های مثبتی می‌دانند کــه ریاض در طول چند هفته اخیر با هدف بهبود روابط با تهران ارســال کرده اســت.

 این موضوع چندان صحیح و واقعی به نظر نمی‌رسد. فرحان که به عنوان وزیر خارجه جدید انتخاب شده است، سابقه طولانی در اظهارات ضد ایرانی دارد؛ بنابراین حداقل در این زمینه پرونده وی سیاه است؛ هر چند که قضاوت در این مورد کمی زود اســت و باید صبر کرد و دید که رویه او در مقابل ایران در آینده چه سمت و سویی به خود خواهد گرفت.

اکنون موضوع چالشی مهم بین تهران و ریاض مســئله یمن است. ایران برای پایان دادن به این بن بست از همان ابتدا طرحی چهار ماده‌ای بر مبنــای برقراری آتش بس و انجام گفتوگوی یمنی - یمنی ارائه داد؛ ابتکاری که به اعتقاد بسیاری از ناظران و تحلیلگران بسیار منطقی و راهگ‌شاست.

 اکنون نیز ایران بر همین خواسته و نه چیزی بیشتر تأکید دارد و این عربستان است که باید بین تداوم کشتار شهروندان بی‌گناه یمنی و یا پذیرش گفت‌وگوی صلح بر مبنای یمنی رضایت داده و از تجاوزاتش دســت بکشد.

پس به نظر می‌رسد اگر سعودی عقلانیت را مبنای کار خود قرار داده و اقدامات منفی خود را اصلاح کند، حل تنش میان ایران و عربســتان آسان خواهد بود، در غیر این صورت این تغییرات جزئی تأثیری در رویه سیاست سعودی نخواهد داشت.

 در نهایت اینکه تغییر وزیر خارجه سعودی در راستای تلاش‌های ریاض برای برون رفت از بحران ها و بن‌بست‌هایی است که هم اکنون در آن به سر می‌برد.

البته که همه این تحولات و خبرها در راستای فراهم سازی شرایط برای راهیابی محمد بن سلمان به سمت پادشاهی عربستان خواهد بود.