بارها این آیه قرآن کریم را خواندیم که «الَّذِینَ آمَنُوا وَتَطْمَئِنُّ قُلُوبُهُمْ بِذِکْرِ اللَّهِ أَلَا بِذِکْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ» (الرعد: ۲۸)؛ (هدایت‌شدگان) کسانی هستند که ایمان آورده و دل‌هایشان به یاد خدا آرام می‌گیرد؛ بدانید که تنها با یاد خدا دل‌ها آرام می‌گیرد.

عبدالله صلواتی

بارها این آیه قرآن کریم را خواندیم که «الَّذِینَ آمَنُوا وَتَطْمَئِنُّ قُلُوبُهُمْ بِذِکْرِ اللَّهِ أَلَا بِذِکْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ» (الرعد: ۲۸)؛ (هدایت‌شدگان) کسانی هستند که ایمان آورده و دل‌هایشان به یاد خدا آرام می‌گیرد؛ بدانید که تنها با یاد خدا دل‌ها آرام می‌گیرد.

در تفسیر تستری ذیل این آیه آمده: «هر گاه بنده مشغول طاعت خدا باشد، ذاکر است و اگر امری به ذهنش خطور کرد آن امر خطور یافته، قاطع ذکر است».

قشیری در لطائف الاشارات می‌گوید: «اگر قلب بنده‌ای با ذکر خدا مطمئن نشد این امر به خللی در قلب او بازمی‌گردد و قلبش در فهرست قلب‌های صحیح قرار ندارد».

غزالی در منهاج العارفین می‌نویسد: «ذکر خالص آن است که در آن غیر خدا در میان نباشد».

در مرصاد العباد آمده: «چون سلطان ذکر ساکن ولایت دل بود، دل با او اطمینان و انس گیرد و با هرچه جز اوست وحشت ظاهر کند».

نویسنده کاشف‌الاسرار ذیل این آیه اظهار می‌کند: «دل حقیقی آن است که در او جز ذکر حق نباشد».

کاشانی در شرح منازل درباره این آیه می‌گوید: «مصداق این آیه کسی است که قلبش رب خویش را فراموش نمی‌کند و لحظه‌ای از او غافل نمی‌شود و هر گاه از وعید خدا بترسد و خوف بر او غلبه کند، خدا از باب وعدش سکینه را بر قلبش نازل و رجا بر او غلبه می‌کند و مطمئن به رجا می‌شود».

ایام محرم است و من مشغول تأمل در این آیه؛ به ذهنم گذشت که کربلای سال ۶۱ هجری را تجلی این آیه بدانم و حسین(ع) را در توفان بلا، کانون ذکر و گرانیگاه آرامش به اذن خدا.

در گامی دیگر، می‌توان گفت: حسین(ع) فقط ذاکر نیست، بلکه خود ذکر است و آینه تمام نمای مذکور. با این توضیح که توجه به حقیقتی که در او غیر خدا راه ندارد و ذهن و زبان و سیره و رفتارش یکپارچه حق و حق‌نماست، این حقیقت هم ذکر خداست و توجه به او توجه به خدای عالم است و مایه اطمینان.

از منظر تفسیر انفسی یاد شده می‌توان داستان ماندن اصحاب عاشورایی را طور دیگری هم دید؛ می‌گویند: امام حسین(ع) در تاسوعا به اصحابش گفت من بیعتم را از شما برداشتم و می‌توانید بروید؛ اصحاب باوفایش که جز حسین(ع) را کانون ذکر و در پی آن، کانون اطمینان و سکینه نیافتند ترک امام را ترک ذکر خدا یافتند و عاشقانه ماندند.

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.