ورود فناوری‌های نوین به سرزمین‌هایی که هویت و تاریخ غنی آن‌ها در زمینه هنر و معماری در تقابل با نمودهای تکنولوژیک قرار دارند، چالش‌هایی را دامن می‌زند؛ چرا که در بیشتر این جوامع همانند ایران زیرساخت‌های لازم برای مواجهه با موضوع جهانی شدن فراهم نبوده است. در هزاره جدید، جهانی تازه در دست ساخته شدن است و معماری، اجتماعی‌ترین هنری است که می‌تواند با ایجاد انسجام مکانی، نوعی تداوم زمانی را برای آفرینشی نوبنیاد برای شکوفایی یک تمدن منجر شود.
پرسشی که اینجا شکل می‌گیرد این است که می‌توان شاخص‌هایی را در جهت کاربرد فناوری‌های نوین در راستای ارتقای کیفیت فضایی معماری معاصر با حفظ مبانی هویتی معماری ایرانی-اسلامی تعریف کرد؟ برخی از پژوهش‌ها این گزاره را تأیید می‌کنند که بهره‌گیری از فناوری‌های نو در ترکیب با عناصر و فرم‌های بومی و سنتی، هماهنگی با شرایط اقلیمی، حفظ ارزش‌های فرهنگی-اجتماعی و اصول معماری بومی و همچنین استفاده از فناوری‌های ساخت و مصالح جدید در ایجاد هماهنگی، تضاد، شفافیت و...، بسته به شرایط مکانی- زمانی، مهم‌ترین شاخص‌های مطلوبیت در معماری معاصر ایران به شمار می‌آیند.
در معماری گذشته ایران معماری سنتی توانسته بود از دانش و فن زمان خود، طوری بهره گیرد که سازگاری هنر و فناوری در تمام قسمت‌های بنا به بهترین نحو رعایت شود. هماهنگی، ایستایی و پایداری در عین زیبایی از شگفتی‌های معماری سنتی ایران است که به غایت ظرافت و تعادل همراه با محتوای معنایی در کالبد اثر معماری حاصل شده است. بنابراین آنچه واضح است، ضرورت استفاده از دانش و فن روز با در نظر گرفتن ارزش‌های بومی منطقه در معماری معاصر است.
در جست‌وجوی رابطه میان معماری و فناوری نیز باید به این نکته اشاره کرد که فناوری نه فقط دانش است و نه فقط ابزار. در واقع فناوری در ماهیت واقعی خود، همگام با معماری در آفرینش و سازماندهی فضایی گام برمی‌دارد و ضروریات لازم برای این هدف را فراهم می‌آورد. از طرفی درخواست یک فضای تازه در دنیای معاصر، نمی‌تواند صرفاً از راه زبان‌های کهن بیان شود بنابراین زبانی نو نیاز است، ولی استفاده ابزارمدار یا انسان‌مدار از فناوری و به تبع آن از معماری، در جوامع حاضر موجب ایجاد یک معماری ظاهری شده، به طوری که حقیقت هر دو مقوله به فراموشی سپرده شده است. حال آنکه می‌توان از فناوری‌های نو در راه تداوم و تکامل معماری دیروز بهره جست و معماری امروز را به میراثی برای آیندگان تبدیل ساخت. در آموزه‌های اسلام و اصول معماری اسلامی بهره‌گیری از فن روز و پیشرفت‌های مثبت را لازم و ضروری می‌دانند و استفاده از جدیدترین فناوری‌ها به شرط صحیح بودن آن‌ها مورد تأکید بوده است؛ چرا که معماری به زمان خود وابسته است و باید نماد عصر خود باشد و این علت وابستگی معماری و فناوری است.
درون‌مایه راهکارهای پیشنهادی در معماری معاصر ایران مطابق تحقیقات، پیوند گذشته به حال و تداوم آن در آینده، در کنار بهره‌گیری از دانش و فن روز، رصد فرصت‌ها و تهدیدها و مواجهه فعال و خلاق با آن‌ها از طریق تعامل بین فرایندهای جهانی و محلی است. البته که شناخت کافی نسبت به این مسئله جزو ضروریات درک واقعی این مسئله به شمار می‌رود. مضاف بر اینکه باید بدانیم توجه به فناوری باید در تمام مراحل طراحی به صورتی هماهنگ با شرایط مکانی، زمانی، الگوهای رفتاری-اجتماعی و از همه مهم‌تر فرهنگی صورت پذیرد تا ماهیت واقعی فناوری به سان کیفیتی برای کشف و بیان واقعیت‌های تجلی یافته و هنر اصیلی آفریده شود.
عرفا می گفتند که خداوند با آفرینش خویش در این عالم تجلی یافته است و طبیعت با همه جلوه هایش، ظهور و تجلی اسماء و صفات الهی است. به باور ما انسان نیز در فرآورده های خویش تجلی یافته است. فناوری، یکی از تجلیات بسیار بارز و روشن استعداد آفرینندگی و آفرینشگری انسان است. بنابراین می توان گفت فناوری ظهور و تجلی بعدی از ابعاد وجود انسان است؛ همچون هنر. در واقع هر گاه فناوری به بلوغ حقیقی برسد به مرتبه معماری اعتلا پیدا می کند. اینجاست که به واقع فناوری نه به عنوان یک تهدید بلکه به عنوان یک فرصت تلقی می شود.
نظر شما