عده‌ای جدیدترین ساخته مسعود ده‌نمکی را اثری متفاوت در جبهه عدالت‌خواهی و فسادستیزی خواندند و عده‌ای دیگر به دلیل ضعف در ساختار و فرم، کارگردان اثر را به محتوازدگی متهم کردند. «دادِستان» به تهیه‌کنندگی محمد خزاعی و تولید سیمافیلم، فعالیت‌های جنبش عدالت‌خواهی دانشجویان دغدغه‌مند را روایت می‌کند. ماجرا با حادثه سقوط دانشجویی به نام عماد فتاحی از بالای ساختمان دانشگاه آغاز می‌شود و در ادامه ماجراهای دیگری درباره این دانشجو رقم می‌خورد که با سماجت و پیگیری سعی در افشای فساد مسئولان از جمله نمایندگان مجلس را دارد. در این سریال به ماجرای حمله داعش به مجلس که در خرداد سال ۹۶ اتفاق افتاد هم پرداخته شده است اما سازنده اثر تأکید دارد که این سریال اشاره به دولت و زمان خاصی ندارد.

مسعود ده‌نمکی با بیان اینکه مسئله عدالت‌خواهی و ظلم‌ستیزی جزو دغدغه‌های همیشگی‌اش بوده، به خبرنگار ما می‌گوید: کسانی که در دوران کار مطبوعاتی من با نشریات «شلمچه»، «جبهه» و «دوکوهه» (اواخر دهه ۷۰ و اوایل دهه ۸۰) آشنایی دارند می‌دانند که مسئله عدالت‌خواهی و جنگ فقر و غنا همیشه پای ثابت تیترها و صفحات این نشریات بوده است همان طور که نقد اشرافی‌گری، فساد آقازاده‌ها، فساد اداری و مالی مسئولان و فاصله طبقاتی جزو دغدغه‌های همیشگی‌ام بوده است.

او اضافه می‌کند: پس از آن هم مستندهای «فقر و فحشا» و «کدام استقلال، کدام پیروزی» را ساختم که هر دو، تم عدالت اجتماعی داشتند و مسئله فاصله طبقاتی در آن‌ها مطرح شد. پس از آن سریال «دارا و ندار» را ساختم و در «رسوایی یک» هم درباره تبعات فقر که منجر به آسیب‌های اجتماعی می‌شود، حرف زدم یا در «رسوایی۲» هشدار دادم که شکاف طبقاتی می‌تواند منجر به زلزله اجتماعی شود، این مسائل همیشه از دغدغه‌های من بوده است.

کارگردان سریال «دادِستان»، ورود تلویزیون به این مسائل را جزو اقدام‌های جسورانه صدا و سیما دانسته و خاطرنشان می‌کند: اینکه آنتن را در اختیار این گفتمان قرار دادند تا رسانه ملی در طرح مطالبات مردمی از رسانه‌های دیگر عقب نماند و به نوعی عدالت‌طلبی را به چالش بکشد، موضوع خیلی مهمی است. در این سریال برخورد مغرضانه عده‌ای را با موضوع عدالت‌طلبی دانشجویان به تصویر کشیدم و مخاطب با یک فیلم‌نامه چالشی، طرح شبهه و پاسخ به آن شبهه در جای جای سریال مواجه است.

می‌خواهند مدیران تلویزیون را وادار به خودسانسوری کنند

کارگردان فیلم «اخراجی‌ها» که اثرش جزو فیلم‌های جنجال‌برانگیز و پرفروش سینمای ایران در دهه ۸۰ بوده، معتقد است: با پخش سریال «دادستان» اصحاب قدرت بسیار آسیب می‌بینند چون این سریال با استقبال عمومی مواجه شده است، ساختار درست و ریتم تندی دارد و حرف‌های مبنایی و گفتمانی را طرح می‌کند که غیر از ناله، سیاه‌نمایی و مچ‌گیری است.

او تأکید می‌کند: این سریال به چاره‌اندیشی می‌پردازد و راهکار ارائه می‌دهد مثلاً اینکه فرزندان مسئولان نباید در زمان مسئولیت والدینشان در خارج از کشور تحصیل کنند و باید این امتیاز ویژه را از آن‌ها گرفت، خب این راهکار است.

او درباره اعتراض‌ها و انتقادهایی که علیه سریال او شده است، می‌گوید: آدم‌هایی که هدف این سریال بودند یکسری قلم به مزد را اجیر کردند تا اتفاق‌های دیگری بیفتد و به اسم تکنیک و شعاری بودن به کار حمله کنند. اگرچه این حمله‌ها برای ما قابل پیش‌بینی بود، آن‌ها این هجمه‌ها را نسبت به من و سریال داشتند تا مسئولان تلویزیون را بترسانند و آن‌ها را وادار به خودسانسوری کنند. اینکه رسانه‌ای در یک روز چندین مطلب را با اسامی رسانه‌ای جعلی علیه سریال «دادستان» منتشر می‌کند مشخص است که از جایی خط می‌گیرد.

به باور ده‌نمکی، این دغدغه یک منتقد نیست چون منتقد صاحبنظر است و نظر خودش را دارد. اینکه مسائل حاشیه‌ای مثل فرم و تکنیک را مطرح می‌کنند نشان می‌دهد که دنبال پاک کردن مسئله و ردگم‌کنی هستند.

او بحث فرم و تکنیک را در این ماجرا یک بحث انحرافی دانسته و اضافه می‌کند: آن‌ها با محتوا مشکل دارند. بسیاری از اهل فن می‌دانند که سریال «دادستان» از نظر تکنیکی از استانداردهای تلویزیون بالاتر است. آن‌ها پشت فرم و تکنیک پنهان می‌شوند تا محتوا را لجن‌مال کرده و بحث‌های حاشیه‌ای را مطرح کنند، این نشان می‌دهد که مسائل دیگری هم وجود دارد و شاید دعواهای درون سازمانی هم دخیل در ماجراست شاید بخواهند با این کارها سیمافیلم یا شبکه سه را بزنند و دعواهای درون سازمانی خودشان را داشته باشند. 

حمله‌های ناجوانمردانه‌ای به ما شد

ده‌نمکی که پیش از این دو سریال «دارا و ندار» و «معراجی‌ها» را هم برای تلویزیون ساخته است، می‌گوید: این هجمه‌ها، مدیران تلویزیون به ویژه مدیران شبکه سه را محافظه‌کارتر نخواهد کرد. مدیران سیمافیلم پای توافق‌های اولیه با ما ایستاده‌اند چون پروژه «دادستان» گفتمانی ملی دارد و قرار نیست که با هارت و پورت چند نفر که به جایی وصل هستند و می‌خواهند این اثر را بزنند، مدیران تلویزیون بترسند و کنار بکشند.

کارگردان مستند «فقر و فحشا» با بیان اینکه دغدغه عدالت‌خواهی، قائم به زمان و دوره خاصی نیست، عنوان می‌کند: سعی کردیم که سریال تاریخ مصرف نداشته باشد اما برخی از اتفاق‌ها همچون حمله داعش به مجلس، به ناچار زمان مشخصی را به سریال می‌دهد ولی سعی کردیم که این مجموعه تلویزیونی اشاره به دولت خاصی نداشته باشد.

او درباره اینکه شرایط فیلم‌برداری سریال بسیار سخت بوده است، توضیح می‌دهد: ما این سریال را در روزهای اوج کرونا ساختیم و حمله‌های ناجوانمردانه‌ای که به این سریال شد بدون در نظر گرفتن شرایط تولید آن بود. اثری که دغدغه ملی و ارزشی دارد با پروداکشن بزرگ و صدها هنرور در اوضاع کرونا ساخته شد که کار پرخطری بود. بیشتر هنرمندانی که در شرایط کرونایی فعلی دارند برای تلویزیون، اثری را تولید می‌کنند مانند مدافعان سلامت در خط مقدم حضور دارند چون وقتی مردم را دعوت به ماندن در خانه‌ها می‌کنیم باید برای آن‌ها خوراک فرهنگی تأمین شود. کسانی که در این شرایط تولیدات سینمایی و تلویزیونی دارند مانند کادر درمان مجاهدت می‌کنند.

ده‌نمکی با بیان اینکه از همان ابتدا قرار بود مجموعه در قالب مینی‌سریال ساخته شود، یادآور می‌شود: گروه تولید و آن‌هایی که می‌دانستند مضمون فیلم چیست، جانفشانی کردند و پای کار آمدند.

۱۴ ساعت در روز با ماسک کار کردن، آسان نیست و شرایط تولید را دشوار می‌کند.

وی در پاسخ به اینکه اگر این سریال در شرایط غیرکرونایی تولید می‌شد، کیفیت ساخت آن تغییر می‌کرد، می‌گوید: همه تلاش خودمان را کردیم که فرم توافق شده برای تولید دربیاید. ما می‌خواستیم که ریتم سریال تند، پرکات و با تعدد لوکیشن باشد، اتفاق‌ها و ضرب‌آهنگ کار هم طوری باشد که مجال پلک زدن را از مخاطب بگیرد، خوشبختانه بازخوردهایی که گرفتیم همین را می‌گوید. این سریال، نیم میلیون مخاطب در تلویزیون داشته و در محافل مختلف حرف از سریال «دادستان» است، این نشان‌دهنده اثرگذاری آن است.