محبوبه علیپور/
بنا بر گزارش سازمان بین‌المللی کار، در حال حاضر کشور ما رتبه نهم بیکاری در جهان را داراست. حال آنکه در چند دهه اخیر با رشد روزافزون جمعیت دانش‌آموختگان بیکار؛ بارها مسئولان امر تأکید داشته‌اند که از دلایل عدم توفیق در جذب دانش‌آموختگان دانشگاهی در بازار کار؛ نداشتن مهارت این افراد است.
*بیکاری ۸۳ هزار دانش‌آموخته خراسانی
مدیر کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی خراسان رضوی با اشاره به وضعیت اشتغال دانش‌آموختگان در این استان می‌گوید: هر ساله مرکز آمار ایران آمار و اطلاعات موثق و قابل استناد نیروی کار را منتشر می‌کند. در نتایج این طرح آمارگیری، در خصوص وضعیت اشتغال دانش‌آموختگان دانشگاهی نیز اطلاعاتی منتشر می‌شود.
محمد سنجری در پاسخ به اینکه نظر شما درباره ضعف مهارتهای اشتغال در دانش‌آموختگان دانشگاهی چیست، اظهار می‌کند: عدم مهارت در بیکاری دانش‌آموختگان دانشگاهی، یکی از چندین عامل تأثیرگذار و البته یکی از مهم‌ترین عوامل است؛ چراکه وقتی بحث از بیکاری دانش‌آموختگان دانشگاهی می‌شود، منظور عموم و اکثریت این دانش‌آموختگان هستند، نه درصد محدود نخبگانی که بدون وابستگی به نظام آموزشی رسمی، به طور شخصی به دنبال مهارت‌آموزی و درجه یک بودن هستند. زیرا در هر کار و رشته‌ای، اگر بهترین و درجه یک باشی، بی‌شک بیکار نخواهی ماند. البته بیشتر دانش‌آموختگان حتی اگر تئوری رشته خود را به خوبی فراگرفته باشند، در عرصه عمل و به کارگیری آموخته‌های تئوری ضعف‌های زیادی دارند و این یعنی عدم مهارت. این مسئله‌ای است که برای حل آن راهکارهای مختلفی وجود دارد. از این موارد می‌توان به چند نکته اشاره کرد؛ چنانکه متولیان آموزش عالی برای زمان خروج دانشجویان از فضای دانشگاهی احساس مسئولیت کنند. برنامه‌های کار و فعالیت نیمه‌وقت و پاره‌وقت دانشجویی در محیط‌های واقعی کار باید طراحی شود، رشته‌های دانشگاهی و برنامه‌های درسی برای پذیرش دانشجو باید متناسب با نیازها و مسائل جامعه پویا و به‌روز شوند. اگر این پویایی و برنامه‌ریزی برای کسب مهارتهای فنی و مهارتهای نرم فضای کسب و کار همزمان وجود داشته باشد و اجرا شود، می‌توان به شاغل شدن دانش‌آموختگان دانشگاهی چه در شکل مزدبگیری به عنوان بهترین کارکنان واحدهای کسب و کار و چه در شکل صاحبان کسب و کار و چه در قالب یک کارآفرین امیدوارتر بود.
وی در ادامه خاطرنشان می‌کند: متأسفانه هنوز در نظام رسمی دانشگاهی ما، عموماً رسالت اصلی را آموزش و پس از آن به شکل خوشبینانه پژوهش و حرکت در مرزهای دانش می‌دانند و دغدغه زیادی برای زمان پس از پایان آموزش دیده نمی‌شود. به هر حال اینکه دانش موجب برتری می‌شود را همگی قبول داریم ولیکن برای دستیابی به این برتری، باید بتوان دانش را کاربردی کرد و در جامعه ساری و جاری کرد. البته فرهنگ و روحیه کار کردن نیز در کنار مسئله مهارت، عامل مهمی در بیکاری یا شاغل شدن افراد از جمله دانش‌آموختگان دانشگاهی است.
*ضرورت چابکی مراکز مهارت‌آموزی غیررسمی
مدیر کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی خراسان رضوی همچنین درباره تأثیر رونق اشتغال توسط مراکز غیررسمی که در سال‌های اخیر رو به فزونی بوده و ادعای مهارت‌افزایی دارند نیز خاطرنشان می‌کند: در خصوص مراکز آموزشی غیررسمی با ادعای مهارت‌آموزی، نخستین نکته این است که هر جا در فضا و ساختارهای رسمی نقص، کمبود یا عقب‌ماندگی وجود داشته باشد و فضای رسمی پاسخگوی نیازهای موجود جامعه نباشد، بدون شک جریان غیررسمی موازی شکل خواهد گرفت و نمی‌توان آن را انکار کرد و البته فضاهای غیررسمی می‌توانند با آسیب‌هایی همراه باشند. وقتی مهارتهای خاصی مورد نیاز و تقاضای جامعه است، اینکه مرکزی وجود داشته باشد که بتواند این نیاز آموزش مهارتی را پاسخ دهد خوب است و نمی‌توان گفت به شکل سخت و به سرعت باید با همه این مراکز آموزشی غیررسمی برخورد شود. البته مراکز رسمی آموزش مهارت و مراکز آموزش فنی و حرفه‌ای در این فضا لازم است چابک‌تر، پویاتر و به‌روزتر شوند، در رأس مدیریتی این مراکز رسمی، باید برای رصد و پاسخگویی دائم به نیازهای مهارتی روز و همچنین نیازهای مهارتی آینده ارتباط بسیار نزدیک با پژوهشگاه‌ها و دانشگاه‌ها وجود داشته باشد و حتی فناوری‌های روز دنیا دائماً رصد شده و برای پاسخگویی به نیازهای مهارتی آن‌ها آمادگی ایجاد شود. وقتی مراکز رسمی آموزش مهارت قوی، چابک و به‌روز باشند، به طور حتم جای زیادی برای فعالیت‌های غیررسمی باقی نخواهد ماند.
وی همچنین به برنامه‌های دولت در رفع چالش بیکاری اشاره کرده و می‌گوید: به منظور اشتغال دانش‌آموختگان دانشگاهی طرح‌های مختلفی از جمله کارورزی دانش‌آموختگان دانشگاهی و مشوق‌های بیمه کارفرمایی و مهارت‌آموزی در محیط کار واقعی در دست اجراست. البته طرح مهارت‌آموزی در محیط کار واقعی مختص دانشگاهیان نبوده ولیکن دانش‌آموختگان دانشگاهی نیز می‌توانند در آن شرکت کنند. همچنین با هدف افزایش مهارتهای فنی و آشنا شدن دانش‌آموختگان دانشگاهی با مهارتهای نرم فضای واقعی کار، طرح کارورزی اجرا می‌شود و برای تشویق واحدهای پذیرنده کارورز به جذب و استخدام دانش‌آموختگان به مدت دو سال پس از پایان کارورزی، حق بیمه سهم کارفرما توسط دولت پرداخت می‌شود. در طول مدت سه ماهه کارورزی و همچنین دوران مهارت‌آموزی، افراد مشمول قانون تأمین اجتماعی و رابطه کارگری و کارفرمایی نمی‌شوند و فرصت خوبی برای دریافت آموزش مطابق نیاز واحدهای پذیرنده و ارزیابی این افراد فراهم می‌شود.
