۲۲ دی ۱۳۹۸ - ۰۹:۵۲
کد خبر: 687458

یادداشت

تضییع حقوق شهروندی به دلیل عدم آگاهی دو جانبه مردم و مسوولین است

دکتر ملیحه بنایی /حقوقدان محقق و پژوهشگر علوم انسانی

همانا مؤمن خود را در رنج و زحمت می‌اندازد تا مردم در پرتو وی در آسایش و راحت به سر برند( امام علی علیه‌السلام). امام اول شیعیان در نهج‌البلاغه نشانه‌های مؤمن را به روشنی بیان کرده‌اند؛ تطابق این نشانه‌ها با رویه زندگی سردار شهید حاج قاسم سلیمانی که در زمان حیات وشهادت به دنبال ایجاد امت واحده جهانی اسلام بود، نشان دهنده ایمان وافر ایشان است که لیاقتی جز آسمانی شدن با شهادت نداشت.

شهید حاج قاسم سلیمانی درحالی که سالها زحمت ورنج همه ملت ایران را کشید و در این سال‌های اخیر برای  امت واحدۀ اسلام زحمت فراونی به جان خرید در نهایت پاداش وجاهت بی وقفۀ خود را که شهادت بود از خداوند متعال دریافت نمود. روحش شاد.

بارها این سوال پرسیده می شود که حقوق شهروندی چیست؟ اساسا حقوق شهروندی در چه مواردی و برای چه کسانی اطلاق می‌شود؟ آیا در جامعه‌ای با حاکمیت نظام اسلامی الگویی برای رعایت حقوق شهروندی وجود دارد؟ وجود گران بهای اهل بیت علیهم السلام در زندگانی ما مسلمانان موجبات برکات و نعمت‌های فراوانی است و فیض وجود با برکتشان و نظر آنان است که همه انسانها می‌توانند به سبب اعمال و رفتار خود دنیا وآخرت خویش را بسازند؛ امام علی علیه السلام فرمودند: عدالت نیکو است ولکن از جانب روسا و پادشاهان نیکوتراست. مجمع عمومی سازمان ملل متحد سه سال پس از تأسیس سازمان ملل متحد؛ اعلامیه جهانی حقوق بشر را در 10 دسامبر 1948به تصویب رساند. این اعلامیه دارای 30 ماده است. اولین ماده اعلامیه حقوق بشر این دو جمله است" تمام افراد بشر آزاد به دنیا می‌آیند و از نظر حیثیت و حقوق با هم برابرند همه دارای خرد و وجدان هستند و باید با یکدیگر با روح برادری رفتار کنند" شهروند جایگاهی است که به یک عضو رسمی از یک جامعه اعطا می شود و در واقع او را از جایگاه فرمانبری کند و به مقام فرمانروایی ارتقا می‌دهد؛ شهروند با تمام وجود دگرخواهی؛ کنشگری بر محیط؛ مسولیت پذیری، حق طلبی و اثرگذاری را حس می کند و براین اساس است که از رعیت و تبعه مسوول بی حق متمایز می گردد. درآیینه تاریخ؛ خوبی ها و بدی‌ها، شکست‌ها و پیروزی‌ها، ستمگری‌ها و عدالت ورزی‌ها را انسان ناخواسته مشاهده می‌کند؛ سؤال این است چگونه می‌توان در طرحی نو جهانی را به تصویر کشید و  واقعیت را پیاده سازی کرد که عاری از خشونت و توأم با دگر خواهی زیست؟

نهضت شهروند سازی به نظر می رسد در سطح ملی و جهانی زمینه رسیدن به این هدف را هموار می سازد. شهروندی نشانه ی بلوغ فرهنگی و منشأ دو رفتار مختلف است و آن فرمانبری؛ فروتنی در برابر قانون  که پیامد آن نظم و انضباط اجتماعی است و نافرمانی در برابر تبعیض و ستمگری که پیامد آزادی و گسترش مردم سالاری است. شهروند به کسی اطلاق می شود که علاوه بر سکونت در شهر، حقوق و تکالیف خود را نسبت به شهر بشناسد و برای حل مشکلات شهر، نقش آفرینی کند و در صورت مشاهده هنجار شکنی و بی قانونی سعی می کند به بهترین شکل تذکر دهد و قانون را نه به خاطر جریمه شدن بلکه به خاطر حفظ مفهوم زندکی اجتماعی رعایت می کند.

امروزه ضرورت از حفظ حقوق شهروندی موجب می شود که مشارکت شهروندان در امور کشوری و شهری از مراتب پایداری استمرار و مسولیت پذیری بیشتری برخوردار شده و مثمرثمر تر شده است؛ همچنین آگاهی از حقوق و تعهدات شهروندی؛ زمینۀ انجام وظایف دو جانبه را فراهم کرده است و باعث پاسخ خواهی  و حساب کشی شهروندان از مدیران و مسوولان خواهد شد؛ فلذا امروز به دلیل عدم آگاهی شهروندان از حقوق و تکالیف شهروندی که بیشتر در حقوق اساسی ودر قانون اساسی ما بیان شده است؛ متأسفانه هم از سوی دولت و هم از سوی مردم تضییع حقوق شهروندی به چشم می‌خورد. امام علی علیه السلام در رعایت حقوق شهروندی آنقدر تاکید داشتند که در نهج البلاغه خطاب به مالک اشتر در سفارش به ائمه جماعات فرمودند: ای مالک هر گاه در نماز جماعت بر مردم امام شدی طوری نماز بگزار که مردم را از آن بیزار نکنی و  نیز آن را تند به جا نیاور که حقش را ضایع گردانی؛زیرا در میان مردم کسانی هستند که بیمارند یا حاجتی دارند یا کهنسال هستند ومن از رسول خدا (ص) آنگاه که مرا به یمن فرستادند پرسیدم: چگونه با مردم نماز بگزارم" ایشان پاسخ دادند:در حد توانایی و تحمل ناتوان ترین آنان نماز بگزار. لذا از این سخن می توان به خوبی به عمق روح تبیین حقوق شهروندی واهمیت آسایش و آرامش روح و روان مردم از سوی رسول خدا وامام علی علیه السلام رسید؛ حال ما با حقوق شهروندان خود چه کنیم؟ در مطالعه ای که در بین افراد سرشناشی از روحانیونی که هم نماینده مذهبی بودند و هم نماینده سیاسی در مجلس شورای اسلامی؛ به نام مرحوم سید سجاد حججی رسیدم؛ ایشان از یاران نزدیک امام بودند که در مدت اقامت حضرت امام در پاریس نیز به ملاقات ایشان می‌رفتند و از مبارزان دوران انقلاب اسلامی بودند. مرحوم سید سجاد حججی از اهالی میانه بودند و به عنوان اولین امام جمعه شهرستان میانه عهده دار این مسؤولیت شدند؛ با نگاهی به زندگی ایشان به خوبی متوجه می شویم تا چه حدی به حقوق شهروندی اهمیت داده‌اند چنان که خطابه های نماز جمعه وی، همچنان در دل مردم میانه زنده است. اینگونه مردم سید سجاد حججی را در اولین دوره ی انتخابات مجلس شورای اسلامی نیز به عنوان منتخب خود با رای بالایی وارد مجلس شورای اسلامی کردند؛ در برهه ای از زمان ایشان هم امام جمعه بود هم در سمت نماینده مجلس شورای اسلامی مشغول خدمت بود، جالب بود که در مصاحبت با پیر مرحوم حاج سید محسن حججی شنیدم که ایشان حاضر نشدند با حقوق مجلس بازنشسته شوند و خود را با بیمه کارگری بازنششسته کردند؛ دقیقا اینجاست که می‌بینیم یک شهروند مسؤول تا کجا می تواند مفید واقع شود و مسوولیت پذیری او را از خودخواهی و خودکامگی دورکند؛ اینگونه است که محبت ایشان همچنان وخدمات ارزنده وی، تأسیس فولاد آذربایجان و راه آهن و پل هایی که برای مردم به صورت تلاش شبانه روزی احداث کردند؛ و خدمات ارزشمند دیگری که دراین یادداشت نمی‌گنجد ایشان را به عنوان یک مسؤول شهروند مطلوب در قلوب مردم جای داد.

در ماه های اخیر اصرار ریاست محترم قوه قضاییه بر تدوین لایحه حقوق شهروندی ودر یک بخش خاص تدوین لایجه بررسی خشونت علیه زنان در دستور کار این مرجع تظلم خواهی قرار گرفته است؛ اهتمام ایشان در رعایت حقوق شهروندی؛ در جهت تحقق فرمایش گرانبهای رهر انقلاب در موضوع تکریم ارباب رجوع که از مصادیق رعایت حقوق شهروندی به شمار می رود بسیار دیده می شود. به حداقل رسانیدن زمان های رسیدگی؛ دعوت به صلح و سازش واهمیت به شوراهای حل اختلف وتعیین و اهمیت به مجازاتهای تعیین شده در قانون مجازات اسلامی به عنوان مجازات های جایگزین حبس که در راستای سیاست حبس زدایی و رعایت حقوق شهروندی است ک حتی دارای رفتار ارتکابی ناهنجار وخلاف قانون در کشور را داشته اند بسیار حائز اهمیت است. اگر این روزها مردم شهرستانی در انتخابات مجلس شورای اسلامی شرکت می کنند؛ باید به خوبی بدانند کسانی را وارد مجلس نمایند که انتخاب صحیح باشند و ملاک‌های انتخاب صحیح همین است که مقام معظم رهبری عنوان نموده اند؛ به این دلیل که انتخاب‌های همه ما در بسیاری از مواقع اشتباه بوده که امروز؛ تضییع حقوق شهروندان توسط برخی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی دیده می‌شود. تضییع حقوق شهروندان را در سازمانها ونهادهای وابسته به دولت شاهد هستیم.

انتهای پیام/

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.