اوج این نزدیکی، انعقاد توافق‌نامه همکاری‌های مشارکت راهبردی ۲۵ساله بود که ۷ فروردین ۱۴۰۰/۲۷ مارس ۲۰۲۱، امضای محمدجواد ظریف و وانگ‌ئی به عنوان وزرای خارجه دو کشور پای آن نشسته و رسیمت یافت. در آخرین مورد هم حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه کشورمان و وانگ یی همتای چینی او، در گفت‌وگویی تلفنی که روز جمعه انجام شد، بار دیگر خواستار اهتمام ویژه طرفین بر عملیاتی کردن هرچه زودتر سند مذکور شدند. حال و در آستانه استقرار دوران جدید در ایران و همچنین تحولات عجیب و غریب منطقه به‌ویژه افغانستان، در گفت‌وگو با جواد منصوری سفیر سابق ایران در چین تأثیر این رویدادها بر نزدیکی بیشتر تهران و پکن را به بحث گذاشته‌ایم.
چه ضرورت‌هایی در این مقطع زمانی اجرایی شدن هرچه زودتر توافق‌نامه مشارکت راهبردی ایران و چین را لازم می‌سازد؟
باید توجه داشت روابط ایران و چین در چند دهه اخیر تحت تأثیر عواملی و به‌ویژه حضور یکجانبه ایالات متحده در خاورمیانه و اقدامات خصمانه آن علیه تهران و پکن همواره و در همه ابعاد رو به رشد بوده است. این حضور قلدرمآبانه و اتخاذ سیاست تحریمی کاخ سفید علیه دو کشور، ایران و چین را بیش از پیش به هم نزدیک کرد، طوری که پکن حتی در هنگامه اعمال سیاست فشار حداکثری دونالد ترامپ علیه جمهوری اسلامی حاضر به همراهی با وی نشد و خود را به عنوان دوست دوران سخت مطرح کرد و به خرید نفت از تهران ادامه داد. در این شرایط و در حالی که رویکرد خصمانه غرب همچنان ادامه دارد، پس این ضرورت وجود دارد که توافق‌نامه همکاری بلندمدت میان دو کشور هرچه زودتر عملیاتی شود. این توافق‌نامه با رویکرد بُرد ـ بُرد تنظیم شده و از آنجا که دولت جدید ایران بر خلاف دولت گذشته به همکاری با چین علاقه‌مند است، می‌توان انتظار داشت این اقدام در میدان عمل به‌زودی محقق شود. ضمن اینکه این روزها در افغانستان هم تحولاتی رخ داده که نه تنها منطقه بلکه معادلات جهانی را تحت تأثیر قرار داده و بر روابط چین و ایران هم اثرگذار خواهد بود.
تحولات افغانستان از چه منظر بر روابط تهران و پکن اثرگذار است؟
جوزف بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا یک جمله عجیب دارد. او می‌گوید وقایع عجیب و غریب افغانستان یک بار دیگر تاریخ را ورق زد. بنابر این آن‌ها هم متوجه هستند که چه اتفاق بزرگی در همسایگی ما رقم خورده است. برخی معتقدند نخستین برنده تحولات افغانستان هم چین است. اصلاً یکی از دلایل حضور آمریکا در افغانستان کنترل اژدهای زرد بود که اکنون این فشار برداشته می‌شود. با خروج ایالات متحده از منطقه و با توجه به استقبال طالبان طبعاً زمینه حضور پررنگ‌تر چین در این کشور فراهم می‌شود. ضمناً برای چین هم افغانستان یک حوزه بکر در سرمایه‌گذاری تلقی می‌شود. پیش از این پکن در پیگیری ابتکار «یک کمربند یک راه» مشارکت گسترده‌ای با کشورهای منطقه از جمله پاکستان، ایران و حتی ازبکستان و ترکمنستان آغاز کرده که حالا افغانستان هم می‌تواند به این جمع بپیوندد.
انعقاد قراردادهای بلندمدت مشابه آنچه که با چین اتفاق افتاد را چقدر به نفع کشورمان می‌دانید؟
مسلم است در حالی که هنوز نزاع بر سر احیا یا عدم احیای برجام وجود دارد، توسعه چنین قراردادهایی که در راهبرد نگاه به شرق جمهوری اسلامی تعریف شده و می‌تواند استقلال سیاسی و اقتصادی ما را تضمین کند، مهم است. ما نباید روابط خارجی خود را در رابطه با غرب تعریف کنیم و معطل برجام بمانیم، بلکه باید به آن تنوع ببخشیم. آقای حسین امیرعبداللهیان چندی پیش اعلام کردند ایران انعقاد چنین قراردادهایی با دیگر کشورهای منطقه از جمله هند را هم مد نظر دارد. این حرکت بسیار خوبی است و می‌تواند منشأ خیر و عاملی برای تقویت صلح و ثبات منطقه‌ای شود.
نظر شما