به گزارش قدس آنلاین ، آیین‌های عزاداری متفاوتی هر ساله در مشهد به علت وجود فرهنگ‌های مختلف اجرا می‌شود که همین امر باعث می‌شود مشهد به عنوان مقصد گردشگری در این ایام شناخته شود. تجلی عزاداری‌های حسینی در حرم مطهر رضوی از گذشته تا امروز بازتاب داشته و همراه با تشریفات خاصی برگزار می‌شده است. آیین عزاداری در مشهد شامل سیاه پوش کردن گنبد و گلدستههای حرم، آیین صلا، نخل‌گردانی، خطبه شب عاشورا، شمع‌گردانی و مراسم شام غریبان می‌شود.
اولین مراسمی که برای اعلام ماه محرم در مشهد انجام می‌شود، مراسم «اذن عزا» نام دارد که در آن پرچم گنبد، پوشش ضریح و گلدستههای حرم مطهر رضوی تعویض شده و به رنگ مشکی در می‌آید، این مراسم که از دوران صفوی به یادگار مانده است با حضور خادمین، هیات‌های مذهبی و عموم زائران برگزار می‌شود.
آیین سنتی «صلا» به مراسمی گفته می‌شود که در آن جمعی از خادمان بارگاه رضوی با قرائت شعر و نوحه‌خوانی زائران این مکان مقدس را به شرکت در مراسم سوگواری دعوت می‌کنند.
«مشعل گردانی» از دیگر آیین‌های سنتی است که هر ساله در هشتمین شب از محرم توسط نجفی‌های مقیم مشهد برگزار می‌شود؛ در این مراسم مشعل‌های بزرگی حمل می‌شوند که نماد مشعل‌هایی که خیمه‌گاه امام‌حسین(ع) را به آتش کشیده‌اند، هستند و این کار با نواختن طبل همراه است.
از دیگر مراسم‌های نجفی‌های مقیم مشهد می‌توان به مراسم «مشق شمشیر» که بر اساس تاریخ در شب عاشورای حسینی «حبیب بن مظاهر اسدی» برای آرام کردن حضرت زینب(س) به همراه حضرت‌ابوالفضل(ع) به سمت خیمه‌گاه امام‌حسین(ع) رفتند، اشاره کرد که در این آیین سنتی به سمت حرم رضوی حرکت می‌کنند.
مراسم «خطبه‌خوانی» یکی دیگر از آیین‌های دیرینه مردم مشهد است که فقط دو شب از سال در حرم مطهر رضوی برگزار می‌شود؛ «خطبه‌خوانی» آیینی است که بر اساس وقف‌نامه علیشاه همه ساله برگزار می‌شود که تولیت و خادمان آستان قدس رضوی با در دست داشتن شمع‌هایی روشن، مرثیه‌خوانی و قرائت خطبه ویژه شب شهادت امام‌حسین(ع) فرارسیدن ایام عزا را تسلیت می‌گویند.
روز عاشورا و تاسوعا هیات‌ها، دسته‌های سینه‌زنی و زنجیرزن با برپایی مراسم خاص از مناطق مختلف مشهد یا شهرهای دیگر برای عرض تسلیت و عزاداری به سمت حرم مطهر رضوی حرکت می‌کنند که از معروف‌ترین هیات‌ها می‌توان به هیات ابوالفضلی‌ها اشاره کرد.
«شاخسی، واخسی» به معنی (شاه‌حسین‌گویان) از دیگر آیین‌هایی است که توسط آذربایجانی‌های مقیم مشهد هر ساله توس هیات محبان امام‌رضا(ع) تبریزی‌ها انجام می‌شود. این مراسم که در اصل یک رژه نظامی است با چوبی مخصوص انجام می‌شود. به این شکل که چوب را از زمین تا فرق سر خود حرکت می‌دهند و وقتی که چوب به زمین نزدیک می‌شود، همگی با صدای بلند ندای «شاخسی» (شاه‌حسین) و زمانی که چوب به سرشان نزدیک می‌شود، همگی با صدای بلند ندای «واخسی» (وای‌حسین) سرمی‌دهند.
مراسم شام غریبان نیز مانند مراسم خطبه‌خوانی دو بار در سال برگزار می‌شود و در آن عده‌ای از خدام به همراه مجاوران و زائران در مکانی نزدیک به چهارراه شهدا جمع و مشغول سوگواری می‌شوند و پس از برگزاری نمازی باشکوه در همان محل با در دست داشتن شمع‌های روشن، برای ادامه عزاداری به سمت حرم حرکت می‌کنند.
سرکنسول انگلیس (کلنل چارلز ادوارد ییت) در خاطرات سفر خود به مشهد دوره قاجاریه در ماه محرم نوشته است: «در ماه محرم دسته‌های زنجیرزنی در صفوف باریکی متشکل از دو یا سه ردیف که هرکدام 20 تا 30 جوان زنجیر می‌زدند به راه افتادند. در پشت آن‌ها جمعیت زیادی از مردم به‌راه افتاده، نوحه می‌خواندند و سینه می‌زدند. آنان به نحوی هماهنگ دست خود را بلند کرده و محکم بر سینه می‌کوفتند.... همین که روزها می‌گذشت و به دهم محرم یعنی روز شهادت امام حسین(ع) نزدیک می‌شدیم، سوگواری با شدت بیشتری ادامه می یافت. هر محله یا طایفه‌ای هیات‌های عزاداری خاص خود را داشت. اما ترک‌های آذربایجانی که در نزدیکی کنسولگری زندگی می‌کردند به گفته عموم از بهترین برگزارکنندگان این مراسم بودند... روز قتل ابتدا علم‌هایی سیاه که توسط مردانی سیاهپوش حمل می‌شد، عبور داده شد. به‌دنبال آنان نیز جوانان زنجیرزن به صف حرکت می‌کردند. سنج‌های برنجی با آهنگ یکنواخت و منطقی نواخته می‌شد، نوحه‌خوان با صدایی غم انگیز هم نوایی می کرد و جوانان به‌طور هماهنگ زنجیر را به پشت‌های برهنه خود به چپ و راست می نواختند. پشت سر این عده جمعی از سیدها و کسبه ترک حرکت می‌کردند و بلافاصله دسته های سینه زن‌ها قرار داشت. همه با هم به نحو غم‌انگیز و سوزناکی شعرهایی به صدای بلند می‌خواندند.... و با شربت از عزاداران پذیرایی می‌شد... بعد از این عده گروهی از تجار و کسبه بازار آمدند. این‌ها لباس‌هایی سیاه به تن و اندوه ژرف بر چهره داشتند و خیلی به آرامی سینه می‌زدند. پشت سر این گروه اسبی حرکت داده می‌شد که به رسم معمول آن زمان بر تنش زره پوشانده بودند. تمام زره مملو از تیرهایی بود که در آن فرو شده بود».
منبع:عزای حسینی در ایران
