قدس آنلاین- ۲۵ ژانویه ۲۰۱۱ برابر با ۵ بهمن ماه ۱۳۸۹، میدان التحریر مصر، پربسامدترین کلمه رسانه هایی شد که خبر پایان حکومت ۳۰ساله حسنی مبارک را مخابره کردند. عصر این روز مبارک، چهارمین رئیس جمهور جمهوری عربی مصر با فشار مخالفانش استعفای خود را از قدرت اعلام کرد و انقلاب جوانان التحریر مصر امید میلیون ها مصری شد که انتظار سرآغاز دولتی مردمی و غیر وابسته را داشتند. انقلاب ۲۵ ژانویه سال ۲۰۱۱ توانست در مدت زمان کمتر از ۱۸ روز رژیم حاکم در قاهره را ساقط کند. البته این امید دیری نپائید و کودتای ارتش علیه مرسی و سرنگونی حکومت یکساله نخستین رئیس جمهور غیرنظامی مصر، در عمل خط پایانی بر آرمان های انقلاب التحریر شد. بمناسبت سالگرد انقلاب التحریر گفت‌وگویی را با «ایمن النور» موسس و رئیس حزب «غد الثوره» مصر انجامداده‌ایم که شما را به خواندن آن دعوت میکنیم.
همزمان با سالگرد انقلاب مصر، لطفا در خصوص زمینه ها و ابعاد این انقلاب و قیام مردمی توضیح دهید. به نظر شما آیا این انقلاب شکست خورده است؟
انقلاب ۲۵ ژانویه سال ۲۰۱۱ در مصر شکست نخوردهاست اما از همان سال ۲۰۱۱ و پس از کنار رفتن «حسنی مبارک» از قدرت، انقلابی دیگر در برابر انقلاب ژانویه مصر ایستاد. قدرت نظامی در دوره انتقال حکومت، امور را در دستگرفت و انقلاب را به جهتی مخالف با اهداف آن سوق داد. این روند موجب شد که انقلاب مرتکب خطاهای بسیاری شود و این خطاها به دلیل شرایط ایجاد شده پس از کودتای نظامی ژنرال «عبدالفتاح السیسی» رخ داد. وی روند دموکراسی را به مسیری فاشیستی به همراه خشونت و خونریزی در کشور تبدیل کرد. همچنین اتحادی را که میان مردم مصر وجود داشت، از بین برد و مردم را دچار انشقاق و دشمنی با یکدیگر کرد. ملت مصر اعم از شیعه و سُنی از زمان انقلاب ۱۹۱۷ و پس از آن با یکدیگر وحدت داشتند اما طی سالهای اخیر دچار انشقاق و عدم وحدت شدند.
باتوجه به گذشت حدود۷سال از انقلاب ژانویه مصر، شرایط کشور مصر را در حالحاضر چگونه ارزیابی میکنید؟ از دیدگاه شما تاچه میزان اهداف انقلابیون محقق شده است؟
پیش از انقلاب ژانویه سال ۲۰۱۱، جامعه مصر طبقاتی بود و ثروت و قدرت در آن در احتکار و انحصار گروهی خاص قرار داشت. انقلاب ژانویه برای کسب آزادی و کرامت انسانی و حقوق ضایع شده مردم در طول ۳۰ سال حکومت «حسنی مبارک» آغاز شد؛ وی تمام راههای دموکراسی را بسته بود. انتخابات در زمان مبارک متقلبانه بود و مردم مصر احساس می کردند، سزای مخالفت و مقابله با حسنی مبارک، زندان است. همین موضوع نیز یکی از دلایل آزادی خواهی مردم در جریان انقلاب شد. معتقدم که شرایط کنونی مصر هم همانند شرایط پیش از انقلاب ژانویه ۲۰۱۱ میلادی است. زیرا تمام راههای دموکراسی و تغییر به روی مردم بسته است. انقلاب ژانویه از تفکر استقلال حمایت و با نفوذ صهیونیسم در منطقه نیز مقابله میکرد. همچنین انقلاب مردم مصر از فلسطینی ها و حق بازگشت آنها به وطنشان پشتیبانی میکرد. آن انقلاب بر این باور بود که مصر بخشی از اردوگاه شرق و غرب نیست. همین اهداف نیز موجب شد که امارات و سعودیها ضمن ائتلاف با برخی کشورهای غربی به مقابله با انقلاب ژانویه مصر بپردازند و هدف انقلاب که حکومت مردم بر مردم بود را خنثی کرده و اکنون با گذشت فقط چند سال از سقوط حسنی مبارک، شاهد حکومت مجدد نظامیان بر کشور هستیم.
طی دوره بعد از روی کار آمدن السیسی ما شاهد نوعی رخوت و بیتحرکی در میان جریانها و احزاب سیاسی بهویژه اخوان المسلمین هستیم که شاید بخشی از آن مرتبط با شرایط امنیتی باشد که دولت السیسی ایجاد کرده است. با توجه به این روند چه زمانی ما می توانیم شاهد بازگشت احزاب و بخصوص اخوان المسلمین به فرآیندهای سیاسی مصر باشیم؟
من معتقدم که فضای سیاسی مصر علاوه بر اینکه تحت محاصره است، به دلیل وجود زور و اجبار تبدیل به فضای اختناق و مرگ شده است. دهها هزار نفر از اعضای جریانهای سیاسی از جمله لیبرالها، اسلامگرایان و غیره در بازداشت به سر میبرند که البته اکثر آنها اسلامگرا میباشند. نوعی از قهر و زور در کشور حاکم است و ما در حالتی از خوف و هراس در مصر زندگی میکنیم. من معتقدم که بازگشت جریانهای فکری مانند اخوان المسلمین به عرصه سیاسی، امری طبیعی است و دورنگه داشتن آنها از این فضا، تفکری غیردموکراتیک محسوب میشود و با ارزشهایی که بدان معتقدیم سازگاری ندارد. بنابراین کنار گذاشتن تفکر یا جناحی خاص از عرصه سیاست، به معنای فقدان حیات سیاسی است. زیرا فعالیت این نوع گروهها حق آنهاست.
با توجه به این که یکی از آرمان ها در سطح جامعه مصر مسئله فلسطین بوده است، با این حال در دوره السیسی ما شاهد حرکت دولت برخلاف این جریان و حتی تشدید محاصره نوار غزه فلسطین هستیم. این رویکرد دولت در قبال مسئله فلسطین و همچنین روابط دولت السیسی با رژیم صهیونیستی چگونه ارزیابی می شود؟
در حال حاضر توجه مصر به اسرائیل است و وزارت خارجه واقعی مصر، اسرائیل میباشد که قاهره موضع خود در عرصه بینالملل را با آن هماهنگ میکند. عبدالفتاح السیسی به نفع دولت صهیونیستی کار میکند و منافع مردم و کشور مصر برایش اهمیت ندارد. اسرائیل فردی همانند السیسی نیافته و نخواهد یافت که اینچنین منافعش را با او هماهنگ کند.
در یکسال اخیر ما شاهد اعتراضات وسیع و فراگیر در مصر نبوده ایم. این وضعیت آیا بدلیل فقدان رهبری فراگیر در سطح جامعه مصر بوده است؟ یا نشان دهنده این است که مردم مصر به شرایط جاری راضی شده اند؟
طبیعتا اینگونه نیست و این سکوت نشانگر رضایت از وضعیت موجود نمی‌باشد. زیرا حالتی از خوف و هراس در مصر وجود دارد و ما در جمهوری خوف و ترس زندگی میکنیم. مردم مصر تمام حقوقی که در جریان انقلاب ژانویه بهدست آورده بودند، اکنون از دست دادهاند که ازجمله مهمترین آنها حق آزادی بیان و تظاهرات است. البته علیرغم این شرایط نیز در سالهای گذشته، تظاهرات منظمی از سوی مردم مصر صورت گرفتهاست. هر کس که تظاهرات کرده، یا در زندان است یا در قبر. مسئله قتل و کشتار واقعا به امری عادی تبدیل شدهاست. در سال ۲۰۱۴ و ۲۰۱۵ میلادی هزاران مصری به دلیل تظاهرات برای حق آزادی بیان در میادین شهر به قتل رسیدند. زمینه برای شروع مجدد انقلاب فراهم است اما مشخص نیست چه زمانی مجددا شعلهور شود.
باتوجه به محدودیتهای اعمال شده علیه نامزدهای انتخابات آینده ریاستجمهوری مصر، آیا این انتخابات واقعا به صورت دموکراتیک برگزار خواهد شد یا اینکه صرفا یک نمایش تبلیغاتی است؟
این انتخابات نیست بلکه فقط یکنمایشنامه است. زیرا برخی از نامزدها از روند انتخابات کنار گذاشته شدند، برخی هم مانند من تبعید شدند و دهها تَن دیگر نیز بازداشت و روانه زندانها شدند. تمام اینها زمینه را برای برگزاری روندی نمایشی و مضحک به نام انتخابات فراهم کرده است ولی مردم مصر این انتخابات را تحریم خواهند کرد و ما نیز مردم را به تحریم انتخابات دعوت میکنیم. زیرا این نمایشنامه، انتخابات نیست و علاوه بر اینکه فاقد مشروعیت است، از منطق نیز برخوردار نیست. همچنین انتخابات مذکور به دور از واقعیت و بدون اعطای حقوق دموکراتیک مردم و تضمین صورت خواهد گرفت.
*منتشر شده در ویژه نامه بیت المقدس روزنامه قدس
