قدرت الله امام وردی- اقتصاددان و استاد دانشگاه

 قیمت واقعی هر لیتر بنزین ۳ هزار تومان است و جلوگیری دولت از استفاده گروه‌های برخوردار از یارانه پنهان، حرکت به سمت عدالت اجتماعی محسوب می‌شود؛ اما تلاش بــرای برخورداری همه افراد جامعه از انرژی و یارانه یکســان باز هم نقض عدالت و نشان‌دهنده ناکارآمدی در عدالت اقتصادی است.

روستاییانی که استفاده‌ای از بنزین ندارنــد در برابر گروهی قرار می‌گیرند که با خانه‌ها و ویلاهای بزرگ و به تعداد افراد خانواده از بنزین در خودرو شخصی خود بهره‌مند می‌شوند؛ بدون تردید برخورداری دهک‌های بالا در چنین شرایطی چندین برابر بیشتر از دهک‌های پایین جامعه است.

 واقعیت این است که دولت‌ها تاکنون هیچ گاه در بحث اعمال سیاست‌ها در اقتصاد قادر به پیاده کردن سیاســتی نبوده‌اند که کل مردم از آن منتفع شوند. بهینه دوم موضوعی در اقتصاد با تأکید بر این موضوع است که با در نظر گرفتن بهترین راهکار، به دنبال کاهش ضرر و زیان به کم برخوردارترین مردم جامعه شویم، در حالی که کل سیاست‌های اقتصادی اتخاذ شده منجر به منتفع شدن کل ملت نشده است.

هر گونه قیمت‌گذاری چندگانه و تفاوت قیمت در اقتصاد، به معنای ایجاد رانت و نقض عدالت است هر چند به عنوان عدم پرداخت یارانه پنهان به طبقه برخوردار توجیه شود. حذف چندقیمتی در بلندمدت واجب و رسیدن به قیمتهای واحد تأمین عدالت اجتماعی اســت.

همواره تفاوت قیمت انرژی منجر به ایجاد رانت اقتصادی میشود و کارآیی و عدالــت اقتصادی را تحت زیر قرار میدهــد؛ یارانه دولت به بنزین عموماً مختص نیازمندان جامعه نیســت؛ بلکه یارانه‌ای جه‌تدار است که به سمت دهکهای بالای درآمدی که امکان استفاده از این یارانه‌ها را دارند، میرود.

بدترین نوع یارانه، یارانه‌های پنهان دولت به صنایع و شرکت‌ها یا گروه‌های خاص است که با سوخت و انرژی ارزان اقدام به تولید کلاهایی میکنند که نه تنها ارزان نیست بلکه با همان یارانه دولتی و به قیمت آزاد و رقابتی به دست مردم می‌رسد، شرکتهای دولتی یا خصولتی که با رانت و هزینه انرژی ارزان منجر به حذف عدالت اجتماعی و ناکارآمدی اقتصادی می‌شوند.

 بی‌شــک دولت ویژه‌خواری و چندقیمتی و پرداخت یارانه را باید به طور کامل از سیاســت‌های خود کنار بگذارد، هر چند تحقق این امر در حال حاضر ممکن نیســت؛ چراکه رکود اقتصادی و گرانی معیشــت مردم را تحت فشارهایی قرار داده که عموماً نیازمند دریافت یارانه هســتند.

پرداخت یارانه در کوتاهمدت تا زمان افزایش قدرت خرید مردم پذیرفتنی است اما در شرایط خروج از رکود و بیکاری سیاست پرداخت یارانه باید کنار گذاشته شود.