قدس آنلاین: امروز روز خانواده و تکریم بازنشستگان نام‌گذاری شده و قرار دادن این دو در کنار هم نشان‌دهنده اهمیت رکن و اساس خانواده است. تکریم بازنشستگان؛ ارزش‌گذاری به پدران و مادرانی است که تلاش کرده‌اند بقای خانواده حفظ شود. حال پرسش این است که نهادهای رسمی برای تکریم امروز و فردای این‌ها چه کرده‌اند.
حسام‌الدین علامه، سرپرست دبیرخانه شورای ملی سالمندان، در گفت‌وگو با ما به برخی از نیازهای دوران بازنشستگی و کم‌وکاستی‌های آن اشاره کرده است.
آیا خبرهایی که از افزایش جمعیت بازنشستگان کشور به گوش می‌رسد صحت دارد؟
بله؛ چندین سال است شاهد افزایش شمار بازنشستگان کشور به دو دلیل هستیم. افزایش کارمندان بخش دولتی، خصوصی و بیمه‌پردازان خویش‌فرما که نسبت به قبل در کشور عمومیت بیشتری یافته و ضریب افزایش تعداد بازنشستگان را بالا برده است. افزایش امید به زندگی نیز منجر به ایجاد فاصله بین سن بازنشستگی با فوت‌شدگان است و مشخص است که در پی چنین موضوعی شمار بازنشستگان افزایش می‌یابد. به عبارت دیگر امید به زندگی پیش از پیروزی انقلاب اسلامی، نزدیک بین ۵٠ تا ۶٠ سال بود؛ در حالی که اکنون به بیش از ۸۰ سال افزایش یافته است. با توجه به اینکه سن بازنشستگی در فاصله بین ۵۵ تا ۶۰سالگی آغاز می‌شود، امید به زندگی افزایش یافته و تعداد بازنشستگان هم بالا رفته است، از این منظر تأمین درآمد بازنشستگی برای تعداد بیشتری از جمعیت بازنشستگان واجب می‌شود؛ بنابراین وظیفه سنگینی بر عهده صندوق‌های بازنشستگی کشوری و لشکری قرار گرفته است تا با ایجاد و تأمین منابع مالی پایدار و متناسب با سطح تورم اقتصادی، بسته‌های خدماتی قابل‌قبولی به سالمندان ارائه دهند.
آیا سن بازنشستگی در ایران براساس معیارهای جدید افزایش طول عمر مورد بازنگری قرار گرفته است؟
زمان شروع بازنشستگی در دنیا دچار تغییرات جدی شده، یعنی آغاز سن بازنشستگی در بسیاری از کشورهای جهان و در رأس آن‌ها ژاپن مورد بازنگری قرار گرفته است. سن بازنشستگی در ایران ۳۰ سال کاری لحاظ شده و برای موارد مشاغل سخت و زیان‌آور ۲۵ سال و خانم‌ها در سن ۵۵سالگی و آقایان در سن ۶۰سالگی بازنشسته می‌شوند، اما سن بازنشستگی در ژاپن به ۷۰ سال افزایش یافته است؛ بنابراین بازنگری در سن بازنشستگی هم یکی از مواردی است که باید در ایران با جدیت دنبال شود.
در بخش تکریم بازنشستگان به لحاظ خدمات بیمه‌ای نیازمند چه تمهیداتی هستیم؟
بازنگری در قوانین بیمه‌ای و بازنشستگی نیز مسئله حائز اهمیتی است. در حقیقت وقتی پیامدهای جمعیتی، مؤلفه‌ها، متغیرها و شاخص‌های جمعیتی و شغلی تغییر می‌کند، نیازهای سالمندان با توجه به سبک زندگی و شرایط اقتصادی، فناوری و اجتماعی تغییر می‌کند؛ بنابراین باید در زمینه قوانین بیمه و بازنشستگی تغییرات جدی لحاظ شود. همچنین بحث افزایش مستمری پرداختی به بازنشستگان از طریق افزایش پوشش کمی و کیفی بیمه تکمیلی بازنشستگان نیز موضوع مهمی در راستای تکریم سالمندان به شمار می‌رود. یعنی کاهش پرداخت از جیب سالمندان برای خدمات سالمندی به ویژه خدمات سلامت و رفاهی و سایر نیازهای سالمندان هم حتماً از سوی دولتمردان باید دنبال شود. به هر حال طبیعی است بیمه‌های پایه و تکمیلی که خدمات درمانی و توانبخشی به بازنشستگان ارائه می‌کنند، قسمت‌هایی از مهم‌ترین نیازهای سالمندی را پوشش دهند.
یعنی معتقدید نیازهای بازنشستگی همین چند مورد است؟
خیر، واقعیت این است که محدود به این نیازها نیست بلکه سیاست‌های کلی دولت باید کاهش پرداخت از جیب مستمری‌بگیران و بازنشستگان در بخش‌های مختلف و مهمی چون خدمات درمانی و اجتماعی باشد. در همین راستا به‌کاراندازی و بهره‌مندی از مدیریت بهینه منابع و مصارف به‌ویژه در صندوق‌های بازنشستگی حایز اهمیت است، ضمن اینکه در صندوق‌های بازنشستگی باید نظام‌های اقتصادی قوی و کارآمد داشته باشیم، ناظر بر این محور مهم که نحوه مصرف این صندوق‌ها متناسب با نیازهای سالمندان باشد. همچنین بحث استحقاق‌سنجی و دهک‌بندی گروه‌های سالمندی نیز موضوع مهمی هستند که حتماً باید برای رفاه و زندگی بهتر بازنشستگان دنبال شود. اگر با نگاه عدالت‌محورانه، زندگی بازنشستگی را که آغاز زندگی سالمندی است مورد توجه قرار دهیم، متوجه می‌شویم همه سالمندان باید تحت پوشش خدمات بیمه‌ای درمانی قرار بگیرند، ضمن اینکه سالمندان مرفه باید حق بیمه بیشتری پرداخت کنند تا یارانه‌های دولت به سمت دهک‌های پایین و دهک‌های کم‌برخوردار هدایت شود؛ بنابراین توسعه کمی و کیفی و اقدام‌های پیشگیرانه برای زندگی بهتر سالمندان، یک ضرورت است.
صندوق‌های بازنشستگی در حمایت از بازنشستگان و میانسالان عهده‌دار چه وظایفی هستند؟
با توجه به اینکه تعداد بازنشستگان و به تبع آن سالمندان جامعه افزایش یافته، منابع مالی هم محدود است و مصارف باید بهینه و عادلانه شوند تا اقدام‌های پیشگیرانه و غربالگری به درستی انجام شود. بنابراین صندوق‌های بازنشستگی برای اینکه سالمندان و بازنشستگان به صورت سالم وارد دوران سالمندی شوند عهده‌دار نقش و وظیفه خطیری هستند. بسیار مهم است از طریق توانمندسازی و مهارت‌آموزی، حفظ سلامت بازنشستگان در دوران میانسالی دنبال شود. به عبارتی برای اینکه در دوران پس از سالمندی زندگی سالم و فعالی داشته باشیم، سازمان‌ها و دستگاه‌های دولتی و خصوصی برای سلامتی و توانمندی کارکنان خود در ورود به دوره سالمندی باید برنامه‌های خاصی داشته باشند. صندوق‌های بازنشستگی نیز موظفند در راستای ارتقای منزلت و سلامت بازنشستگان و سالمندان، برنامه‌های مؤثری را ارائه دهند.
چند درصد از جمعیت میانسال کشور تحت پوشش بیمه‌ای قرار دارند؟
حدود ۴۰درصد از سالمندان و مستمری‌بگیران کشور از خدمات درمانی تأمین‌اجتماعی و نیروهای مسلح برخوردار هستند. حدود ۱۳درصد از مستمری بیمه روستایی و عشایری و حدود یک‌میلیون و ۷۰۰هزار نفر از سالمندان تحت پوشش مستمری کمیته‌امداد هستند و ۳۴۶هزار نفر هم تحت پوشش سازمان بهزیستی قرار دارند. همچنین بیش از ۳میلیون نفر هم تحت پوشش سازمان تأمین‌اجتماعی بازنشستگی کشوری و لشکری هستند. واقعیت این است که وضعیت اقتصادی و معیشتی بازنشستگان زن، زنان سرپرست خانوار نسبت به مردان در دوران بازنشستگی در درجه پایین‌تری قرار دارد؛ بنابراین زنان نیازمند رسیدگی و حمایت بیشتری هستند. برخی از سالمندان نیز به هیچ عنوان تحت پوشش بیمه مستمری نیستند، به عبارتی فقط سالمندان شاغل و بازنشسته نیازمند معلول روستایی و عشایر بیمه شده‌اند یعنی بیش از ٣٠درصد سالمندان تحت هیچ گونه پوشش بیمه‌ای قرار ندارند؛ مگر در مواقع بستری در بیمارستان‌ها که تحت پوشش بیمه سلامت قرار می‌گیرند، اما متأسفانه این بیمه‌ها هم مهمی از نیازهای سالمندان را تحت‌پوشش قرار نمی‌دهند. به عنوان مثال خدماتی مانند مراقبت در مراکز نگهداری، خدمات درمانی در منزل و توانبخشی که اتفاقاً خدمات درمانی و توانبخشی اگر در محیط خانواده انجام شود، برای سالمندان بسیار اهمیت دارد، موضوع مهمی است، اما متأسفانه خدمات توانبخشی مثل کمک توانبخشی، ارتوپدی، کاردرمانی و شنواسنجی، در مراکز درمانی سالمندان را تحت‌پوشش قرار نداده است.
نظر شما