اما زباله ها هم انواعی دارند که البته جمع اوری برخی از انها اقتصادی است که این روزها نه تنها مورد توجه واقع شده که بر سر انها دعوا هم هست ؛ اما نوعی از زباله هم هست که نه تنها جمع اوری ان اقتصادی نیست که حتی برای کسانی که اقدام به ججمع اوری انها میکنند هم خطرناک است و باید حتی قبل از جمع اوری و دفع ان اقدامات بهداشتی خاصی روی ان انجام شود که همانا زباله های بیمارستانی است ، زباله هایی که برغم هم توصیه ها وتاکیدها هنوز به درستی امحا نمیشوند.
***خطربیخ گوش شهرنشینها
براساس ادبیات پزشکی، زبالههای بیمارستانی به هر نوع زبالهای گفته میشود که در مراکز پزشکی تولید میشود. این مراکز پزشکی شامل بیمارستانها، درمانگاهها، مطب پزشکان و دامپزشکان و خانههای سالمندانند؛ مانند سرنگ، سرم و پانسمانهای پزشکی و... به گفته کارشناسان بهداشتی اگر زبالههای بیمارستانی به درستی دفع نشوند، تهدید مستقیم و فوری برای سلامت افراد جامعه هستند. در اغلب موارد، مقدار بسیاری از زبالههای دفعشده بیمارستانی بهعنوان عوامل بیماریزا محسوب میشوند و اگر به درستی دفع نشوند، در محلی که دفع شدهاند باقی میمانند و زمین و آب آن منطقه را آلوده میکنند. براساس ماده ٢ قانون مدیریت پسماندها، پسماندهای پزشکی یا بیمارستانی، کلیه پسماندهای عفونی و زیانآور ناشی از بیمارستانها، مراکز بهداشتی، درمانی، آزمایشگاههای تشخیص طبی و سایر مراکز مشابه است.
اما حالا و بعد از همه هشدارهایی که در سالهای گذشته درباره تفکیک نشدن زبالههای بیمارستانی از زبالههای معمولی و دفن آنها در نزدیکی محل سکونت افراد در شهرهایی مانند تهران، کردستان، مشهد و ... داده میشود، اینطور که به نظر میرسد، بالاخره شهرداری تهران و وزارت بهداشت بعد از سالها کشمکش در اینباره به توافق رسیدهاند. همین دو، سه هفته پیش بود که مدیرعامل سازمان پسماند از طرح جدید برای تعیینتکلیف زبالههای بیمارستانی خبر داد. او گفت: در این طرح بهطور اصولی به وزارت بهداشت برای جمعآوری زبالههای بیمارستانی کمک میکنیم ولی درباره زبالههای بیمارستانی شهرداری مسئولیتی ندارد: «قانون تکلیف کرده که سازمان مدیریت پسماند، وزارت بهداشت و سازمان محیطزیست کارگروهی ملی در این رابطه تشکیل دهند و وضع جمعآوری زبالههای بیمارستانی و صنفی را مشخص کنند.»
کریمیان از وجود طرحی برای بررسی نحوه جمعآوری، انتقال و اطفای زبالههای بیمارستانی خبر داد و گفت: «اگر در مخازن زباله چیزی خلاف قانون ببینیم با آن برخورد میکنیم و تا الان یک مورد تخلف داشتهایم.» مدیرعامل سازمان پسماند همچنین از برگزاری جلسهای با نمایندگان وزارت بهداشت خبر داد و گفت: «در این جلسه موضوع زبالههای بیمارستانی را تعیینتکلیف کرده و سیاستهایمان را به وزارت بهداشت ارایه میدهیم.» غلامی، معاون فنی مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت گفت با گذشت ٣هفته از امضای این تفاهمنامه، وزارت بهداشت و شهرداری همکاریهایشان را در اینباره جدیتر کردهاند. قبل از او اما این حسن قاضیزادههاشمی، وزیر بهداشت بود که گفته بود گمان میکند جمعآوری زبالههای بیمارستانی وظیفه شهرداری است: «من بهعنوان یک شهروند گمان میکنم جمعآوری زباله وظیفه شرکتهای وابسته به شهرداری است اما در این مسأله میتواند تعرفههای متفاوتی وجود داشته باشد که تا آنجا که اطلاع دارم این مسأله وجود دارد.»
سال گذشته هم رئیس مرکز سلامت وزارت بهداشت در اینباره هشدار داده بود و در گزارشی موارد آلودگی محیطزیست توسط زبالههای بیمارستانی اعلام شده بود.
مطابق تحقیقات انجامگرفته در اغلب مناطق ایران پسمانده کارگاههای تولیدی و زبالههای بیمارستانی از فاضلاب شهری به خوبی جدا نمیشوند و در مواردی نیز کارگاههای تجزیه زبالههای بیمارستانی در نزدیکی زمینهای کشاورزی قرار دارند و پساب آنها آبهای زیرزمینی را آلوده میکند.«مرادهاشم زهی»، عضو کمیسیون بهداشت مجلس در اینباره میگوید: «ما سال هاست که شاهد این موضوع هستیم؛ خطرات زبالههای بیمارستانی برای همه شهرهای کشور وجود دارد و ساماندهی پسماندها باید در اولویت قرار بگیرد.
موضوع اینجاست که درباره اینکه چه کسی باید مجری باشد، بحث است. این درست است که در فضاهای درمانی، دولت و وزارت بهداشت و دانشگاههای علوم پزشکی اقداماتی انجام دادهاند ولی در بعضی نقاط هنوز این موضوع جدی نیست.او ادامه میدهد: «در سالهای گذشته همیشه بحث این بوده که چون وزارت بهداشت اعتبار زیادی برای خریداری اتوکلاوها برای بیمارستانها ندارد، این اتفاق در همه بیمارستانها نمیافتد. این موضوعی است که هنوز هم وجود دارد. در دولت جدید هم به نظر میرسد توسعه بیمارستانها و طرحهای تحول سلامت در اولویت است و اعتبارات بیشتر خرج این طرحها میشود.»
***بی خطرسازی ناقص
در همین حال معاون فنی اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی گفت: بی خطرسازی زباله های عفونی توسط دستگاههای اتوکلاو بیمارستانی به خوبی و کامل انجام نمی شود.
اتوکلاو(Autoclave) دستگاهی است که با استفاده از بخار اشباع برای استریل کردن تجهیزات آزمایشگاهی و پزشکی در فشار و دمای بالا به کار می رود. عوامل انتقال بیماری مانند باکتریها، قارچ ها و ویروسها از طریق ابزار و اقلام پزشکی بیمارستانی می تواند بسیار خطرناک باشد لذا بخار تولید شده در اتوکلاو توانایی از بین بردن این عوامل را دارد
معاون اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی افزود: دستگاههای اتوکلاو کار بی خطرسازی زباله های بیمارستانی را به صورت 100 درصد و کامل انجام نمی دهد.
'علی رحمتی' گفت: این مشکل به عملکرد فنی این دستگاه برمی گردد که از طرفی حجم بالای زباله ها و از طرف دیگر نوع کار دستگاه اتوکلاو دلیل بی خطرسازی ناقص زباله های بیمارستانی است.
وی افزود: دستگاههای اتوکلاو به دو شیوه تر و خشک علمیات بی خطرسازی را انجام می دهند که در شیوه تر شیرابه ای در دستگاه تولید می شود که همین شیرابه دارای خطرات و عوامل بیماریزای فراوانی است که متاسفانه یا جذب چاه و یا وارد فاضلاب شهری می شود که همین مساله منابع آبی را تهدید و خطرات بهداشتی را به همراه می آورد.
معاون فنی اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی با تاکید بر ضرورت مدیریت و تفکیک پسماندهای پزشکی از مبداء گفت: با توجه به وضعیت موجود در نشست مشترک با دانشگاه علوم پزشکی و سازمان مدیریت پسماند شهرداری مشهد پیشنهاد خرید یک دستگاه زباله سوز مرکزی در شهر را ارائه کرده ایم.
وی ادامه داد: 'زباله سوز مرکزی' می تواند با ظرفیت بالا علاوه بر انجام عملیات بی خطر سازی به شکل مطلوب و کامل، روند مدیریت پسماندهای بیمارستانی و پزشکی را تسهیل نماید.
او گفت: هم اینک روزانه 20 تن زباله بیمارستانی در مشهد تولید می شود که 30 درصد آن معادل بیش از شش تن را زباله های عفونی تشکیل می دهد در صورتی که میزان زباله های عفونی باید 10 درصد این میزان باشد.
معاون فنی اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی افزود: این میزان زباله عفونی نشانگر عدم تفکیک زباله های عفونی از سایر زباله های بیمارستانی است. وی گفت: هم اینک 38 دستگاه اتوکلاو در بیمارستانهای مشهد فعال است که پاسخگوی نیاز این بخش نیست
*** اختلاط زبالههای میکروبی
دراین راستا همچنین یک عضو مجمع نمایندگان استان تهران، با انتقاد از انجام نشدن میکروبزدایی زبالههای بیمارستانی در اغلب بیمارستانها و مراکز درمانی تهران، گفت: باوجود تاکید بر استفاده از سیستم اتوکلاو برای میکروب زدایی زباله های بیمارستانی اما شاهدیم در اغلب بیمارستانها به این موضوع بی توجهی میشود.
زهره طبیبزاده نوری در گفت وگو با خانه ملت، افزود: با توجه به اینکه نزدیک به 35 سال است که دفن زبالههای شهر تهران به صورت غیربهداشتی انجام گرفته است لذا در طی سالیان اخیر ایجاد مرکز بازیافت زباله از سوی شهرداری تهران کاری تحسینبرانگیز و قابل قدردانی است اما با این حال طی بررسیهای نمایندگان از این مرکز مشکلاتی مشاهده شد.
وی تاکید کرد: در این بازدیدها عمل جداسازی در بخشی از زبالههای پلاستیکی مشاهده شد که این اقدام بر اساس قرارداد مرکز بازیافت زباله کهریزک با یک شرکت پیمانکار انجام میشود که با طی کردن عملیات مشخص زبالههای پلاستیکی به کیسه زباله تبدیل میشود.
نماینده مردم تهران، ری، شمیرانات و اسلامشهر در مجلس شورای اسلامی، ادامه داد: متاسفانه اشکالی که در این روند وجود دارد آن است که نحوه جمعآوری و بازیافت زبالهها از سوی پیمانکار به درستی انجام نمیشود، بدان معنا که این زبالهها در یکی از روستاهای اطراف منطقه کهریزک و در منزل روستاییان دپو شده و از سوی آنها عمل شستشوی ظروف آلوده صورت میگیرد که با این اقدام انتقال میکروبها به داخل منازل، فاضلاب و پسماند فاضلاب روستایی در آن منطقه بسیار انجام میشود و با توجه به اینکه این پسماندها نیز به صورت بهداشتی دفع نمیشود لذا آلودگی به تمام منطقه سرایت خواهد کرد.
این نماینده مردم در مجلس نهم، تصریح کرد: از سویی دیگر با توجه به اینکه 50 هکتار زمین کشاورزی درمنطقه شهری توسط فاضلاب آبیاری میشود لذا احتمال اینکه این آلودگی به محصولات کشاورزی استان تهران منتقل شود بسیار زیاد است.
وی با بیان اینکه متاسفانه کارگرانی که در مرکز بازیافت زباله کهریزک مشغول فعالیت بودند اصول بهداشتی را رعایت نمیکردند، یادآور شد: این افراد نه تنها آموزش کافی برای این کار ندیده بودند بلکه ضوابط ایمنی کامل را رعایت نمی کردند.
طبیبزاده نوری با انتقاد از نحوه دفن زبالههای بیمارستانی در برخی بیمارستانها مراکز درمانی، مطبها و درمانگاههای استان تهران، تاکید کرد: بدونشک بر اساس قانون میکروبزدایی، زبالههای اغلب بیمارستانها باید از طریق سیستم اتوکلاو در محل بیمارستان صورت گیرد تا زباله بیمارستانی میکروبزدایی شده و در نهایت امحای آن از سوی شهرداری صورت گیرد اما علیرغم وجود سیستم اتوکلاو در اغلب بیمارستانها این عمل برای میکروبزدایی انجام نمیشود و زبالههای بیمارستانی به همان صورت به زبالههای شهری انتقال مییابند.
نماینده مردم تهران، ری، شمیرانات و اسلامشهر در مجلس نهم، تصریح کرد: این اقدام باید از سوی بیمارستانها صورت گیرد و این وظیفه از دوش شهرداری خارج است تا زبالههای بیمارستانی را میکروبزدایی کند زیرا در اصل دستگاهی برای چنین اقدامی هم دراختیار ندارد اما با این حال وزارت بهداشت نیز اعلام کرده که این وزارتخانه کارشناس لازم برای نظارت بر همه بیمارستانها را در اختیار ندارد و در نهایت بیتفاوتی نسبت به این مساله یعنی انتقال آلودگی شهر.
این نماینده مردم در مجلس نهم، به مشکلات دیگر موجود در منطقه کهریزک اشاره کرد وگفت: شیرآبههای موجود در این مرکز سابقهای 40 ساله دارد که بر اساس مشاهدات انجام شده مشخص شد که مسئولان مرکز بازیافت، سیستمی را برای بازیافت و تصفیه این شیرابه طراحی کردهاند که بر اساس آن 4 تا 5 سال طول خواهد کشید تا این شیرآبهها از بین رود.
وی یادآور شد: از سویی دیگر برخی کارشناسان نیز عنوان کردند که این اقدام با یک سیستم درست به مدت یکسال قابل رفع است و سیستم طراحی شده مذکور به کندی عمل میکند؛ حال طی بررسیهای انجام شده قرار است راهکار دیگری برای هرچه سریعتر تصفیه این شیرآبهها در نظر گرفته شود.
طبیبزاده نوری به معضلات عدم تفکیک زباله در منطقه کهریزک پرداخت وافزود: این تفکیک از مبدا انجام نمیشود بر این اساس لامپها، باتریها و فلزات مضر از جمله سرب در این زباله ها باقی میماند که در این صورت اثرات منفی زیست محیطی را به دنبال دارد لذا لازم است طرح تفکیک زباله از مبدا در منازل انجام شود.
نماینده مردم تهران، ری، شمیرانات و اسلامشهر در مجلس نهم، با بیان اینکه مجمع نمایندگان استان تهران از وزارت بهداشت و سازمان محیط زیست درخواست کرد تا یک بازبینی در خصوص تفکیک زباله در این منطقه انجام دهد، گفت: اغلب با سوزاندن زباله منبع درآمد زیادی به کشور تزریق میشود و این فرصتی است که در بسیاری از کشورها صورت می گیرد که اگر ما نیز به آن اهمیت دهیم می توانیم با سوزاندن زبالهها به انرژی دست یابیم، اکنون نیز در این مرکز کارخانهای به این منظور از سوی بخش خصوصی درحال ساخت است که انتظار داریم با حمایت سرمایهگذاران در این بخش این هدف مهم عملیاتی گردد.
عضو مجمع نمایندگان استان تهران درباره پیگیری مجمع نسبت به رفع این مشکلات، گفت: جلسات متعددی با مسئولان وزارت بهداشت، شهرداری، محیط زیست و استانداری و رئیس محترم کمیسیون محیط زیست شورای شهر تهران برگزار شد و نامهای نیز به وزارت بهداشت ارسال شده تا نسبت به رفع معضلات مرتبط با بیمارستان ها اقدامات سریع و عاجلی در نظر گرفته شود./
*** وضعیت نامطلوب شیرابه
دراین راستا همچنین ، سخنگوی مجمع نمایندگان استان تهران با بیان اینکه بر اساس آمارها روزانه حدود 7500 تن زباله در تهران، ری، اسلامشهر و رباطکریم جمع آوری میشود، گفت: شهرداری تهران برای جمعاوری آنها سالانه حدود 400 میلیارد تومان اعتبار هزینه میکند.
حسین طلا ، افزود: از طرف دیگر بر اساس آمارها حدود یکهزار و 60 تن پلاستیک خرد شده در مجموعه اراضی کهریزک انباشت شده است و روزانه حدود یکهزار تن زباله تنها به وسیله آب و جویها وارد شهرستان ری میشود.
طلا افزود: در این نشست نماینده وزارت بهداشت و درمان اعلام کرد که حدود 90 درصد از بیمارستانهای دولتی و حدود یکصد درصد از بیمارستانهای خصوصی تهران، دستگاههای اتوکلاو را خریداری و نصب کردهاند.
وی افزود: خوشبختانه یک مرکز زباله سوز با ظرفیت سوزاندن 200 تن زباله در روز هماکنون در حال احداث است و در چند ماه آینده به بهرهبرداری میرسد و برای جلوگیری از شیوع آلودگی در این مرکز در حدود 300 هکتار زمین اطراف آن با اعتباری حدود 6 میلیارد تومان درخت غرس شده است.
دراین راستا همچنین نماینده مردم نوشهر و چالوس در مجلس با هشدار نسبت به بحران زباله در استان مازندران، گفت: متاسفانه امروزه شاهد حجم وسیعی از زبالهها در جنگلها هستیم که پسماند و شیرابههای این زبالهها در رودخانهها و سپس به دریا روانه میشوند.
قاسم احمدیلاشکی با انتقاد از بحران زباله در استان مازندران، افزود: متاسفانه امروزه بحث زبالهها و ماندن آنها در طبیعت از معضلات جدی مردم استانهای شمالی کشور بوده که تاکنون هیچ فکر جدی برای برونرفت از آن اندیشیده نشده است.
نماینده مردم نوشهر وچالوس در مجلس شورای اسلامی، با یادآوری اینکه همواره برای دفع زبالهها برنامهریزی صورت میگیرد اما نیمهکاره رها میشود، ادامه داد: با توجه به اینکه هنوز نتوانستیم با بهرهگیری از سیستمهای مکانیزه پیشرفتی در رفع این معضل داشته باشیم لذا شاهد حجم وسیعی از زبالهها در جنگلها هستیم که پسماند و شیرابههای این زبالهها در رودخانهها و سپس به دریا روانه میشوند.
این نماینده مردم در مجلس نهم، تصریح کرد: به طور حتم خسران و زیانهایی که بحران زباله در استانهای شمالی کشور ایجاد میکند نیازمند همکاری و کمک دولت است و نمیتوان انتظار داشت که شهرداری استان به تنهایی و بدون داشتن اعتبارات کافی به حل این مشکل بپردازد لذا رفع این معضل نیاز اعتبارات است.
وی تاکید کرد: در دولت گذشته اقدامی در جهت تاسیس نیروگاههای زبالهسوز در ساری و نوشهر صورت گرفت اما متاسفانه نیمهکاره رها شد به گونهای که حتی با وجود خریداری دستگاههای این نیروگاه اما اعتبار تاسیسات و بناها برای نصب این دستگاهها فراهم نشد؛ بر این اساس دولت باید از منابع ملی خود اعتباری به راهاندازی این دستگاهها اختصاص دهد در غیر این صورت وضعیت به همین منوال باقی میماند.
احمدیلاشکی با تاکید بر اینکه سازمان محیط زیست به راحتی میتواند از افزایش حجم زبالهها جلوگیری کند اما بودجه قابل توجهی برای رفع آن درنظر نگرفته است، یادآور شد: متاسفانه وجود زبالهها منجر به آسیبزدن بهترین شهرهای استانهای شمالی کشور به ویژه مازندران شده اما به نظر میرسد ارادهای برای رفع آن وجود ندارد.
نماینده مردم نوشهر و چالوس در مجلس نهم، ادامه داد: شیرابهها با آب های زیرزمینی و رودخانهها آمیخته شده و از این طریق آلودگیهایی به وجود میآید که درنهایت این آلودگی وارد دریا شده و باعث به خطر افتادن سلامت افراد میشود.