معیشت و علاقه هنرمندان این هنر به اجرای روی صحنه و نگاه تماشاگران گره خورده بود اما کرونا که آمد، سالن‌ها تعطیل شدند و ریسمان ارتباط با تماشاگر، نازک تر شد. ماه‌های اول که این ویروس ناخوانده به همه ساحت‌های زندگی‌مان تحمیل شده بود، حرفه‌ها و مشاغلی که می‌توانستند به بستر اینترنت کوچ کنند، بارشان را بستند و بقچه شان را در صفحات مجازی پهن کردند. هنرمندان تئاتر هم با اجراهای معمولاً تک نفره تئاتر به صورت آنلاین، در پی قلاب انداختن برای جلب نگاه مخاطب بودند، اما تورشان خالی ماند. حالا که بیش از یک سال از تعطیلی سالن‌های تئاتر می‌گذرد و اجرای آنلاین تئاتر هم با اقبال خوبی مواجه نشده، تولید تله تئاتر برای پخش در پلفترم‌های شبکه نمایش خانگی جان گرفته است.

تئاتر به‌خاطر کرونا صحنه را از دست داده است

هادی مرزبان، کارگردان و نویسنده پیشکسوت تئاتر معتقد است برای این شرایط مدیران فرهنگی و مسئولان باید چاره‌اندیشی می‌کردند که نکردند. او به خبرنگار ما می‌گوید: وقتی کرونا همه گیر و منجر به تعطیلی سالن‌های تئاتر شد، دیداری با مدیر کل هنرهای نمایشی وزارت ارشاد داشتم و خواستم به وضعیت معیشت هنرمندان تئاتر در شرایط کرونا رسیدگی کنند یا  تدابیری برای بهبود هنر تئاتر داشته باشند، نمی توانیم دست روی دست بگذاریم و بگوییم کرونا آمده و تئاتر را باید تعطیل کرد، ضمن اینکه مشخص نیست کرونا چه زمانی به پایان می‌رسد.

به گفته او، هدایت یک کشتی در شرایط آرام دریا، کار سختی نیست ولی وقتی طوفان شد، سکانداری کشتی دشوار است. وی توضیح می‌دهد: هنر تئاتر به‌خاطر کرونا، صحنه را از دست داده است، ولی نباید از این وضعیت به سادگی عبور کرد، اگر فکری نشود در آینده فقط در کتاب‌ها می‌خوانیم که هنری به اسم تئاتر وجود داشته است.

بی توجهی مدیران تلویزیون به تله تئاتر

مرزبان معتقد است در شرایط فعلی به‌جای اینکه تماشاچی را به سالن تئاتر بیاوریم، با تله تئاترها و فیلم تئاترها می‌توان به خانه‌های مردم رفت. او می‌گوید: اگر مسئولان، هنر تئاتر را باور داشته باشند، مشکلات حل می‌شود ولی مسئولان تلویزیون به قدرت و توانایی تئاتر، واقف نیستند. هر سال هزینه‌های زیادی را صرف ساخت سریال‌های بی کیفیت و کم بیننده می‌کنند، ولی هزینه ساخت دو سریال را برای تولید ۲۰، ۳۰ تله تئاتر خرج نمی‌کنند تا هنرمندان تئاتر از وضعیت بد معیشتی خارج شوند،   تئاتر زنده بماند و بین مردم و تئاتر، فاصله نیفتد.

وی ادامه می‌دهد: بچه‌های تئاتر مانند سربازان جان بر کف همیشه آماده هستند، مسئولان باید به خودشان تکانی بدهند، ولی هنوز باور ندارند با تئاتر می‌شود جامعه را اصلاح و مشکلات جوانان و خانواده‌ها را حل کرد. ضمن اینکه در شرایط کرونا که مردم مجبور به ماندن در خانه‌ها هستند، چه سرگرمی سالمی بهتر از تماشای تله تئاتر از تلویزیون. این مدرس هنرهای نمایشی خاطرنشان می‌کند: پیشنهاد دادم که صدا و سیما با وزارت ارشاد، قراردادی امضا کرده و بودجه ای را برای تولید تله تئاترها مصوب کنند و به صورت عادلانه، سفارشات تولید تله تئاتر در بین هنرمندان این حوزه توزیع شود تا حداقل سه روز در هفته، مردم در تلویزیون شاهد تماشای تله تئاتر باشند.

مشکلات زیادی پیش روی تئاتر است

مرزبان که این روزها مشغول تمرین گروهش برای اجرای تئاتر صحنه ای «دکتر نون» است، یادآور می‌شود: حدود ۱۳ سال است که می‌خواهم این تئاتر را روی صحنه ببرم و حدود دو سال است که درگیر این کار هستم، اسفند سال ۹۸ می‌خواستم کار را روی صحنه ببرم، ولی این میهمان ناخوانده آمد و همه را زمینگیر کرد. به گفته او تمرین‌های گروهش از این هفته از سر گرفته می‌شود و امیدوار است که حدود دو ماه دیگر این کار را روی صحنه ببرد. این کارگردان و بازیگر تئاتر که دارای نشان درجه یک هنری است، درباره اینکه وضعیت تئاتر صحنه ای را در دوران پسا کرونا چطور می‌بیند و اینکه مردم در دوران عادی شدن شرایط و با توجه به فاصله طولانی مدتی که از دوری با سالن‌های نمایش داشتند، دوباره به تماشای تئاتر صحنه ای خواهند نشست؟ می‌گوید: قطعاً مشکلات زیادی پیش روی تئاتر خواهد بود، مثلاً در حال حاضر که تمرین گروه تئاترم را شروع کردم و قرار است کار را کمتر از دو ما دیگر روی صحنه ببرم، به عنوان یک صف‌شکن پیش می‌روم؛ چون شرایط برای تماشای تئاتر خوب نیست، ولی من جلو می‌روم که به مردم بگویم به سالن‌های تئاتر بیایید و نگران نباشید، از تئاتر حمایت کنید. می‌دانم که تئاترم در زمان خوبی به روی صحنه نمی رود، ولی چاره ای ندارم؛ چون نمی توانم بازیگرانم را بیش از این معطل کنم. مرزبان توضیح می‌دهد: تئاتر من حدود ۵۰-۴۰ تا بازیگر دارد که عده ای از آن‌ها مشغول بازی در فیلم و سریال‌های دیگر هستند، ما در سالن اصلی تئاتر شهر تمرین می‌کنیم و سعی داریم بازیگران را  به صورت محدود به سر تمرین بیاوریم تا فاصله فیزیکی رعایت شود. او درباره تغییر بازیگر اصلی تئاتر «دکتر نون» اظهار می‌کند: رضا کیانیان جزو بازیگران اصلی کار بود که چند ماه پیش به من گفت برای خودم نگران نیستم برای خانواده ام نگرانم و اگر کرونا بگیریم، سلامتی آن‌ها را به خطر می‌اندازم. الان آقای مهدی فخیم زاده، آن نقش را بازی می‌کند و با حفظ فاصله فیزیکی و رعایت کامل شیوه نامه‌های بهداشتی تمرین می‌کنیم. بچه‌ها هم در تمام سالن تئاتر شهر پخش شده اند که نزدیک هم نباشند.

عقب‌گرد تئاتر در دوران پساکرونا

وی با بیان اینکه قطعاً در پساکرونا، عقب‌گردی زیادی نسبت به دوران پیش از کرونا در حوزه تئاتر خواهیم داشت، می‌گوید: تئاتر کم کم داشت به سبد فرهنگی خانواده‌های متوسط اضافه می‌شد، ولی پس از کرونا، حذف شد. او درباره استقبال از فیلم تئاترها و پخش از پلتفرم‌های شبکه نمایش خانگی می‌گوید: کسانی که دلشان می‌خواهد تئاتر ببینند از فیلم تئاترها استقبال می‌کنند، البته به شرطی که فیلم تئاترها با حفظ استانداردهای تئاتر صحنه ای باشد، نه اینکه تئاتر تبدیل به فیلم شده و ماهیت اصلی خودش را از دست داده باشد؛ چون در این صورت به سینما نزدیک شده است نه تئاتر.   به‌نظرم اتفاق خوبی است که مردم در شرایط فعلی در خانه هایشان بمانند و تئاتر تماشا کنند ولی نباید به اسم نوآوری از اصالت و ماهیت تئاتر دور شد، در واقع کارگردان، باید صحنه نمایش را به خانه‌های مردم ببرد و تماشاگر هم باید آداب تئاتر صحنه ای را هنگام نمایش تله تئاتر یا فیلم تئاتر رعایت کند؛ یعنی حس و حال تماشای تئاتر صحنه‌ای را داشته باشد و تمام حواسش را به تماشای تئاتر بدهد.