تصورم این است که در «زمانه تقلیل» زیست میکنیم و نفس میکشیم؛ مرادم از زمانه تقلیل این است که ما همه چیز را به اقلیترین وضعیت ممکن آن پدیده فروکاستهایم؛ لذت خوردن غذای خانگی را با فستفود «تاخت» زدهایم؛ چای خوش عطر و سبز اصیل ایرانی را به نسکافههای بیکیفیت و فقط بودار فروختهایم و... لذت تورق را هم به اپلیکیشن و کتاب صوتی و هزار فراورده عصر فناوری دادهایم.
بالا برویم و پایین بیاییم موافق استفاده از فناوریهای جدید در حوزه کتاب و کتابخوانی نیستم و معتقدم هیچ چیز همان کتاب ورق کاهی نازک نمیشود؛ این روزها تکنولوژیهای مختلف هر روز رنگ و لعاب جدیدی به خود میگیرند و البته نیتشان هم خیر است؛ میگویند حالا که اوضاع معیشتی خراب است؛ کتابخوانی را ولو به صورت حداقلی کنار نگذاریم و اگر فرصت و یا جیب پرپولی برای خرید کتاب نداریم بیاییم از این ابزارها برای کتابخوانی بهره بگیریم.
جایی میخواندم که عنوان کرده بود دو دسته فیلم داریم؛ فیلمهایی که دیدهایم و فیلمهایی که ندیدهایم؛ بنابراین تمام ژانرها و دستهبندیها از فیلم این گونه رنگ میبازد و فیلم بد و خوب هم دیگر نداریم؛ این مثال را میخواهم به حوزه کتاب هم تسری دهیم؛ نمیدانم موافق هستید یا نه اما به نظرم یا کتابخوان هستیم و یا نیستیم؛ اگر کتابخوانیم که آداب، اصول و اسلوب خاص خود را دارد و اگر هم نیستیم که خب تکلیف مشخص است.
فناوریهای نوین ولو تسری یافته در حوزه کتابخوانی در بهترین حالت ما را تکستخوان میکنند؛ ما را مرورگر بار میآورند؛ ما را گزیدهخوان میکنند و خروجیاش میشود ذهنی مغشوش و نامنسجم و چند تکه و جزیرهای که فراورده نسل اینترنت است.
کتابخوانی تعمق، دقت و فرصت نیاز دارد اما ذات فناوری زمانگریز است؛ فناوری را که بخواهی با کتاب تلفیق کنی حکایت «دایره مربع» شکل میگیرد؛ دایره مربع چیست؟ یک ترکیب نامأنوس و ناهمخوان که تکلیفش مشخص نیست؛ دو واژهای در کنار یکدیگر قرار گرفتهاند که هیچ انس و قربتی با یکدیگر ندارند و سنتزشان هم به اندازه خودشان نامأنوس شده است.
تکنولوژی و کتاب هم همین نسبت را دارند؛ تکنولوژیهای نوین در حوزه خوانش نسل ما را متنخوان میکنند نه کتابخوان؛ کتابخوانی برایم امری مقدس است که باید آدابش را یک به یک به جا آورد؛ زمان مناسب، فضای دلانگیز و از همه مهمتر ذهنی مهیا اما دغدغهمند که تکتک کلمات کتاب را پذیرا باشد؛ همه چیز باید مانند تکههای یک پازل منسجم در کنار هم قرار گیرد تا امر کتابخوانی مهیا شود اما فناوری تمام اینها را از ما میگیرد و کتابخوانی را تبدیل به امری عادی، روزمره و پیش پاافتاده میکند؛ درست مانند همه پدیدههایی که این روزها در اطرافمان هستند و دیگر از برخورد با آنها دچار حیرت نمیشویم. میگویند کودکان هر چه بزرگتر میشوند از میزان حیرتشان نیز کاسته میشود و دیگر کمتر سؤال میکنند؛ فناوری نیز در زمانه تقلیل همین بلا را بر سر کتاب و کتابخوان میآورد. تکلیف خود را روشن کنید؛ یا کتابخوان هستید و یا نیستید!
نظر شما