به گزارش قدس آنلاین ، برای پیشرفت علمی و آموزشی و رسیدن به حداقل های توسعه یافتگی، پژوهش و تحقیق سنگ بنای اولیه به شمار می رود و به همین جهت است که همواره می توان میان کم و کیف عملکرد پژوهشی در هر جامعه و میزان توسعه یافتگی آن جامعـه رابطه مستقیمی برقرار کرد به همین بهانه گفتگو با دکتر "قدیر رجب زاده" رئیس موسسه پژوهشی علوم و صنایع غذایی به گفتگو نشستیم که در ادامه می خوانید:
- به عنوان اولین سوال وضعیت پژوهش را در کشور چگونه ارزیابی می کنید؟
در حال حاضر جامعه بیشتر از هر زمانی به نتایج فعالیت های پژوهشی نیازمند است. از این رو مسئولیت بزرگی بر عهده پژوهشگران نهاده شده تا نتایج فعالیت های آنها پاسخگوی نیازهای جامعه باشد. در شرایط فعلی محققین می توانند با توجه خلاء هایی زیادی که به واسطه محدودیت های ورود کالاها و اقلام به داخل کشور وجود دارد، نقش خود را ایفا کنند. از سوی دیگر در آینده نه چندان دور با ورود به بازارهای بین المللی، نیاز اساسی به ارتقای استانداردها و ارتقای کیفیت محصولات وجود خواهد داشت تا امکان رقابت در سطح بین المللی وجود داشته باشد. این موارد نیاز به همت پژوهشگران برای تمرکز بر موضوعات حال و آینده دارد.
- ظرف 15 سال گذشته پژوهش در کشور بیشتر مورد توجه قرار گرفت، آیا به نظر شما رویکردهای پژوهشی از آن زمان تاکنون روند مساعدی را طی کرده است؟
مطمئنا در مقایسه با گذشته خروجی یافته های پژوهشی کیفیت بالاتری دارند. بخشی از این پیشرفت ناشی از پیشرفت علم و تکنولوژی در سطح جهان بوده است. اما از منظر دیگر محققان کشور با وجود مشکلات زیاد توانسته اند در این زمینه نقش آفرینی کنند و امروزه شاهد ارتقاء سبک پژوهش و یافته های پژوهشی متناسب با کشورهای توسعه یافته دنیا هستیم.
- چالش ها و دغدغه های پژوهشگران کشور از نگاه شما چیست؟
مهمترین چالش و دغدغه پژوهشگران محدودیت منابع مالی و اعتباری است. بررسی کشورهای مختلف که در گذشته درمسیر توسعه قدم برداشته اند، نشان می دهد یکی از عوامل مؤثر در گذار آنها به توسعه یافتگی سهم پژوهش از تولید ناخالص داخلی آنها بوده است. در این رابطه در برنامه ششم توسعه فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی سهم پژوهش از تولید ناخالص داخلی حدود 0.6 بوده است این در حالی است که بر اساس هدف گذاری این برنامه بایستی این شاخص به 4 درصد برسد. از سوی دیگر در سال های اخیر هزینه های پژوهش و فناوری شامل مواد اولیه، امکانات، تجهیزات و نیروی انسانی و غیره با افزایش چشمگیری مواجه بوده است که این موضوع انجام پژوهش های کارآمد را با مشکل مواجه می کند.موضوع دیگر عدم تعامل مناسب بخش خصوصی و فعالان صنعتی با مراکز پژوهشی است و مراکز پژوهشی و محققان باید برای جلب اعتماد صنعتگران تمام تلاش خود را انجام دهند تا در مشارکتهای صنعتی قادر به جلب رضایت کارفرما باشند. انجام پژوهش های موازی دغدغه دیگر پژوهشگران است و تا زمانی که نتایج یک پژوهش منتشر نشود اطلاع از فعالیت های پژوهشی انجام شده تقریبا غیر ممکن است که این مساله موجب به هدر رفتن بودجه ها می شود. پشتیبانی و انجام فعالیت های پژوهشی در قالب شبکه، ضمن جلوگیری از اتلاف منابع و انرژی، موجب تحکیم فعالیت های بین سازمانی و گروهی می گردد.موضوع دیگر ضعف کارهای تیمی در کشور است. از آنجا که به طور کلی ماهیت پژوهش، مشارکت تخصص های مختلف را می طلبد تا نتیجه یک پژوهش به فناوری قابل عرضه منجر شود، باید بر اهمیت نهادینه سازی فعالیت های تیمی بیشتر توجه شود.
- راهکارهای عملیاتی شدن انجام پژوهش های کاربردی چیست؟
راهکار های پیشنهادی و ایجاد انگیزه برای بخش خصوصی و بخش دولتی متفاوت است. در بخش خصوصی حمایت های تشویقی و تسهیل فرایندها مهمترین نیروی محرکه می باشد.در بخش وابسته به دولت، حمایت های تشویقی می تواند جنبه مادی و یا معنوی داشته باشد. از بعد مادی، باید راهکارهایی ارائه شود تا به محققین برای گسترش فعالیت هایشان آزادی عمل داده شود و یا محققان از نتایج کار و در آمد حاصل از آن منتفع باشند.از جنبه معنوی نیز باید به سمتی حرکت کنیم که برای پژوهش های کاربردی و فناورانه امتیازهای بیشتری در ترفیع و ارتقاء اعضای هیأت علمی قائل شویم تا این انگیزه وجود داشته باشد که محققین به فعالیت های صرفا پژوهشی نپردازند. از طرف دیگر شناخت نیازهای فناورانه واحدهای صنعتی و سازمان های دولتی می تواند به ایده پردازی بهترمحققان کمک کند.در حوزه صنایع غذایی تسلط بر فرآیندها می تواند منجر به تعریف ایده های کاربردی تر و انجام پژوهش های کارامد تر شود.
- در مجموعه تحت مدیریت شما یعنی موسسه پژوهشی علوم و صنایع غذایی چه اقداماتی برای کاربردی شدن پژوهش انجام شده است؟
اکثر فعالیت های پژوهشی موسسه با حمایت و مشارکت صنعت صورت می گیرد و بالطبع نتایج باید کاربردی باشد، چرا که دلیل و انگیزه صنعت از مشارکت در یک پروژه، پیاده سازی نتایج حاصل از آن در صنعت است که این موضوع می تواند در قالب ارائه محصولی جدید، ارتقاء محصولات موجود و یا اصلاح فرایندها باشد. لذا، پروژه تا زمان اعلام رضایت از سوی واحد صنعتی یا سازمان متقاضی، مراحل خاتمه را در موسسه طی نخواهد کرد.در موسسه پژوهشی علوم و صنایع غذایی در سالهای اخیر بر ارتباط موثر با صنایع و واحدهای متقاضی تمرکز بیشتری صورت گرفته و تکریم ارباب رجوع در این موسسه معادل با تامین نیازهای پژوهشی و فناورانه متقاضی در نظر گرفته شده است. این امر ضمن تکیه به یافته های پژوهشی کارامدتر، با تسهیل فرآیندهای پذیرش، اجرا و خاتمه پروژه ها عملیاتی شده است.همچنین در این موسسه بر اساس نیازهای صنعت، بر روی تولید دانش فنی سرمایه گذاری می شود و سپس نتایج به بخش خصوصی ارائه می شود. در این روش تولید محصول به صورت مشترک با صنعت صورت می گیرد و در این روش موسسه شریک راهبردی واحد صنعتی خواهد شد. این شیوه درآمد پایدارتری را برای موسسه ایجاد می کند. از سوی دیگر با توجه به پذیرش ریسک سرمایه گذاری در مرحله پژوهش از طرف موسسه، این مدل از سوی صنایع غذایی با استقبال بیشتری مواجه است.بخشی از فعالیت های موسسه هم به رفع چالش های موجود با رویکرد ملی و سلامت عمومی و یا برای تدوین اسناد راهبردی و انجام پروژه های کلان اختصاص دارد.
- با توجه به ارتباطات گسترده موسسه با صنایع غذایی کشور، رضایت کلی صنعتگران را از همکاری های دو جانبه با این مرکز پژوهشی چگونه ارزیابی می کنید؟
روند تعاملی موجود در موسسه منجر به جلب اعتماد بیشتر متقاضیان صنعت جهت رفع نیازها شده است، به نحوی که پس از اتمام یک طرح پژوهشی شاهد مراجعه مجدد آنان برای انجام پروژه های بعدی هستیم و رشد درآمدهای اختصاصی این صحت ادعای انجام شده را تایید می کند. در حال حاضر بیش از 96 درصد اعتبار طرح های پژوهشی موسسه از صنایع متقاضی و همکار تامین می شود.
- استقبال سرمایه گذاران از ایده ها و طرح های نوآورانه در صنایع غذایی چگونه است؟
به طور کلی صنعت غذا در مقایسه با بسیاری از صنایع دیگر به دلیل نیاز به سرمایه کمتر، زود بازده بودن جذابیت زیادی دارد و نکته مهمتر اینکه غذا نیاز روزانه جامعه است و صنایع فعال در این عرصه طبیعتا به میزان کمتری دچار رکود می شوند.در شرایط فعلی با توجه به فاصله زیاد ارزش پول ملی با ارزهای خارجی در میان صنعتگران انگیزه بالایی برای استفاده از منابع بومی در تولید محصولات جدید به وجود آمده که این موضوع فرصت مغتنمی را برای تمرکز و فعالیت پژوهشگران در این زمینه ایجاد می کند.
نظر شما