به گزارش گروه فرهنگ و هنر قدس آنلاین، مجسمه‌ها از دیرباز در فضای شهری جایگاه ویژه‌ای داشته‌اند، گاه یادآور یک واقعه تاریخ ساز و مهم بوده اند و گاهی نمادی از یک قهرمان و سمبلی هویتی از یک شهر؛ با توسعه و صنعتی‌تر شدن شهرها استفاده از آثار هنری با رویکردهایی نوین گسترش یافت. برپایی سمپوزیوم‌ها یکی از همین فعالیت‌ها در راستای آفرینش آثار هنری و ساخت مجسمه‌های شهری است. اتفاقی که سال‌هاست در ایران با برپایی دوسالانه مجسمه سازی تهران دنبال می‌شود و به شهرهای دیگر هم تسری پیدا کرده و امسال نیز نخستین دوره سمپوزیوم مجسمه سازی گلگهر در شهر سیرجان درحال برگزاری است.
منطقه معدنی گل گهر شامل شش حوزه معدنی است که مجموع سنگ آهن اولیه در کل معادن منطقه ۱۲۷۰ میلیون تن تخمین زده شده است. توده معدنی شماره یک در اختیار شرکت معدنی و صنعتی گل گهر بوده و عملیات استخراج سنگ از آن در حال انجام است. برپایی این سمپوزیوم نیز از سوی شرکت گل گهر شکل گرفته است.
با سیدمجتبی موسوی، دبیر هنری و عضو شورای سیاستگذاری و انتخاب آثار درباره اهداف و روند برپایی نخستین سمپوزیوم مجسمه سازی گل گهر به گفت‌وگو پرداختیم. او عضو انجمن هنرمندان مجسمه ساز ایران است و سابقه مدیریت هنری، اجرایی و مشاوره هنری و داوری سمپوزیوم‌های مجسمه سازی ملی و بین‌المللی را در کارنامه خود دارد و در ایده پردازی و راه اندازی دوسالانه‌های تخصصی مجسمه‌های شهری در تهران نقش داشته است. مشروح این گفت‌وگو را می‌خوانید.
آقای موسوی شما به عنوان دبیر هنری با این رویداد همکاری می کنید. درباره برپایی این سمپوزیوم و حضورتان در آن توضیح دهید.
سمپوزیوم مجسمه سازی گل گهر براساس پیشنهاد و درخواست مسئولان شرکت گل گهر شکل گرفت و در واقع پیشنهاد آن از سوی یکی از مشاوران مطرح شد. البته چند سال پیش نیز با من درباره این موضوع صحبت کرده بودند اما مجموع تحولات و تغییرات باعث به تعویق افتادن این برنامه شد. خوشبختانه با حضور مدیران جدید در این شرکت که اغلب هم جوان و حامی فرهنگ و هنر هستند و علاقمندند رویدادهای مختلف هنری را در سیرجان برگزار کنند این اتفاق مجدداً به جریان افتاد و تصمیم بر آن شد تا سمپوزیوم را در سطح ملی برگزار کنند. پس از جلسات اولیه و تشکیل شورای سیاست گذاری، پروژه شرایط اجرایی پیدا کرد و خوشحالم توانستم در کنار دوستان شرکت گل گهر قدم کوچکی برای این اتفاق فرهنگی و هنری بردارم.
آنطور که در فراخوان اعلام شده پایان این سمپوزیوم ۲۰مردادماه بوده اما ظاهراً زمان برپایی تغییر کرده، در حال حاضر شرایط کار به چه صورت است؟
بله درست است؛ دوبار سمپوزیوم به دلیل وضعیت قرمز کرمان به تعویق افتاد و ما کار را از دوم شهریورماه آغاز کردیم و هنرمندان تا ۲۶ شهریور ساخت آثارشان را به اتمام می رسانند و ۲۷ شهریورماه نیز پایان سمپوزیوم خواهد بود.
موضوعاتی که در این سمپوزیوم دستمایه کار هنرمندان قرار گرفته چیست؟
موضوع آزاد است اما در رویکردهای سمپوزیم و در متن فراخوان تاکید شده که در طراحی آثار حتماً به فرهنگ بومی استان کرمان و به ویژه شهرستان سیرجان توجه شود. در برخی آثار این موضوع به چشم می خورد و برخی دیگر نیز ملهم از معماری بومی سیرجان است که یکی از آنها مشخصاً برگرفته از بادگیرهای چپقی سیرجان است.
علت انتخاب متریال آثار را هم بفرمایید.
اساتید مجسمه سازی در کنار مدیران گل گهر، شورای سیاست گذاری را تشکیل دادند و در این جلسات پیشنهاد شد که این رویداد به صورت مستمر و سالانه برگزار شود و در واقع یک جریان‌سازی فرهنگی در سطح کشور و در محدوده کرمان شکل بگیرد. برهمین اساس پیشنهاد شد این سمپوزیوم در دوره‌های مختلف با متریال‌های گوناگون برگزار شود و برای دوره اول «سنگ» به عنوان متریال مورد استفاده هنرمندان تصویب شد. البته یکی از مصوبات ما در شورای سیاست گذاری این بود تا جایی که ممکن است از ظرفیت‌های شهرستان سیرجان و استان کرمان در همه زمینه ها استفاده کنیم؛ خوشبختانه چشمه شیردوش در استان کرمان سنگ مرمریت بسیار خوبی دارد که برای مجسمه سازی مناسب است و به تازگی در سمپوزیوم کرمان نیز از آن استفاده شده بود. بر همین مبنا تصمیم گرفتیم در اولین دوره سمپوزیوم از سنگ مرمریت چشمه شیردوش استفاده کنیم و به هر هنرمند در کارگاه سنگ یک قطعه سنگ مرمریت چشمه شیردوش کرمان، به ابعاد تقریبی ۲۵۰*۱۲۰*۱۲۰ سانتی متر داده شده است.
طرح‌ها چگونه انتخاب شدند، علاوه بر این به عنوان مدیر هنری کیفیت آثار را چگونه ارزیابی می کنید؟
انتخاب هنرمندان توسط شورای انتخاب آثار سمپوزیوم و براساس داوری تصاویر ماکت های ارائه شده و با توجه به سوابق کاری هنرمندان صورت گرفت. این آثار از بین ۱۸۰ اثر برگزیده شده و شورای انتخاب سعی کرده که بهترین ها را بر مبنای معیارهای هنری و زیباشناسی انتخاب کند. طبیعتاً اغلب هنرمندانی که انتخاب شدند از مجسمه سازانی هستند که تجربه کار با سنگ و حضور در سمپوزیوم‌های مختلف را داشته اند؛ البته مانند برنامه ها و سمپوزیوم های گذشته که همواره سعی کردیم در هر برنامه‌ای جوان‌ترها هم حضور داشته باشند و به جرگه حرفه ای‌ها بپیوندند در این سمپوزیوم هم این اتفاق افتاده و در میان این جمع به دو سه نفر از هنرمندان جوان هم میدان داده ایم؛ همچنین به حضور بانوان به عنوان هنرمند و دستیار هنرمند در این سمپوزیوم توجه ویژه ای شده و خوشبختانه ۲۸ نفر از هنرمندان و دستیاران هنرمند نیز از میان خانم ها انتخاب شده اند. در مجموع من به عنوان مدیر هنری از برآیند اتفاقاتی که از سیاستگذاری تا این لحظه در سمپوزیوم افتاده نظر مثبتی دارم و فکر می کنم کیفیت آثار هم مطلوب باشد و بتوانیم پس از سمپوزیوم تعدادی اثر ارزشمند هنری برای مردم سیرجان به یادگار بگذاریم.
آیا این مجسمه‌ها فرصت و امکان نصب در سطح شهر را پیدا خواهند کرد؟
بله حتماً. شرکت گل گهر مجموعه ای را در دست احداث دارد که به عنوان یک فضای عمومی در اختیار مردم خواهد بود و قرار است این مجسمه ها پس از اتمام کار در آن محل نصب شوند.
یکی از انتقاداتی که همواره ساخت مجسمه‌ها، تندیس‌ها و به ویژه سردیس مشاهیر می‌شود عدم تطابق آن با سوژه است. برپایی سمپوزیوم‌ها چقدر می‌توانند به ارتقای کیفیت مجسمه‌سازی کمک کنند و نکته دوم اینکه یک دوره‌ای خروجی دوسالانه مجسمه‌سازی تهران در یک بازه چند ساله جانمایی و سپس حذف شد؛ آیا نصب این آثار در سطح شهر موقتی است؟
در نظر داشته باشید که این سمپوزیوم «پرتره» نیست و المان‌های آن فرم‌های انتزاعی و نمادین هستند و با پرتره شخصیت و طبیعت روبرو نیستیم. نکته دوم این است که اصولاً محصول سمپوزیوم‌ها به صورت دائمی در سطح شهر نصب و اساساً سمپوزیوم با همین هدف برگزار می‌شود. آن مجسمه‌هایی که در طول سال به صورت موقتی دیده می‌شوند صرفاً آثاری است که برای مناسبت‌ها و عید نوروز در شهر جانمایی می‌شوند.
مجسمه‌سازی یکی از مهمترین عناصر شهری در دنیاست، وضعیت مجسمه سازی و جانمایی آن را در شهرهای ایران با توجه به تعدد سوژه و امکان بکارگیری آنها در میادین و نقاط مختلف شهر چطور میبینید؟
از دوران مدرنیته به بعد نصب مجسمه در شهرهای اروپا و کشورهای پیشرفته به صورت جدی آغاز شد و این دیگر فقط به مجسمه‌های مشاهیر یا کارهای فیگوراتیو اختصاص ندارد و از مجسمه‌ها به عنوان عناصر تزیین کننده، نمادین و هویت بخش در فضای شهری استفاده می‌شود. مجسمه‌ها در شهرسازی جدید نیز یک بخش جدایی ناپذیر از معماری شهر و نمادها و المان‌های اصلی شهر به حساب می‌آیند و من فکر می‌کنم شاید ما در این زمینه خیلی دیر شروع کردیم به استفاده از مجسمه‌هایی که تحت عنوان هنر عمومی یا پابلیک آرت در دنیا شهرت دارند.
اما خوشبختانه در تهران اتفاقات خوبی افتاده و حداقل در دو دهه اخیر اتفاقاتی که در تهران افتاد باعث شد این تحولات به عنوان الگویی در شهرسازی و پروژه های توسعه شهری به شهرهای دیگر هم تسری پیدا کند و خوشبختانه برگزاری نمایشگاه‌ها و سمپوزیوم‌ها هم اتفاق خوب و مثبتی بود که در شهرهای مختلف شکل گرفت. امروز به نقطه‌ای رسیدیم که شرکتی که در حوزه صنعت و معدن کار می‌کند به هنر مجسمه سازی اهمیت می‌دهد و این نشانه خوبی است و حکایت از این دارد که توانسته‌ایم در این زمینه گام‌های موثری برداریم و پیشرفت‌های خیلی خوبی داشته باشیم. امیدوارم با تعمیم این نوع نگاه فرهنگی در تمام عرصه‌ها بتوانیم کم کاری خودمان را در سال‌های گذشته جبران کنیم.
نظر شما