اسمشان معتاد و رسمشان تجاهر؛ نگاهشان بی‌فروغ است و به آخر خط رسیدن را در هر نفس فریاد می‌زنند. شورای مبارزه با مواد مخدر خراسان رضوی متشکل از ۳۰ دستگاه اجرایی اصلی‌ترین متولی ساماندهی معتادان متجاهر است؛ گفت‌وگوی زیر حاصل گپ و گفت ۹۰ دقیقه‌ای خبرنگار قدس با محمد حسین صالحی، دبیر این شوراست.
به عنوان نخستین سؤال این‌طور شروع می‌کنم چه می‌شود که یک معتاد، متجاهر می‌شود؟
معتاد متجاهر کسی است که در ملأ عام مواد مصرف می‌کند، بدون خانواده است یا از خانواده طرد شده و مورد پذیرش اجتماع هم نیست، به همین دلایل بخش عمده‌ای از کارتن‌خواب‌ها معتادان متجاهر هستند.
این افراد به خاطر نوع زندگی و شیوه مصرف خطرآفرینی که دارند احتمال شیوع بیماری‌های واگیرداری مانند ایدز و هپاتیت نیز در بین آن‌ها افزایش پیدا می‌کند. آن‌ها به طور عمده مجرم نیستند، اما به لحاظ نیازی که دارند (برای تأمین موادمخدر) و از طرفی درآمد ندارند مجبورند به سمت اعمال مجرمانه‌ای مثل سرقت یا خرده‌فروشی مواد مخدر بروند که امنیت جامعه را به‌هم می‌زند.
چه تعداد معتاد متجاهر در خراسان رضوی و شهر مشهد وجود دارد؟
در حال حاضر حدود ۹هزار معتاد متجاهر در خراسان رضوی داریم که ۶۵ درصد این تعداد در مشهد هستند.
در بحث ساماندهی این افراد چه اقدامی انجام داده‌اید و چرا پس از کرونا شاهد حضور بیشتر این افراد در سطح شهر هستیم؟
کل ظرفیت نگهداری (معتادان متجاهر) استان در سال ۹۸ حدود هزار و ۸۰۰ نفر بود یعنی اگر تمام ظرفیت را هم پر می‌کردیم بیش از ۷ هزار نفر در خیابان باقی می‌ماندند، بنابراین ۸۰۰ ظرفیت به فضاهای موجود اضافه کردیم اما با شیوع کرونا برنامه‌ها به مشکل خورد، چراکه بر اساس پروتکل‌های ابلاغی باید فاصله‌گذاری ایجاد می‌کردیم که همین موضوع موجب کاهش ظرفیت‌ها شد.
در کل تا پایان سال جاری حدود یک هزار و ۷۰۰ نفر به ظرفیت نگهداری معتادان متجاهر در استان افزوده می‌شود و این غیر از ۱۰۰ نفر ظرفیتی است که در مرکز زنان ایجاد شد و می‌توان گفت ظرفیت ما نسبت به سال گذشته دو برابر می‌شود.
چند درصد از معتادان متجاهر استان را زنان تشکیل می‌دهند و ظرفیت نگهداری آن‌ها چقدر است؟
زنان حدود ۸ درصد از معتادان متجاهر استان (معادل ۶۰۰ تا ۷۰۰ نفر) را تشکیل می‌دهند. تنها مرکز بانوان در استان، مرکز اکبرآباد مشهد با ۱۵۰ نفر ظرفیت بود که امسال ۱۰۰ نفر دیگر به این ظرفیت اضافه کردیم و در آینده با اختصاص مرکز خلق‌آباد به بانوان، به اندازه ۶۰۰ تا ۷۰۰ نفر ظرفیت ایجاد می‌شود.
میانگین هزینه نگهداری هر معتاد در روز چقدر است؟
سال گذشته به ازای هر نفرروز ۲۰ هزار تومان هزینه نگهداری و درمان برای این افراد پرداخت کردیم امسال این عدد به ۲۸ هزارتومان رسیده است که از سوی ستاد مبارزه با مواد مخدر تأمین و از طریق بهزیستی پرداخت می‌شود.
بیشتر معتادان متجاهر مدعی هستند بارها ترک کرده‌اند اما موفق نشده‌اند؛ علت این موضوع چیست؟
بیش از ۹۵درصد معتادان متجاهر ترک‌های پیاپی و غیر موفق دارند حتی افرادی داریم که ۳۰ بار برای ترک اقدام کرده‌اند و باز به چرخه اعتیاد برگشته‌اند، بنابراین برای شکستن این چرخه جلسه‌های آسیب‌شناسی برگزار کردیم و در نهایت به دو نتیجه کلی رسیدیم؛ اول اینکه در داخل مراکز «تغییر روش درمان» داشته باشیم و دوم اینکه در بیرون شرایط را مهیا کنیم تا فرد پس از ترک دوباره دچار لغزش نشود.
یکی از روش‌هایی که با کمک کارشناسان به آن رسیدیم روش تی‌سی است. این مراکز در قالب مراکز «اجتماع
درمان مدار» فعالیت دارند و بیمار( معتاد) پس از سم‌زدایی به مدت ۳ تا ۶ ماه برای بهبودی و بازتوانی در این مراکز اقامت خواهد داشت. این از مدل‌هایی است که تا به‌حال جواب داده و قرار است در دو مرکز اکبرآباد و خلق‌آباد به صورت پایلوت اجرا شود.
از طرف دیگر، وقتی فرد از مرکز ترک اعتیاد بیرون می‌آید چون نه حمایت خانواده را دارد و نه کار و درآمد و محل اسکان، ناچار به جمع دوستان معتادش برمی‌گردد و مصرف را شروع می‌کند. در مدلی که برای پس از خروج معتادان تعریف کردیم این است که فرد را پس از ترک در صورتی که خانواده نداشته باشد یا خانواده او را پذیرا نباشد در مراکزی تحت عنوان «خانه حمایت» یا مراکز توانمندسازی که از طریق گروه‌های مردمی اداره می‌شوند، مورد مراقبت و حمایت قرار می‌گیرند.
علاوه بر این برای پیشگیری از اعتیاد به یک مدل رسیده‌ایم که به صورت محله‌محور در نظر گرفته شده است در گام نخست در ۱۳ محله (در هر منطقه شهرداری یک محله) به‌صورت آزمایشی با ارکان محلی (شوراهای اجتماعی محلات، دفاتر تسهیل‌گری و افراد اثرگذار محله) تحت عنوان «کانون یاریگران محله» اجرا خواهد شد. همین مدل در روستاها هم انجام می‌شود.
نرخ شیوع اعتیاد در خراسان رضوی چقدر است و با میانگین کشوری چقدر فاصله دارد؟
نرخ شیوع اعتیاد در استان ۲.۷ درصد است که از میانگین کشوری ۵ درصد کمتر است، اما در برخی شاخص‌ها نرخ شیوع استان بالاتر است از جمله کارگری و دانش‌آموزی که نیازمند توجه بیشتری است. متأسفانه سن اعتیاد در مجموع کاهش پیدا کرده و اکنون مصرف سیگار به ۱۳ سال رسیده است. در مورد مصرف مواد مخدر بین دانش‌آموزان نمی‌توان منکر بود، اما کار آماری دقیقی روی آن صورت نگرفته و جزو دغدغه‌های اصلی ماست. نرخ اعتیاد بین زنان حدود ۶.۵ درصد و در مورد سیگار این عدد ۴.۵ درصد است.
مسئولیت برخورد با خرید و فروش مواد مخدر در عطاری‌ها با کیست؟
موضوع تشدید نظارت بر عطاری‌ها را از سال گذشته شروع کردیم. نخستین موضوع نشت متادون و قرص‌های «ب۲» بود که بخشی از عطاری‌ها ادعا می‌کردند از کلینیک‌های ترک اعتیاد این مواد نشت پیدا کرده است.
در همین راستا تعداد نظارت‌ها بر این مراکز با کمک و محوریت دادسرای انقلاب مشهد افزایش یافت (پنج تیم نظارتی برای پایش تشکیل شد) که بازدیدهای منظم هفتگی از مراکز ترک اعتیاد و کلینیک‌ها دارند که در همین راستا هفته گذشته پنج کلینیک متخلف پلمب شدند. از ابتدای امسال با شدت بیشتری این قضیه در دستور کار قرار گرفته است به طوری که طی این مدت بیش از ۹۰ مورد بازدید تخصصی از مراکز درمان و کاهش آسیب اعتیاد استان صورت گرفته و ۶ جلسه کارگروه نظارت و کمیته نظارت بر مراکز استان برگزار شده است و برخوردهای قانونی شامل کسر سهمیه دارو، تذکر شفاهی و کتبی به مرکز متخلف و تعلیق ۶ ماهه یا لغو دائم مجوز را داشته‌ایم. همچنین ۹۴۰ مورد بازدید و سرکشی از عطاری‌ها صورت گرفته که ۳۲ مورد از متخلفان به مراجع قضایی معرفی شده‌اند. البته بخشی از متادون که به صورت آزاد به فروش می‌رسد متادون پاکستانی است که ربطی به مراکز درمان اعتیاد ندارد.
جمعیت سیگاری‌های خراسان رضوی چند نفر و میزان مصرف سالانه سیگار چقدر است؟
طبق آخرین آمار۲۰درصد جمعیت بالای ۱۳ سال در استان (معادل ۹۰۰ هزار نفر) سیگار مصرف می‌کنند که با میانگین کشوری تفاوت معناداری ندارد. هر نفر در روز ۹ نخ استفاده می‌کند که در سال چیزی افزون بر ۲ میلیارد و ۹۵۶ میلیون نخ سیگار دود می‌شود.
نظر شما