اما این مناره نه در دوره صفویه، بلکه در زمان حکومت نادرشاه ساخته شد. محمدکاظم مروی، نویسنده «عالم‌آرای نادری» که ظاهراً از نزدیک شاهد ساخت این بنا بوده است، سال ساخت آن را ۱۱۴۵هـ.ق می‌داند. اگر این تاریخ را درست بدانیم، نادرشاه باید پیش از آغاز سلطنت رسمی‌اش دستور ساخت آن را داده باشد. طبق گزارش مروی و همین طور محمدمهدی استرآبادی در کتاب «دره نادری»، نادرشاه پس از تسخیر مشهد دستور داد تا ایوان و گلدسته جنوبی صحن طلاکاری شود و پس از آن، چون مناره گنبد مبارک بدون قرینه بود، در مدت یک سال و با معماری استاد علی‌نقی مشهدی مناره دیگری روبه‌روی آن ساختند که همین مناره ایوان عباسی است.
این مناره در دوره‌های بعد چندین بار تعمیر و ترمیم شد. نکته جالبی که باید درباره این گلدسته بدانید آن است که اگر از سمت خیابان امام رضا(ع) در جنوب حرم مطهر، به سوی روضه منوره بنگرید، این مناره را به صورت قرینه، در سمت دیگر گنبد طلایی می‌بینید؛ گویی که مناره ایوان عباسی، نه در مقابل گنبد، بلکه در کنار آن بنا شده است. البته به احتمال زیاد، سازنده اولیه مناره، چنین قصد و هدفی نداشته و به نظر می‌رسد که در طراحی خیابان امام رضا(ع)، حسن سلیقه‌ای به خرج داده شده باشد تا این تقارن دلپذیر، زیبایی بصری دوچندانی را به ورودی یکی از اصلی‌ترین خیابان‌های شهر در آن دوره بدهد.
آینه‌کاری در حرم، از چه زمانی آغاز شد؟
آینه‌کاری یکی از هنرهای بسیار چشمنواز به کار رفته در حرم رضوی است؛ هنری که از یک سو موجب زیبایی و جلوه بیشتر معماری اسلامی ایرانی این مکان مقدس است و از سوی دیگر، سبب می‌شود که رواق‌های حرم مطهر، با کمترین نور، روشنایی مناسب داشته باشد. ظاهراً نخستین آینه‌کاری در حرم مطهر، در دوره شاه‌سلطان حسین صفوی و زیر گنبد مطهر انجام گرفت. اگر این قول را که در دایره‌المعارف شیعه به آن اشاره شده است، درست بدانیم، احتمالاً نخستین آینه‌کاری در حرم، پیش از سال ۱۱۰۰ خورشیدی انجام گرفته است و دست‌کم ۳۰۰ سال از آغاز آن می‌گذرد. «آلکس بارنز» که در دوره فتحعلی‌شاه قاجار به مشهد سفر کرده است، در سفرنامه خود به تشریح رونق این هنر می‌پردازد. به نظر می‌رسد که هنر آینه‌کاری به تدریج رونق بسیار یافت و اوایل دوره قاجار، به اوج شکوه خود در ایران رسید. بر اساس روایت «اعتمادالسلطنه» در سال ۱۲۳۷ خورشیدی و در زمان سلطنت ناصرالدین‌شاه، به دستور میرزامحمدصادق قائم‌مقام، پوشش سطح داخلی گنبد مطهر، تماماً آینه‌کاری شد؛ آینه‌هایی که با رنگ‌های طلایی، نقره‌ای و لاجوردی تزئین شده بود و هنوز هم برخی از قسمت‌های آن باقی است؛ هر چند که بسیاری از قسمت‌های آن طی سده اخیر مرمت و جایگزین شده است.
نظر شما