حجت‌الاسلام والمسلمین جمال ایزدی، معاون فرهنگی و اجتماعی اداره کل اوقاف و امور خیریه خراسان رضوی در گفت‌وگو با قدس درباره ارزش و جایگاه موضوع وقف می‌گوید: وقف کاری انسانی است و سنت حسنه‌ای است که پیش و پس از اسلام و در کشورهای غیراسلامی هم این سنت جاری می‌شود.
نخستین واقف جهان اسلام
حجت‌الاسلام والمسلمین جمال ایزدی می‌افزاید: نخستین واقف در اسلام، رسول اکرم(ص) بودند و از آن به بعد نیز موقوفات زیادی ایجاد شده و هر سال نیز به موقوفات اضافه می‌شود و این بدان معناست که هر سال سرمایه‌های جامعه بیشتر می‌شود. وی توضیح می‌دهد: یعنی موردی که وقف می‌شود در واقع یک مورد به موقوفات گذشته اضافه می‌شود و این موقوفات آثار و برکات فراوانی در عرصه‌های مختلف در جامعه به همراه دارد.
ثبت ۸۰۰ نیت وقف
معاون فرهنگی و اجتماعی اداره کل اوقاف و امور خیریه خراسان رضوی با اشاره به اینکه ۸۰۰ نیت در سامانه جامع موقوفات ثبت شده است، اظهار می‌دارد: این نشان‌دهنده آن است که وقف، همه نیازهای جامعه را در برمی‌گیرد و از این رو اشاره‌ای نسبت به این سنت حسنه دارد.
۱۶۵ وقف، ۲۵ میلیارد تومان
وی درباره تعداد وقف‌های جدید نیز می‌گوید: به طور میانگین هر سال ۲۵۰ وقف جدید انجام می‌شود و از ابتدای سال ۹۹ با توجه به شیوع کرونا که شرایط نیز خاص بود اما ۱۶۵ وقف جدید انجام شده است که ارزش این موقوفات
۲۵ میلیارد تومان بوده است. حجت‌الاسلام والمسلمین ایزدی درخصوص شرایط و موقعیت واقفان بیان می‌دارد: همه نوع واقف داریم به خصوص در سالهای اخیر، تنوع واقفان بسیار است. واقفان در اصناف و مشاغل مختلفی چون کشاورز، زنان خانه‌دار، کارمند، مشاغل آزاد، فرهنگی، دانش‌آموز، دانشجو، بازنشستگان، افراد نظامی و انتظامی، پزشک، علما و روحانیون، استادان دانشگاه، نماینده مجلس، وزیر، وکلا و قضات، ورزشکاران و... هستند.
وی تأکید می‌کند: در بحث واقفان هر دو جنسیت حضور دارند و حضور بانوان نیز چشمگیراست. وی درباره گروه سنی واقفان نیز تصریح می‌کند: واقفانی با گروه سنی پایین هم داریم؛ دانش‌آموزانی که در وقف مشارکتی با کمک آموزش و پرورش در این کار شرکت کردند. برای مثال واقف دانشجوی ۲۰ سالهای که دستگاه مورد نیازی را برای یکی از بیمارستان‌ها خریداری و وقف کرد و همچنین در سنین بالا نیز افراد حدود ۹۰ سال را نیز داریم.
حجت‌الاسلام والمسلمین ایزدی در رابطه با نیات واقفان در سالهای اخیر نیز اظهار می‌دارد: در سالهای اخیر موضوعات بسیاری برایش ایجاد وقف شده که در سامانه ما ثبت شده است.
وی خاطرنشان می‌سازد: وقف‌هایی در راستای ترویج فرهنگ ایثار و شهادت، فعالیت‌های دانش‌بنیان برای نخبگان علمی، فعالیت‌های پژوهشی و تحقیقاتی، وقف برای آموزش عالی و دانشگاه‌ها، کمک به تحصیل دانشجویان، خوابگاه‌ها، ساخت اماکن آموزشی، وقف برای مدارس و آموزش و ساخت، تعمیر مدارس و تهیه لباس دانش‌آموزان از این دست است.
وی در ادامه اظهار می‌دارد: همچنین موقوفات برای بقاع متبرکه و امامزاده‌ها شامل عمران و آبادانی و فعالیت‌های فرهنگیشان، وقف برای مساجد (ساخت و ایجاد موقوفات منفعتی)، وقف برای حوزه‌های علمیه (مدارس علمیه، عمرانی و منفعتی)، وقف اماکن مذهبی (حسینیه، مهدیه، زینبیه و...) بسیار انجام می‌شود.
وقف‌های متنوع
حجت‌الاسلام والمسلمین ایزدی از موارد دیگر وقف را وقف در خدمات اجتماعی اعلام می‌کند و می‌گوید: وقف خدمات اجتماعی مانند تجهیز مراکز درمانی، مصارف آب، آب شرب، آبسردکن، بحث قبرستان و غسالخانه، وقف محیط زیست، کمک به زائران، وقف برای آموزش خیریه مانند کمک به فقیران و نیازمندان، کمک به سادات، ایتام، خرید جهیزیه و هزینه‌های ازدواج، هزینه دارو و درمان بیماران، کمک به آزادی زندانیان و کمک به آسیب‌دیدگان بلایای طبیعی از دیگر نمونه‌هاست. همچنین وقف برای اطعام عزاداران اهل بیت(ع)، سحری و افطاری در ماه رمضان برای فقیران و نیازمندان، اطعام در اعیاد مذهبی، مراسم و شعائر مذهبی شامل عزاداری و روضه‌خوانی اهل بیت(ع) به خصوص سیدالشهدا(ع)، مراسمات اعیاد اهل بیت(ع) و مراسمات دینی و مناسبات ویژه، عید غدیر، قربان و وقف برای توسعه و ترویج فرهنگ قرآنی و... نیز هست.
وی در بحث نیت‌ها نیز می‌گوید: به نظر من واقفان با توجه به اقتضا و شرایط زمان خودشان درست‌ترین و بهترین تصمیم را گرفته‌اند؛ این در حالی است که هر زمانی اقتضایی دارد، بعضی موقوفاتی را در زمان اخیر داریم که در زمان قدیم سابقه نداشته و برعکس و از طرفی ممکن است برخی موقوفات کمرنگ و یا تعطیل شده باشد که در واقع وقف باید نیاز روز را بسنجد. به هر حال موقوفات بن‌بست برای اجرای نیات ندارد.
وقف‌های به‌روز شده
وی توضیح می‌دهد: در گذشته وقف‌هایی صورت گرفته که امروز موضوعیت ندارد، مانند آب‌انبار که پیش‌تر نیاز بوده اما امروز نیاز محسوب نمی‌شود. در حال حاضر باید بر موضوعاتی تأکید شود که مورد نیاز است. از طرفی برای موقوفات گذشته مانند آب‌انبار همه مراجع فرمودند، نزدیک به نیت واقف هزینه شود، مثلاً صرف خرید و نصب آبسردکن، آب شرب، توزیع آب در دهه آخر صفر در بین زائران و مسافران یا تأمین هزینه انشعاب آب برای نیازمندان شود که برخی از وقفیات با نزدیک و به‌روز شدن نیت واقف در گذشته به زمان حال انجام می‌شود.
معاون فرهنگی و اجتماعی اداره کل اوقاف و امور خیریه خراسان رضوی درباره مشاوره به واقفان می‌گوید: در بخش مشاوره با احترام به اعتقاد واقف جهت‌دهی لازم برای موارد مورد نیاز جامعه به او مشاوره داده می‌شود تا مکانی که می‌خواهد وقف شود در راستای نیاز جامعه امروز باشد. وی تأکید می‌کند: ممکن است در یک مکانی مسجد اولویت اول و در مکانی دیگر به دلیل وجود مسجد، دیگر مسجد در اولویت ابتدایی قرار نگیرد و نیاز نباشد، پس با نیازسنجی، نیت واقف به سمت و سوی نیاز منطقه جهت‌دهی می‌شود. حجت‌الاسلام والمسلمین ایزدی تأکید می‌کند: در بحث وقف نیاز حال و آینده را باید در نظر گرفت و بر اساس آن نیت واقف را جهت‌دهی کرد.
وقف امر به معروف و نهی از منکر
وی در پاسخ به این پرسش که آیا درباره امر به معروف و نهی از منکر مورد وقف انجام شده است، می‌گوید: موقوفه قابل توجه و شاخصی در این باره وجود دارد که مختص به نیت امر به معروف و نهی از منکر است. در این خصوص مجتمع مسکونی و تجاری وقف شده که عواید آن برای این کار در نظر گرفته شده که متولی و واقف در اوقاف تشکیل پرونده داده و این موقوفه تحت نظارت اوقاف است و متولی طرح‌هایی که در راستای امر به معروف و نهی از منکر است را حمایت می‌کند و در همین راستا کارگروهی تشکیل شده است که طرح‌ها بررسی و سپس اجرا می‌شود.
وی با اشاره به این نکته که بعضی از موقوفات زمان و مکان ندارد، اظهار می‌دارد: برخی وقف‌ها زمان و مکان ندارد یعنی از گذشته‌ها مورد نیاز بوده و هست و در آینده نیز همچنان ضرورت دارد و از این رو سه موضوع دارای کاربرد است که شامل وقف در راستای ترویج فرهنگ قرآن، وقف در راستای فرهنگ عترت و وقف برای نیازمندان است.
وقف اشتغال‌زایی و ازدواج
وی در ادامه درباره وقف‌های ضروری جامعه نیز تصریح می‌کند: در حال حاضر دو موضوع مهم که مورد نیاز جامعه است و می‌طلبد که خیران در این باره اقدام کنند، وقف در زمینه ایجاد اشتغال و کارآفرینی و همچنین وقف در زمینه ازدواج و تشکیل خانواده است که در این راستا وقف‌های علم و فناوری در زمینه اشتغال و کارآفرینی همین کار را انجام می‌دهند.
وی درباره اولویت وقف‌هایی که برای بیشتر مردم عایدات داشته باشد نیز می‌گوید: در این باره بستگی به نوع وقف دارد. گاهی وقفی شامل همه دانش‌آموزان، دانشجویان و نیازمندان می‌شود زیرا برخی وقف‌ها عمومیت و شمولیت دارد مانند ساخت یک مسجد یا مراسمات عزاداری اما برخی وقف‌ها برای اصناف و گروه خاص در نظر گرفته می‌شود. در واقع برخی وقفیات گستره زیادی دارد و ما به واقف جهت‌دهی می‌کنیم که با توجه به نیتش، میزان وقفش، ارزش ریالی وقف، اعتقاد و باورهای واقف و همچنین نیاز منطقه و جامعه بهترین پیشنهاد به او داده شود.
نظر شما