ایشان در سخنان خود فصل مبسوطی را به رعایت اخلاق در بین نامزدها و همچنین هواداران آن‌ها اختصاص دادند و از جمله از برنامه دشمن برای ایجاد اختلاف بین هواداران نامزدهای مختلف سخن گفتند. برای تبیین اهمیت و ابعاد این مسئله با دکتر مهدی فضائلی معاون اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار رهبر انقلاب و مدیر عامل اسبق خبرگزاری فارس گفت‌وگو کرده‌ایم.
آقای دکتر، جایگاه اخلاق در نظام انتخاباتی ما کجاست و چرا این مسئله اهمیت دارد؟
یکی از سرفصل های مهم در انتخابات بحث سلامت انتخابات است و از محورهای اصلی سلامت انتخابات، رعایت اخلاق انتخاباتی است. هم توسط خود نامزدها، هم توسط جریانات سیاسی حامی آن‌ها و هم توسط اشخاص حقیقی و عموم مردم که قصد حمایت از یک نامزد را دارند. اگر ما به دنبال ایجاد یک فضای سالم برای رقابت انتخاباتی هستیم، باید تمام این اضلاع مؤثر در اخلاق انتخاباتی، همزمان با هم ضوابط را رعایت کنند.
البته در این چندضلعی، نقش نامزدها پررنگ‌تر است.
طبیعی است که سنگین‌ترین مسئولیت را نامزدها دارند. جلوگیری از اهانت به سایر رقبا، اتهام زنی، استفاده از تعابیر نامناسب و ... بدیهی‌ترین وظیفه نامزدهاست. جریانات حامی نیز چه در فضای حقیقی، چه در محیط‌های رسانه‌ای و چه در شبکه‌های اجتماعی باید خود را پایبند به اخلاق انتخاباتی بدانند تا بتوانیم انتخابات خوبی داشته باشیم.
با توجه به شرایط کرونایی، فضای مجازی نقش ویژه‌ای در انتخابات پیش رو ایفا می‌کند و به همین دلیل ممکن است موضوع بداخلاقی‌های انتخاباتی با شدت بیشتر نسبت به انتخابات گذشته اتفاق بیفتد.
بله؛ در نظر بگیریم ما در یک کشور اسلامی زندگی می‌کنیم و معیارهای ما در کنش سیاسی باید معیارهای اخلاقی و دینی باشد. ما نباید از رقابت‌های انتخاباتی کشورهای غربی به‌ویژه آمریکا کپی‌برداری کنیم و وضعیت اسفبار انتخابات اخیر آمریکا را تکرار کنیم.
این اتفاق متأسفانه در بعضی از انتخابات خودمان هم افتاده است.
بله ما در چند انتخابات اخیر و به‌ویژه انتخابات سال ۹۶ این فضا را تجربه کرده‌ایم. بداخلاقی‌های زیادی از طرف بعضی نامزدها دیده شد. باید از تکرار این تجربیات در انتخابات پیش رو جلوگیری کرد.
نکته‌ای که رهبر انقلاب در بیانات اخیرشان تأکید کردند جالب توجه بود. ایشان تصریح کردند بعضاً خود نامزدها هم مطلع نیستند چه سطحی از تنش یا درگیری بین هوادارانشان اتفاق می‌افتد. با توجه به اینکه به نظر می‌رسد مخاطب اصلی فرمایشات اخیر رهبری، خود نامزدها باشند، فکر می‌کنید وظیفه نامزدها در این زمینه چیست؟
در درجه اول رعایت مسئله توسط خود نامزدها مهم است. در وهله بعد، باید ستادهای خود را به صورت جدی موظف کنند از نفی نامزدهای دیگر بپرهیزند. نامزدها همچنین باید بر این مسئله نظارت هم داشته باشند تا اگر متوجه شدند هواداری در جایی به شکل نامناسبی از آن‌ها حمایت کرده، اعلام برائت کنند تا این مسئله جا بیفتد که چنین رفتارهایی مذموم است. خود مردم هم باید رصد کنند. مردم وقتی ببینند یک نامزد در مناظرات و سایر برنامه‌های تبلیغاتی خود، اخلاق را رعایت می‌کند، این مسئله در فرهنگ‌سازی نقش ویژه‌ای دارد. اما اگر نامزدی به‌جای اثبات خود به نفی دیگران بپردازد، در هواداران آن نامزد اثر می‌گذارد.
متقابلاً هواداران هم اثرگذارند؟
بله، اگر مردم نسبت به رفتارهای غیراخلاقی نامزد خود واکنش منفی نشان بدهند، نامزدها هم کم‌کم رفتار خود را اصلاح می‌کنند. همچنین هواداران نسبت به یکدیگر می‌توانند اثرگذار باشند. اگر حامیان یک نامزد ببینند یکی از افراد همسوی خود در طرفداری از نامزد مورد نظر، اخلاق را زیر پا می‌گذارد، باید موضع‌گیری و برخورد کنند. این همان موضوعی است که از آن به «تقوای جمعی» تعبیر می‌شود. پس افراد وظیفه دارند نسبت به افراد همسوی خودشان هم مراقبت کنند.
به نظر می‌رسد در انتخابات فعلی به دلیل نبود فضای دوقطبی شدید، زمینه برای ارتقای اخلاق انتخاباتی هم در سطح نامزدها و هم در بین هوادارانشان وجود دارد. فکر می‌کنید می‌شود از این انتخابات به عنوان فرصتی برای گذار از انتخابات هیجانی به انتخاباتی عقلانیت‌محور استفاده کرد؟
همین‌طور است. به نظر می‌رسد این فرصت فراهم است، به شرطی که نامزدها و مردم رعایت کنند. مردم در بحث مطالبه حرف‌های منطقی خیلی مؤثر هستند. در حال حاضر دیده می‌شود در بین نامزدها وعده‌های غیرواقعی داده می‌شود. مردم باید نشان دهند از چنین وعده‌هایی استقبال نمی‌کنند تا نامزدها از هیجانی‌صحبت‌کردن و دادن وعده‌های خلاف امکانات کشور خودداری کنند.
بنابراین یک ملاک رأی برای مردم می‌تواند این باشد که دادن وعده‌های غیرواقعی خلاف اخلاق است؟
بله، دادن وعده غیرواقعی خودش بی‌اخلاقی و بی‌صداقتی است. چون این نامزد یا مقدورات و امکانات کشور را نمی‌داند که می‌شود عدم اِشراف بر موضوعات کشور یا می‌داند که عینِ بی‌صداقتی است.
رهبر انقلاب در بیانات اخیرشان اشاره کردند برنامه مخالفان به جان هم انداختن طرفداران نامزدهاست. قرینه یا نشانه‌ای از این مسئله مشاهده می‌شود؟
به صورت کلی در مقطع انتخابات، جامعه دچار مرزبندی‌هایی در هواداری از یک نامزد یا مخالفت با نامزد دیگر می‌شود. همچنین طبیعتاً نقدها به مسائل کشور جدی‌تر و نکات منفی کشور بیشتر مطرح می‌شود. مجموع این شرایط بستری فراهم می‌کند که دشمن فعال‌تر شود. دشمنان همیشه مترصد ضربه زدن هستند، اما در موسم انتخابات و به‌ویژه انتخابات فعلی که نمی‌خواهند ما انتخابات پرشور و سالمی داشته باشیم، سرمایه‌گذاری ویژه‌ای داشته‌اند. قبلاً هم نمونه این برنامه‌ریزی را دیده‌ایم که اوج آن در فتنه ۸۸ اتفاق افتاد. طبیعتاً این هوشیاری و آگاهی باید در دستگاه‌های نظارتی و مجموع ارگان‌های مسئول وجود داشته باشد. ما در حال حاضر با مشکلات معیشتی روبه‌رو هستیم که اعتراضاتی هم در برداشته یا مشکلات مربوط به بورس و... که می‌تواند مورد سوء استفاده دشمن قرار بگیرد که امیدوارم این مقطع را سپری کنیم تا دولت بعدی با قدرت و با انگیزه و با پشتوانه آرای بالای مردم مستقر شود و در حل این مشکلات اقدام کند.
نظر شما