با وجود این و براساس اظهارات سعیدرضا عاملی، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، سیستم آموزش و پرورش در حوزه جذب معلمان متخصص دچار اختلال است؛ به طوری که ۳۰ درصد معلمانی که جذب شده‌اند تناسب تخصصی ندارند؛ یعنی بین رشته‌ای که در آن دانش‌آموخته شده‌اند با رشته‌ای که تدریس می‌کنند تناسبی نیست.
این مشکل از چه وقت و چرا به‌وجود آمده است، چه پیامدهایی دارد و مهم‌تر از همه برای برون‌رفت از مشکل پیش آمده چه باید کرد؟
متناسب با نیازها معلم تربیت نکرده‌ایم
فرهاد بشیری، عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی در پاسخ به قدس می‌گوید: هرچند آموزش و پرورش تاکنون سعی کرده معلمان را از طریق دانشگاه‌های فرهنگیان و شهید رجایی جذب کند تا آموزش به صورت تخصصی پیش رود اما چون این مراکز به تعداد کافی معلم تربیت نکرده‌اند، این وزارتخانه هم نتوانسته از طریق این مراکز همه نیازهایش را تأمین کند. در واقع بخشی از مشکل یاد شده به این موضوع برمی‌گردد که این دو دانشگاه در مقاطعی تعداد کمی دانشجو برای تربیت معلم جذب می‌کردند که البته در حال حاضر این مشکل برطرف شد، اما با وجود این هنوز نتوانسته‌ایم متناسب با نیازهای آموزش و پرورش معلم تربیت کنیم.
بشیری که برای مدتی مسئولیت ارزیابی عملکرد وزارت آموزش و پرورش را برعهده داشته است، آموزش ضمن خدمت معلمان را بهترین راهکار برای رفع مشکل یاد شده می‌داند و می‌افزاید: البته این کار از گذشته انجام می‌شود اما استفاده از فضای مجازی می‌تواند به آموزش و پرورش کمک کند تا معلمانی که رشته تحصیلی‌شان با آنچه تدریس می‌کنند مطابقت ندارد از این طریق به‌روز شوند و در کلاس‌های درس بهترین روش‌های آموزشی را مورد استفاده قرار دهند.
تنزل جایگاه معلم به مجری برنامه درسی
فاطمه قربان، معاون سابق آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش هم در پاسخ به قدس می‌گوید: اگر امروز شاهد این تراژدی غم‌انگیز هستیم که در آموزش و پرورش معلمانی با مدرک تحصیلی غیرمرتبط در کلاس‌های درس حضور دارند نتیجه نگاه مصرفی به آموزش و پرورش از سوی برخی مسئولان بلندپایه است. وقتی آن‌ها درک درستی از جایگاه بی‌بدیل آموزش و پرورش در جامعه و نقش‌آفرینی معلمان در تولید سرمایه انسانی، به عنوان ارزشمندترین سرمایه اجتماعی نداشته باشند و هزینه‌های آن را نه سرمایه‌گذاری، بلکه مصرفی قلمداد کنند، نمی‌توانیم انتظار رشد همه‌جانبه را در عرصه‌های مختلف علمی، فرهنگی، اقتصادی و حتی صنعتی داشته باشیم.
وی می‌افزاید: از زمانی که مراکز تربیت معلم تعطیل و نیمه تعطیل شدند و آموزش و پرورش یک دستگاه پرهزینه مصرفی نه سرمایه‌ای قلمداد شد، هرسال تنها برای پر کردن کلاس‌ها با تنزل جایگاه معلم به عنوان مجری، مجبور شدند از نیروهای پاره وقت قرارداد کار معین و خرید خدمات آموزشی با هر مدرک تحصیلی استفاده کنند. به‌ویژه در دوره ابتدایی با توجه به ویژگی‌های شخصیتی دانش‌آموزان این دوره، نیاز است معلمان از طریق دانشگاه فرهنگیان و دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی که مأموریتشان تربیت معلم و توانمندسازی برای تعلیم و تربیت کودکان است، جذب شوند زیرا برای ارائه خدمات مناسب تربیتی، لازم است شرایط و دنیایی که بچه‌ها در آن زندگی می‌کنند، درک شود، از امکاناتی که حاصل واقعیت ارزش افزوده با فضاهای مجازی است استفاده گردد و معلم به عنوان الگو بتواند پس از گذراندن دروس تئوری، با کسب مهارت‌های تربیتی و ارتباط با دانش‌آموزان به عنوان کمک مربی و دستیار معلم دوره‌های کارآموزی را سپری کند تا بتواند با آمادگی کامل در کلاس درس حاضر شود.
با وجود اهمیت جایگاه آموزش و پرورش در رشد و توسعه کشور، تدوین و تصویب سند تحول بنیادین و تأکید سند بر جذب معلم از طریق دانشگاه فرهنگیان و فراهم آوردن تسهیلات و امتیازات مناسب برای جذب و نگهداشت نیروهای کارآمد در دوره ابتدایی همچنین تقویت نگاه تخصصی و زیربنایی به این دوره تحصیلی، متأسفانه در سال‌های اخیر بدون توجه به نیاز آموزش و پرورش، شاهد کمترین جذب در دانشگاه فرهنگیان بوده‌ایم و هر زمان با کمبود معلم روبه‌رو شدند با خرید خدمات آموزشی و ماده ۲۸ و... سعی کردند کمبود را جبران کنند.
قربان، تقویت دانشگاه فرهنگیان و دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی را تنها راه برون‌رفت از مشکل یاد شده می‌داند و می‌گوید: از سوی دیگر باید بپذیریم معلم فقط کارمند و مجری برنامه‌ها نیست؛ بلکه مولد سرمایه‌های انسانی است که قرار است در آینده به عنوان سرمایه اجتماعی نقش‌آفرینی کند.
تناسب رشته تدریس و تحصیل شرط صدور حکم است
تلاش‌های ما برای گفت‌وگو با رضوان حکیم‌زاده، معاون آموزش ابتدایی در زمینه مشکل به‌کارگیری معلمانی با مدرک تحصیلی غیرمرتبط در کلاس‌های درس بی‌نتیجه ماند و علی اللهیار ترکمن، معاون برنامه‌ریزی و توسعه منابع وزارت آموزش و پرورش هم به وعده خود برای مصاحبه عمل نکرد.
اسفندیار چهاربند، رئیس مرکز برنامه‌ریزی، منابع انسانی و فناوری اطلاعات وزارت آموزش و پرورش چندی پیش در گفت‌وگو با پانا (خبرگزاری این وزارتخانه) تناسب بین رشته تحصیلی و رشته تدریس معلمان را برای ابلاغ حکم آن‌ها ضروری دانسته و اظهار کرده بود: در مدارس دولتی اگر این تناسب وجود نداشته باشد حکم فعالیت برای آن‌ها صادر نمی‌شود، در واقع شرط ابلاغ این حکم، تناسب رشته تدریس و تحصیل است.
البته رشته تدریس را به‌صورت گروه‌های درسی در نظر گرفته‌ایم و تناظر یک به یک وجود ندارد، چرا که این تناظر سبب می‌شود تعدادی از نیروها مازاد باشند و به کار گرفته نشوند. یعنی این مسئله موجب می‌شود برخی معلمان باوجود صلاحیت تدریس فرصت این کار را نداشته باشند؛ برای مثال فردی که کارشناس فیزیک است می‌تواند در مقطع متوسطه ریاضی هم تدریس کند و اگر این تناظر یک به یک وجود داشت چنین امکانی برای این فرد فراهم نبود. با توجه به برنامه‌ریزی‌های انجام شده، دانشگاه فرهنگیان نیز برنامه خود را بر مبنای رویکرد چند مهارتی تنظیم می‌کند و در بازنگری نیروها این مسئله مورد توجه قرار می‌گیرد.
نظر شما