یارانه نقدی با هدف از میان بردن یارانه پنهان در اقتصاد و رقابتی کردن اقتصاد کشور اجرایی و قرار شد افزایش قیمت حاصل از اصلاح نرخ بنزین و سایر فراورده‌های سوختی در آن با پرداخت ماهانه ۴۵ هزار و ۵۰۰ تومان جبران شود.
پس از چهار سال پرداخت یارانه نقدی و افزایش تورم در کشور از سال‌های ۹۱ و ۹۲ وقتی از مردم سؤال شد حاضرید یارانه‌هایتان قطع شود ولی قیمت‌ها به قبل برگردد، مردم به برگشت قیمت‌ها رأی دادند؛ این موضوع نشان از بی‌اثر شدن یارانه نقدی در بهبود معیشت مردم بود که هر سال ۴۳ هزار میلیارد تومان هم خرج روی دست دولت می‌گذاشت.
بی‌اثر شدن نقش یارانه‌ها در سفره مردم، انگیزه‌ای شد تا نمایندگان تلاش برای تغییر وضعیت توزیع یارانه در کشور را در قالب جایگزینی طرح‌های دیگری مثل طرح تأمین کالاهای اساسی به جای پرداخت یارانه نقدی، طرح کارت اعتباری، طرح وان و یارانه بنزینی دنبال کنند.
تعیین تکلیف یارانه توسط مردم
با اینکه این طرح‌ها هیچ کدام آن قدر قدرتمند نبودند که بتوانند یارانه نقدی را از صفحه اقتصاد کشور محو کنند و هنوز هم ماهانه حدود 25 میلیون خانوار یعنی 76 میلیون نفر این یارانه را دریافت می‌کنند ولی حالا به نظر می‌رسد دولت و مجلس با درس گرفتن از انحراف در قانون هدفمندی یارانه‌ها که سطح آن به پرداخت اندک یارانه‌ای به مردم تنزل یافته، به این تصمیم مهم رسیده‌اند که نظام پرداخت مستقیم یارانه را اصلاح کنند.
در مجلس شورای اسلامی کار به جایی رسیده است که نمایندگان مردم تقاضای برگزاری همه‌پرسی برای حذف یارانه‌های آشکار و پنهان را دارند. مجلسی‌ها می‌گویند یارانه‌های پنهان و آشکار دو برابر بودجه سالیانه کشور بوده و افراد مرفه جامعه 25 برابر مستضعفین از این یارانه‌ها استفاده می‌کنند برای همین مردم باید در یک همه‌پرسی خودشان این موضوع را تعیین تکلیف کنند.
یارانه‌های پنهان، بیش از بودجه دولت
بر اساس آنچه محمدرضا میرتاج‌الدینی، نماینده مردم تبریز نیز می‌گوید: یارانه‌های پنهان و غیرمستقیم در اقتصاد به بیش از بودجه عمومی دولت رسیده است. به همین دلیل اصلاح نظام یارانه‌ای عزم مشترک دولت و مجلس را می‌طلبد. در کمیسیون‌های برنامه و بودجه و اقتصادی، طرح‌های متفاوتی برای اصلاح نظام یارانه‌ای مطرح است؛ از جمله حذف ارز 4هزار و 200 تومانی، کارت یارانه انرژی، کارت کالایی و یا به موازات آن حذف حامل‌های انرژی.
به گفته میرتاج‌الدینی در این جلسات که به شکل سلسله‌وار برگزار خواهد شد، کارشناسانی از مرکز پژوهش‌های مجلس و مقامات دولتی و همچنین از وزیران اقتصادی به بحث و تبادل نظر می‌پردازند تا در نهایت دولت و مجلس به یک طرح مشترک دست پیدا کنند.
تجمیع یارانه‌های معیشتی و نقدی و مشابه آن
نماینده مردم تبریز، آذرشهر و اسکو با اشاره به اینکه نسبت به حذف یارانه نقدی سخنی نیست و تصمیم بر این است که یارانه‌های معیشتی و نقدی و مشابه آن تجمیع شود و بر اساس قانون اصلاحاتی را در نظام یارانه‌ای داشته باشیم یادآوری می‌کند نکته اصلی در رابطه با اصلاح نظام یارانه‌ای این است که مردم در جریان جزئیات آن قرار بگیرند و جبران کاهش قدرت خرید مردم در این اصلاحات مدنظر قرار گیرد.
میرتاج‌الدینی می‌گوید: هم اکنون در حوزه حامل‌های انرژی ۸۳ میلیارد دلار یارانه وجود دارد که اگر مجموع یارانه ۸۳ میلیارد دلاری را با تسعیر دلار ۱۱ هزار تومانی حساب کنیم، برای هر فرد ایرانی یک هزار دلار یارانه پنهان اختصاص پیدا می‌کند که بر اساس محاسبه با قیمت روز دلار ۲۵ میلیون تومان و بر اساس دلار نرخ دولتی ۱۱ میلیون تومان می‌شود. در واقع برای هر فرد در طول یک ماه از ۹۰۰ هزار تومان تا ۲ میلیون تومان یارانه پنهان داده می‌شود اما این یارانه برای هر فرد ایرانی به طور مساوی استفاده می‌شود؟ بر اساس نظر کارشناسان، افراد ثروتمند ۲۵ برابر بیشتر از قشر محروم از یارانه مذکور بهره می‌برند در حالی که قشر مستضعف به یارانه احتیاج بیشتری دارد.
نجات مردم از تله فقر با یارانه‌های پدرانه
بر اساس آنچه پرهیزگار، کارشناس مرکز پژوهش‌های مجلس به خبرنگار ما می‌گوید: کمیسیون برنامه و بودجه مجلس با تشکیل کارگروهی مشترک با دولت، تمرکز خود را بر اصلاح تخصیص ارز 4هزار و 200 تومانی و اصلاح نظام یارانه‌ای کشور گذاشته است. پرهیزگار می‌گوید: مرکز پژوهش‌های مجلس با بررسی نظام‌های پرداخت یارانه در کشورهای دیگر، روش‌های حمایتی خانوارها در این کشورها را بررسی کرده است. از جمله آن پرداخت یارانه‌های شبه‌نقدی است که طی آن، این یارانه برای استفاده از یک یا چند قلم کالا یا خدمات در اختیار مردم قرار داده می‌شود. به گفته وی، پرداخت این نوع از یارانه در دیگر کشورهای جهان نیز رایج است.
یارانه شبه‌نقدی به صورت کارت اعتباری
مرکز پژوهش‌های مجلس می‌گوید: این شکل از یارانه دادن با تحمیل مصرف یک نوع کالا بر شهروندان می‌تواند موجب رشد او در بلندمدت شده و آن‌ها را از تله فقر نجات دهد؛ مشروط به اینکه آن‌ها از این یارانه‌ها به درستی استفاده کنند. مثلاً از نظام کوپنی سابق درس عبرت گرفته و به جای آن از ظرفیت‌های فناوری استفاده شود تا فروش دوباره کالاهای توزیع شده به حداقل برسد.
پیشنهاد این پژوهشگران این است که می‌توان مانند برنامه کمک غذایی مکمل، به جای مشخص کردن اجناس خاص، با تعداد زیادی خرده‌فروش قرارداد منعقد شود و مشمولان یارانه، محدود به خرید از این فروشگاه‌ها شوند تا افراد در انتخاب کیفیت اجناس مصرفی آزادی داشته و جلو فساد در توزیع کالاها گرفته شود.
بازوی تحقیقاتی مجلس تأکید می‌کند بهتر است یارانه شبه‌نقدی به صورت کارت اعتباری اجرا شود تا از فسادهایی که ممکن است در توزیع بسته‌های غذایی باشد جلوگیری شود.
نظر شما