در این میان روستاهای خراسان جنوبی، بیشترین آسیب را از ناحیه بی‌آبی و خشکسالی دیده است. بر اساس آمار رسمی در طول بیش از ۲۰ سال گذشته حدود نیمی از روستاهای این خطه(نزدیک به هزار و ۸۰۰ روستا) تخلیه شده و ساکنان آن به دلیل خشکی آب چاه و قنات‌ها و نبود امکان کشاورزی و دامداری، به شهرها و به ویژه حاشیه شهر مشهد مهاجرت کرده‌اند؛ به حدی که گفته می‌شود در حال حاضر نزدیک به یک‌سوم جمعیت حاشیه‌نشین این کلانشهر را تشکیل می‌دهند.
این در حالی است که خراسان جنوبی دارای ۳۳۱ کیلومتر مرز مشترک با افغانستان است. همسایگی که در شرایط نرمال می‌توانست به‌عنوان یک فرصت برای توسعه اقتصادی منطقه و کشورمان نقش ایفا کند؛ اما حالا به دلیل کوچ مرزنشینان و تخلیه بسیاری از روستاهای مرزی، بیشتر به یک تهدید می‌ماند تا فرصت! اوج محرومیت ناشی از بی‌آبی و نابودی کشاورزی و دامداری هم اصلی‌ترین دلیل کوچ روستاییان است.
کارشناسان باور دارند: بحران آب، جدی‌ترین مشکل خراسان جنوبی است که بخش زیادی از مساحت حوضه‌های آبریز هامون و نیز فلات مرکزی کشور را در بر گرفته است؛ اما به دلیل خشکسالی و کاهش بارش‌های جوی در دو دهه گذشته و نیز پافشاری مدیریت منابع آب بر تداوم الگوهای سنتی، با گذر زمان بر دامنه این بحران افزوده می‌شود.
آن‌ها می‌گویند: خشکسالی سطح درآمد خانوارهای روستایی از محصولات زراعی و دامی را کاهش می‌دهد و سبب افزایش نرخ بیکاری در این مناطق می‌شود و آنچه در نهایت برای خانوارهای آسیب‌دیده از خشکسالی رخ می‌دهد، افزایش فقر و وابستگی بیشتر به سازمان‌های حمایتی، افزایش مهاجرت و حتی بیشتر شدن فعالیت‌های غیرقانونی است. این مسئله به خاطر همسایگی خراسان جنوبی با بزرگ‌ترین تولیدکننده تریاک جهان، به ویژه برای خانوارهای ساکن در روستاهای مرزی این استان یک تهدید جدی است.
برای رفع این مشکلات، هر چند سرعت بخشیدن به روند تأمین آب، احیای قنات‌ها، مهار آب‌های سطحی، اجرای طرح‌های آبخوانداری و آبخیزداری و برنامه‌های دیگری از این دست، باید در سال‌های گذشته تاکنون به صورت جدی در دستور کار مدیران بومی و دستگاه‌های متولی این حوزه قرار می‌گرفت اما متأسفانه هرگز شاهد چنین اتفاقی نبودیم.
نماینده ولی‌فقیه در خراسان جنوبی چندی پیش نسبت به کمبود آب در این استان واکنش نشان داد و با بیان اینکه خراسان جنوبی در آینده یکی از بحرانی‌ترین استان‌ها به لحاظ تأمین آب خواهد بود، افزود: دولت برای تثبیت جمعیت و جلوگیری از مهاجرت روستاییان باید بحث تأمین آب را جدی‌تر دنبال کند.
حجت‌الاسلام والمسلمین عبادی تأکید کرد: بر اساس پیش‌بینی‌ها، احتمال ادامه خشکسالی ۳۰ تا ۳۵ ساله وجود دارد و اگر با این روند پیش برویم، جمعیت و استانی نخواهیم داشت که بعد از آن بخواهیم فکر چاره کنیم. خالی از سکنه شدن روستاها نه فقط برای استان بلکه برای کشور زنگ خطر است.
به گفته وی، ۵۰ تا ۶۰ درصد روستاییان این استان در ۱۰ سال گذشته مهاجرت کرده‌اند و من به عنوان نماینده مردم، از عملکرد معاونان رئیس‌جمهور در تخصیص اعتبارات راضی نیستم؛ هر چند گفته شده آبرسانی سیار به روستاها رو به افزایش است اما روستاییان خراسان جنوبی از تشنگی می‌نالند.
در همین حال مدیرعامل آب و فاضلاب خراسان جنوبی از هدررفت بالای آب در روستاها و شهرهای استان خبر داده و می‌گوید: به دلیل قدمت بالای تأسیسات آبرسانی، هدررفت آب در بخش شهری ۳۱.۷ درصد و در بخش روستایی ۴۲درصد است که حدود ۱۰ درصد از میانگین کشوری بالاتر است.
این در حالی است که صدها روستای خراسان جنوبی با تانکر آبرسانی می‌شود؛ در حالی که به دلیل کمبود تانکر، این شیوه آبرسانی هم به شکل دقیقی انجام نمی‌شود و نمی‌تواند تمام نیاز روستاییان به آب را پاسخگو باشد و در خیلی اوقات حتی آب به مدت چند روز به بسیاری از روستاها نمی‌رسد. در این وضعیت نه تنها کشاورزی که دامداری نیز به سمت نابودی رفته و برای بسیاری هیچ انگیزه‌ای برای ماندن در روستا باقی نمانده است.
بدون تردید این وضعیت نگران‌کننده، زنگ خطر را برای متولیان، تصمیم‌سازان و تصمیم‌گیرندگان کلان کشور به صدا درآورده است که باید به موازات برنامه‌های میان‌مدت و بلندمدت غلبه بر بحران آب مثل انتقال آب از دریای عمان و دشت‌های همسایه، برنامه‌های کوتاه‌مدت و سریع را به منظور رفع تشنگی روستاییان این خطه مرزی به اجرا بگذارند و مانع مهاجرت هر چه بیشتر و فرار آن‌ها از خانه و کاشانه موروثی خود شوند.
نظر شما