به گزارش قدس آنلاین ، کوچولوی شما قرار است برای اولین بار از آغوش گرم شما دور شود و چند ساعتی از روزش را در جایی به نام مدرسه باشد. از آنجایی که ممکن است بسیاری از کودکان تجربه مهدکودک و پیش دبستانی نداشته باشند یا اگر هم داشته باشند مکلف به انجام مشق و درس و حضور مستمر نبوده‌اند، محیط مدرسه و ورود به آن می‌تواند ایجاد دلهره و اضطراب کند.
مهم‌ترین نکته این است که قبل از ورود به این محیط باید آمادگی لازم را برای او ایجاد کنید. به این ترتیب اولین روز مدرسه به جای همراه شدن با گریه فرزندتان با خاطره‌ای هیجان‌انگیز همراه خواهد بود و او دیگر از نشستن کنار فرد دیگری که اصلا برایش آشنا نیست واهمه ندارد و آن را فرصتی برای دوستی می‌بیند. راه‌های زیادی وجود دارد تا شما یک خداحافظی خوب و یک شروع موفق را برای کودک ایجاد کنید. .
حجت الاسلام ابراهیم اخوی؛ روان شناس و مدیر مرکز مشاوره مأوا(وابسته به موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی قم) در این رابطه موارد روانشناسی مرتبط با آماده کردن شرایط روحی و ذهنی کودکتان را با قدس آنلاین در میان گذاشته است.
آیا بچه هایی که مهد کودک نرفته اند به راحتی کودکانی که ساعاتی از والدین دور بوده اند و وابستگی کمتری دارند با مدرسه ارتباط برقرار می کنند؟ راهکار این ارتباط گیری چیست؟
همانگونه که وابستگی به مرور زمان شکل می گیرد، قطع وابستگی هم باید تدریجی و متناسب با شرایط روحی کودک باشد. کودکانی که از قبل تجربه فاصله گرفتن از والدین به ویژه مادر را داشته اند، هنگام ورود به فضای جدیدی به نام مدرسه، آمادگی بیشتری دارند. یعنی لزومی ندارد که حتما تجربه مهد کودک برای استقلال عاطفی وجود داشته باشد، بلکه همین که کودک تجربه دور ماندن موقت و موفق از مادر را داشته باشد، کافی است. مثل زمانی که کودکان در خانه پدربزرگ یا یکی از اقوام نزدیک به سر می برند و می توانند ساعت هایی را دور از والدین سپری نمایند. کودکانی که چنین تجربه ای ندارند، ممکن است تصور نادرستی از دور شدن در ذهن شان ایجاد شود که بهتر است پیش از زمان ورود به مدرسه، والدین با روش هایی چون قصه گویی درباره مدرسه، بازی مدرسه یا ورود کودک به فضای مدرسه قبل از تاریخ شروع رسمی، این حساسیت ها را کمرنگ کنند. زمانی که برای ثبت نام کودک را با خود همراه می کنید یا وقتی که روزهای قبل از شروع رسمی کودک را برای بار دوم وارد مدرسه می کنید، این استرس ها کم می شوند.
معلمان و فضای مدرسه در شکل گیری اولین ارتباط با کودکان پیش دبستان و دبستان چه تاثیری در بهبود این فرایند دارند؟
اولین تجربه ها خیلی مهم هستند. زمانی که کودک بهترین خاطره را از اولین لحظه حضور در مدرسه به دست آورد، زمینه انس بیشتر او با فضای آموزشی به وجود می آید و حتی در سال های بعد برای ورود به فضاهای بزرگتر آموزشی مانند دانشگاه نیز این ذائقه زیبا می تواند یاری گر و رغبت برانگیز باشد. از این رو، کسانی که نقش استقبال کنندگان را در این روزهای اولیه دارند، کار ظریف و بسیار پراهمیتی را قبول کرده اند. کودکان به دلیل اضطراب های اولیه، دنبال پناهگاه هایی هستند که به آنها لبخند می زنند، شیرینی و شکلات می دهند، آنها را راهنمایی می کنند و با گفتن سلام و خوش آمدید، روحیه بهتری برایشان ایجاد می کنند. افزایش امنیت روانی کودک با رفتارهای اولیه معلمان و کادر مدرسه رقم می خورد.
آیا اضطراب والدین از دوران مدرسه و تعریف خاطرات می تواند موجب افزایش اضطراب و کاهش علاقه بچه ها به مدرسه شود؟ نمونه های بارز آن و راهکار عدم اضطراب چیست؟
نحوه بازگویی خاطرات مهم است. اگر والدین تصورات اشتباه خود را برای کودک به تصویر می کشند و بعد به کودک تفهیم می کنند که الان به اشتباهات قبلی خودشان می خندند، می تواند کمک کننده هم باشد؛ زیرا سبب می شود کودک نیز احساسات منفی خود را بازگو کرده و تخلیه شود. مثلا پدری که می گوید من تصور می کردم مدرسه جایی است که بچه ها را در اتاق بزرگی زندانی می کنند و معلم ها کتک شان می زنند ولی وقتی وارد مدرسه شدم دیدم از منزل ما هم قشنگ تر و آدم های آنجا هم بسیار مهربان بودند، زمینه را برای بازگویی تصورات کودک خود فراهم کرده و ارزیابی صحیح را به او آموزش داده است. اما والدینی که از اتفاقات بدی که برای آنها در مدرسه افتاده صحبت می کنند، زمینه بروز اضطراب و احتمال تکرار آن را برای خود کودک رقم زده اند که حتما باید از این نوع خاطرات پرهیز شود. والدین زمان زیادی برای آماده سازی کودکان جهت ورود به مدرسه دارند که می توانند از آن زمان بهترین استفاده را ببرند. مثل اینکه دوستان هم مدرسه ای را شناسایی کنند و کودک را از ترس ذهنی با حضور فرد دیگر دور نمایند. یا کودک را با یکی از معلمان و مسئولان مدرسه آشنا کنند. همچنین حضور والدین در روز اول مدرسه به همراه کودک می توانند حمایت روانی خوبی از او به شمار آید.
چگونه می توان از وابستگی کودک به والدین کاست؟
جایگزین سازی، نسخه ای است که می شود برای کاهش وابستگی پیچید. معنایش این است که کودک وابسته به مادر وقتی با معلمی مهربان مانند مادر روبرو می شود، تا حد زیادی از وابستگی هایش کاسته می شود. همچنین زمانی که فضای آموزشی پاسخگوی نیازهای روانی کودک باشد و نیاز او به بازی، تخیل، توجه و دیده شدن و مانند آن را برآورده سازد، به تدریج کودک را دلبسته خود می سازد. همچنین ایمن سازی فضای ارتباطی کودک با سایر همسالان و انتخاب دوست می تواند چنین جایگزین مطلوبی تعریف شود که فضای خالی تکیه گاه عاطفی را پر می کند. والدین لازم است نسبت به واکنش های کودکان خود با حساسیت و آرامش برخورد نمایند و اجازه گفتگو به کودک درباره دل نگرانی ها و تصورات مثبت و منفی از مدرسه را بدهند تا آرامش بیشتری بر روان کودکان حاکم شود.
اگر کودکی مقاومت نشان داد، گریه و استرس داشت، بهترین نحوه برخورد با او برای آرامش و ارتباط گیری با مدرسه چیست؟
کودکی که به دلیل وابستگی به مادر و ترس روز اول ناآرام است، با نوازش های معلم، تعارف شیرینی و شکلات، همدلی، توجه دادن به موضوعات دیگری که در آن فضای آموزشی وجود دارد مثل بازی کودکان یا برنامه های شادی که در حال انجام است و نیز با دور کردن او از جمع و بردن به فضای کوچکتر می تواند آرامش بیشتری پیدا کند. سرزنش کردن کودک به دلیل گریه، تهدید کردن، تمسخر او و برچسب زدن به دلیل ناتوانی در سازگاری با محیط جدید، شرایط روحی سخت تری را برای کودک رقم می زند و کار هماهنگ شدن با فضای جدید را برای وی دشوارتر می کند. گذاشتن خوراکی مورد علاقه کودک در کیف مدرسه و یا کادویی که کودک از ماهیت آن باخبر نیست، در این شرایط می تواند کمک کننده باشد و کنجکاوی های تازه ای را در ذهن کودک باعث شود و او را از مشغول شدن افراطی به موضوع خود و نگرانی هایش دور سازد.
