به گزارش قدس آنلاین، این کلمه به معنای فهم و شناختی است که به همراه تدبر و تفکر باشد و در اسلام بر آن بسیار تأکید شده است. روز عرفه، روز شناخت و ادراک هر چه بیشتر آفریدگار و نعمت هایی است که بر بندگان ارزانی داشته است. این روز یکی از ایام الله و روزهای خاص خداوند است که بر بزرگداشت و استفاده هر چه بیشتر از آن تأکید شده است. اماکن مقدس و زیارتگاه ها در طی تاریخ اسلام با توجه به قداست و جایگاه والای این روز به برگزاری جمعی این دعا بسیار تاکید و توجه داشتند. در مرکز اسناد آستان قدس رضوی نیز مجموعه ای از اسناد مکتوب با موضوع عرفه وجود دارد که به چگونگی برگزاری مراسم عرفه و عید قربان در حرم مطهر رضوی در گذشته های دور می پردازد.
قدیمی ترین سند روز عرفه
اعظم نظرکرده؛ کارشناس مرکز اسناد سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس، قدیمی ترین سند روز عرفه را مربوط به سال ۱۱۶۰ هجری قمری دوره افشاریه عنوان می کند که در آن، خرج سوخت قنادیل روشن در صحن مقدس عتیق و گلدسته های دور سقاخانه در شب عرفه و عید قربان، محاسبه و پرداخت شده است. «در سررشته سوخت و روشنایی حرم توسط عالی حضرت حاجی ملا ابوطالب، صاحب جمع شماعی خانه منوره سرکار فیض آثار در سال ۱۲۵۴ هجری قمری، مقدار موم، نخ، شمع و پیه گداخته مصرفی در شب عرفه و عید قربان، ۲۳ سیر جنس و هفت هزار و ۲۹۲ دینار نقد بوده است» محتوای دیگر سندی در خصوص هزینه کردهای برگزاری مراسم دعای عرفه بود که وی بدان اشاره دارد.
وظایف خدام در شب عرفه
کارشناس مرکز اسناد این سازمان با بیان اینکه مراقبت در امر روشنایی یکی از وظایف خادمان بوده و آن ها از محل موقوفه روشنایی، حقوق و مزایا دریافت می کردند، می گوید: «یکی از موارد مراقبت این خادمان، روشن نگه داشتن شمع ها تا صبح شب عرفه بوده است» وی در ادامه این مطلب به اسناد مربوط به انتظام مهمات و معاملات سرکار فیض آثار اشاره دارد که در آن هزینه ای که به چراغچیان مأمور در شب های عرفه، عید قربان و نیمه رجب و شعبان ۱۱۶۰ هجری قمری اختصاص یافته تا قندیل های صحن عتیق و گلدسته ها را تا صبح روشن نگه دارند، ۱۸ تومان و دو هزار و ۵۰۰ دینار ذکر شده است. نظرکرده همچنین به سندی که به خرید موم، پیه گداخته و شمع برای روشنایی شب عید اضحی(قربان) و شب عرفه سال ۱۱۷۶ هجری قمری که به مُهر داروغه بازار و محتسب ارض اقدس نیز رسیده است، اشاره دارد که در آن ۲۸ تومان و هفت هزار و ۵۸۰ دینار به حسین ابواب جمع دار تحویل شده است. در اسناد موجود در مرکز اسناد گنجینه رضوی تنها در دو سند که قدمت آن ها به سال ۱۱۷۳ هجری قمری و دوره افشاریه بر می گردد، از شب عید قربان در کنار یادآوری شب عرفه، با عنوان «عید طواف» نام برده شده است. در این اسناد به پرداخت مواجب به مؤذنان در شب عرفه و شب عید طواف اشاره شده است.
تامین هزینه ها
نظرکرده در خصوص محل تامین هزینه کردهای برگزاری مراسم شب و روز عرفه می گوید: «هزینه حواله هایی که بابت هزینه شب های ویژه ای مانند شب های عید اضحی(قربان)، غدیر و عرفه صادر شده است، به طور معمول از محل درآمدهای مزارع موقوفه آستان قدس رضوی در قسمت های مختلف مشهد و شهرهایی مثل نیشابور، خواف، تربت حیدریه و سبزوار تأمین می شده است.» وی همچنین نذورات و هدایای مردم و واقفان به آستان قدس رضوی را از دیگر موارد تأمین این هزینه ها عنوان می کند. در روزنامچه(دفترهایی برای نوشتن گزارش) جمع و خرج صاحب جمعان سرکار فیض آثار در سال ۱۱۷۰ هجری قمری، نذر محمدحسین صاحب اختیار و اختصاص روغن چراغ جهت سوخت مطبخ در شب عرفه و شیلان عید اضحی به مبلغ ۲۵ تومان با جزییات بیان شده که این سند به مُهر مستوفی سرکار فیض آثار رسیده است. لازم به ذکر است مجموعه ای از اسناد نفیس مکتوب و غیرمکتوب در آرشیو مرکز اسناد و مطبوعات سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی نگهداری می شود و پژوهشگران و دانشجویان می توانند با مراجعه به ساختمان بنیاد پژوهش های اسلامی واقع در ضلع شرقی دوربرگردان طبرسی حرم مطهر رضوی، از این گنجینه بی بدیل تاریخی استفاده کنند.
منبع: آستان نیوز
انتهای پیام/
نظر شما