در جمهوری اسلامی ایران این رسم از سال ۱۳۸۸ بنا نهاده شد و به اذعان بسیاری از نظرسنجی ها در جهت دهی به افکار عمومی و سرازیر شدن رأی مردم به سبد نامزدهای مختلف تأثیر زیادی داشته است. با وجود این، این‌گونه مناظرات به سبب حساسیت آن خالی از حواشی نیست. نخستین مناظره سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری که از ساعت ۱۷ روز شنبه در محل سازمان صدا و سیما و با حضور هفت نامزد احراز صلاحیت شده برگزار شد نیز با حواشی داغی همراه بود و به صحنه اتهام زنی برخی نامزدها به رقبایشان تبدیل شد. همین رویه سبب شد بسیاری از کارشناسان و شهروندان با تأکید بر اینکه نخستین دور مناظرات انتخاباتی امسال با بداخلاقی شروع شد، به این نکته بپردازند که تعدادی از نامزدها اصلاً به برنامه‌ها و سؤالات مناظره توجه نداشتند و فقط تخریب طرف مقابل را دنبال می‌کردند و با زدن انگ و تهمت، دنبال رأی جمع کردن بودند.
چند ملاحظه مهم
راند نخست از سه مرحله مناظره انتخاباتی درس‌های بسیاری هم برای آموختن داشت. می‌گویند«تا مرد سخن نگفته باشد، عیب و هنرش نهفته باشد». مناظره یک کلاس درس ملی و عملی بود که برخی نامزدها درجلسه اول رفوزه شدند. برنامه، انتظار مردم و کارشناسان از نامزدهاست. قرار بود درباره مشکلات و برنامه‌های اقتصادی سخن گفته شود، اما برخی نامزد ها از همان آغاز کوشیدند بحث را سیاسی و مجادله ای کنند و بنا را بر توهین و تهمت و عصبانی کردن رقبا بگذارند. محمد ایمانی تحلیلگر سیاسی در این باره می‌نویسد: نکته کلیدی همین جاست، «برنامه» مهم است، اما نه به اهمیت «کارنامه». کارنامه، ابزار مهم راستی آزمایی دعاوی نامزدهاست. نامزدهایی که خود و ائتلاف متبوع آن‌ها به عنوان ائتلاف حاکم بر دولت، بخش اصلی صورت مسئله و گرفتاری مردم هستند. وی در ادامه می‌نویسد: در حالی که رأی آقایان همتی و مهرعلیزاده در نظرسنجی‌های دولتی مختلف، زیر دوتا سه درصد و بعضاً زیر یک درصد بوده، رأی آقای رئیسی بالای ۴۰ درصد است. برخی سیاست بازان معتقدند وقتی چیزی برای اثبات خود نداری، سیمای دیگران را بخراش و زشت منظرشان کن! مردم اما تفاوت تعطیل کنندگان واحدهای تولیدی را با احیا کنندگان این واحد ها می‌فهمند.
بازندگان اخلاق
مناظره عصر شنبه واکنش‌های بسیاری در میان جریان‌های سیاسی کشور به دنبال داشت و هر کدام به نحوی کوشیدند آن را از بعدی مورد واکاوی قرار دهند. نکته برجسته در این بین اذعان کارشناسان و حتی بسیاری از طیف اصلاح طلب به عدم موفقیت دو نامزد وابسته به این جریان و از سوی دیگر تمجید از نوع عملکرد و مواضع ابراهیم رئیسی بود. اسماعیل دوستی فعال سیاسی اصلاح‌طلب و عضو سابق شورای مرکزی حزب اعتماد ملی در کلاب هاوس در واکنش به مطالب خلاف واقع محسن مهرعلیزاده در مناظره که علیه آقای رئیسی مطرح کرد، گفت: آقای مهرعلیزاده باید از اصلاح‌طلبان، مردم و آقای رئیسی بابت اظهاراتش عذرخواهی کند. وی خاطرنشان کرد: بحث سندروم پست بیقرار و مدرک ششم ابتدایی که توسط آقای مهرعلیزاده مطرح شد، بی‌احترامی بود. البته این توهین‌ها قطعاً جواب منفی از سوی جامعه خواهد گرفت. دوستی افزود: از نظر بنده برنده این مناظره متانت آقای رئیسی بود. مدیرمسئول روزنامه اصلاح‌طلب آفتاب یزد هم با بیان اینکه رئیسی با متانت به سؤالات مجری پاسخ داد، گفت: نامزدهای اصلاح‌طلب بازنده اخلاق بودند. منصور مظفری در این باره گفت: متأسفانه دو نامزد اصلاح‌طلبان در این مناظره کارنامه خوبی از خود نشان ندادند و برای اینکه بتوانند ضعف‌های دولت را بپوشانند، از ابتدا تخریب آیت‌الله رئیسی را شروع کردند. در سوی مقابل جریان نزدیک‌تر به دولت تلاش کردند با استفاده از فرصت مناظرات بار مشکلات را از دوش دولت بردارند.
واکنش فضای مجازی به نخستین مناظره
کاربران فضای مجازی و به‌خصوص توییتر لحظه به لحظه و نیز دقایقی بعد از پایان مناظره، نسبت به بداخلاقی‌های صورت‌گرفته در آن واکنش نشان دادند. برخی از این واکنش‌ها را در ذیل می‌خوانید:
انشا خواندن همتی در جلسه مناظره: من وعده ای ندارم به شما بدهم، فقط بدانید هر چی بقیه نامزدها درخصوص اقتصاد می‌گویند درست نیست!
همتی: به رئیسی گفتید جناب آقای رئیسی، به من گفتید آقای همتی! بنیان‌گذار جمهوری اسلامی گفت که ما نوکر مردم هستیم و نامزد ریاست جمهوری اسلامی به دنبال اینکه به او بگویند جناب آقا. بازنده مناظره امروز چه زود معلوم شد.
این مهرعلیزاده با ترکی حرف زدن بیشتر هدفش اینه که سرمربی تراکتور بشه تا رئیس جمهور.
آقای همتی! ببخشید که تو این هشت سال آقای جلیلی رئیس بانک مرکزی بود و آقای رئیسی رئیس‌جمهور! حلال کنید!
شهادت یک اصلاح‌طلب درباره سواد رئیسی
اما محمدعلی آهنگران اصلاح‌طلب هم به دفاع از رئیسی برخاست و نوشت: من دانشجوی دانشگاه شهید مطهری بودم و شاهد حضور رئیسی در کلاس‌های کارشناسی ارشد. در جلسه دفاع از پایان‌نامه رئیسی هم حضور داشتم.
محمدصالح مفتاح هم نوشت: مهرعلیزاده مدرک دکتری‌اش را دفاع نکرده! و در این مناظره چند بار دروغ گفت. ایشون به آقای رئیسی تهمت زد که ۶ کلاس بیشتر سواد نداری!
رفتارهای اخلاقی و کارشناسانه جلیلی هم حسابی دل کاربران فضای مجازی از هر طیف و سلیقه‌ای را ربوده بود: فقط در مورد اقتصاد صحبت کرد، انشا نخواند. مظلوم‌نمایی نکرد، به بقیه توهین نکرد، حرف ایجابی زد، از روی موضوع نپرید، نقد اقتصادی کرد، از عملکرد واقعی خود دفاع کرد.
برنده مناظره نخست
پس از پایان مناظره نخست اقتصادی، باتوجه به نظر کارشناسان و کاربران فضای مجازی، حجت‌الاسلام والمسلمین رئیسی به عنوان کسی که موفق‌ترین کارنامه را دارد و دکتر قاضی زاده هاشمی به عنوان با برنامه‌ترین و فنی‌ترین نامزد مناظرات اول شناخته شدند. نکات داده‌کاوانه در مورد مناظره نشان می‌دهد در طول مدت مناظره نام زاکانی بیش از سایر نامزدهای انتخاباتی تکرار شده و رئیسی، همتی و جلیلی هم در رتبه‌های بعدی بودند. به نظر می‌رسد اصول‌گرایان از مواضع زاکانی بسیار راضی بودند و از او حمایت جدی صورت گرفته است.
ارزیابی ۱۴ چهره اصلاح‌طلب و اصول‌گرا
ارزیابی از میزان محبوبیت نامزدهای انتخاباتی پس از مناظره توسط ۱۴ چهره سیاسی از جناح‌های مختلف. به ترتیب: رئیسی؛ ۶/۴۲، جلیلی؛ ۵، رضایی۷۸/۴، همتی؛ ۷۵/۴، قاضی‌زاده؛ ۴۲/۴، زاکانی؛ ۴ ، مهرعلیزاده؛ ۸۵/۳ درصد.
یکی از مواردی که واکنش‌های بسیاری را به همراه داشت شعرخوانی و ترکی صحبت کردن یکی از نامزدها و همچنین اظهارات چند باره نامزد دیگر برای استفاده از ظرفیت قومیت ها بود که برخی این نوع گفتار را انتخاباتی و با هدف جلب رأی مردم از طریق ایجاد نقار و کدورت قومیتی قلمداد کردند و مورد نکوهش قرار دادند.
شکایت دکتر مسعود درخشان از همتی
همچنین دکتر مسعود درخشان استاد دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی در واکنش به اظهارات مطرح شده توسط عبدالناصر همتی نامزد انتخابات ریاست جمهوری درباره صلاحیت علمی محسن رضایی و همچنین صلاحیت علمی و اخلاقی برخی استادان دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران در مناظره نخست با ارسال نامه ای به منصور غلامی وزیر علوم، تحقیقات و فناوری، ضمن ابراز شکایت از همتی، خواستار تشکیل دادگاه ویژه رسیدگی به این‌گونه جرایم شد.
ستاد انتخاباتی سید ابراهیم رئیسی در پاسخ به سخنان مطرح شده در این مناظره انتخاباتی اعلام کرد: آیت‌الله دکتر سید ابراهیم رئیسی، با تکمیل تحقیقات خود در رشته فقه و حقوق، موفق به دریافت مدرک عالی‌ترین سطح حوزه (سطح ۴) شد و در نهایت رساله دکترای خود را با عنوان «تعارض اصل و ظاهر در فقه و حقوق» دفاع کرد؛ و با گرفتن نمره ممتاز در سال ۱۳۹۲ به درجه دکترای فقه و حقوق نائل شده است. پس از جوسازی جناب آقای همتی موجی در فضای مجازی با #آقااجازه! توسط کاربران در نقد رفتار کودکانه همتی و حاشیه سازی او به جای ارائه برنامه راه افتاد.
هزینه ۴ میلیاردی سفر رئیسی
حسین شمسیان ار روزنامه‌نگاران مطرح کشور نیز در استوری خود در جواب به اظهارات مهرعلیزاده که ادعا کرده بود هزینه هر سفر استانی رئیسی ۴ تا ۵ میلیارد تومان است، با بیان خاطره‌ای نوشت: هوا طوفانی بود و جاده یخبندان. برای مقصد دوم هم مجبور به استفاده از هواپیما بودیم. سید با اکراه قبول کرد. آخر شب قرار بود به استان مجاور برویم. فرمانده حفاظت مشغول هماهنگی با فرودگاه بود. حاج آقا حرف‌هایش را شنید، صدایش کرد: آقاجان! امروز دو بار سوار هواپیما شدیم. این بیت المال است. مال همه مردم. با ماشین بریم! - حاج‌آقا! راه طولانیه، وضع جاده هم خوب نیست... - اشکالی نداره باباجان! با ماشین بریم. ساعت ۱۱:۳۰ شب سید بعد از سفری که از اذان صبح شروع شده بود، شام یعنی همان نان و پنیر و سبزی‌اش را خورد سوار ماشین ایرانی‌اش شد و ۶ ساعت به طرف استان بعدی رفت. هزینه هر سفر به اندازه مروت و اخلاص سید بود... .
نظر شما