حسین رسول‌زاده/
نسبش با ۲۳ واسطه به شیخ احمد جام، عارف بزرگ قرن پنجم و ششم می‌رسد. او، پدرش و پدرانش، پشت در پشت، امامِ جمعه و جماعت شهری بوده‌اند که همیشه تاریخ، مصداق همزیستی مذهبی بوده است. تربت‌جام شهر زندگی است؛ بی‌اعتنا به تعصباتی که هیچ دستاوردی جز کینه و نفرت ندارد... و دین، آمده تا آدم‌ها را مهربان کند.
شرف‌الدین جامی‌الاحمدی ۷۹ سال دارد. او امام جمعه اهل سنت تربت‌جام، مدیر حوزه علمیه احمدیه و نیز عضو شورای برنامه‌ریزی مدارس علوم دینی اهل‌سنت است.
گفت‌وگوی من با مولوی جامی‌الاحمدی به بهانه سالروز میلاد باسعادت نبی مکرم اسلام(ص) به روایت اهل سنت و هفته وحدت انجام شد. در این گفت‌وگو، کوشیدم از الگویی اجتماعی بپرسم که قرن‌هاست اهل سنت و شیعه را در این منطقه کنار هم نگه داشته است.
تربت‌جام شهر وحدت شیعه و سنی است؛ این وحدت، چه ریشه و پیشینه‌ای دارد؟
همزیستی مذهبی مردم تربت‌جام قدمتی به اندازه تاریخ این شهر دارد. اینجا سرزمینی است که به دست «شیخ احمد جام» و اولاد ایشان و مریدانشان آباد شد. می‌دانید که شیخ احمد جام زاده ۴۴۰ قمری است و از حدود ۴۰ سالگی یعنی حوالی ۴۸۰ قمری در خانقاهش در روستای «معدآباد» جام به ارشاد خلق مشغول شده. شیخ در سال ۵۳۶ قمری از دنیا می‌رود و در محل خانقاهش به خاک سپرده می‌شود...
بعدها اقوامی از شیعه‌ها هم در تربت‌جام ساکن شده‌اند. این، آغاز همزیستی شیعه و سنی در منطقه جام است. «دوربین» ها از اولین اقوام شیعه هستند که در این سرزمین ساکن شده‌اند. این‌ها امروز فامیل‌هایی را در تربت‌جام تشکیل می‌دهند. برخی از آن‌ها نام خانوادگی‌شان «جامی» است و برخی «عسکری» و... بعدها البته مهاجرانی از سراسر ایران اعم از شیعه و سنی به تربت‌جام آمدند. ما در تربت‌جام، ترک، بلوچ، ترکمن و کرد داریم. با وجود این، به گواهی تاریخ تاکنون در منطقه تربت‌جام تنش مذهبی نداشته‌ایم. جنگ‌های طایفه‌ای بوده اما هیچ‌گاه به خاطر مذهب، فتنه‌ای بین اقوام مختلف ساکن در تربت‌جام رخ نداده است.
میزان مشارکت اهل سنت در برنامه‌های ملی چگونه است؟
آمار نشان می‌دهد در برنامه‌های ملی، اهل سنت همیشه مشارکت بالایی دارند. در این برنامه‌ها همیشه نخستین قدم را اهل سنت برمی‌دارند. در همه انتخابات‌ها مشارکت اهل سنت، مشارکت بالایی است.
جنگ تحمیلی، نمونه‌ای دیگر از مشارکت اجتماعی اهل سنت بود. در جنگ، کیان یک ملت مورد تعرض قرار گرفته بود. آنجا دیگر مجالی برای دعوای مذهبی باقی نمانده بود. در همین شهر تربت‌جام ۱۰۷ شهید اهل سنت داریم که بخشی از آن‌ها در همین مجموعه مزار شیخ احمد جام به خاک سپرده شده‌اند. زمان جمع‌آوری کمک‌ها برای جبهه‌های جنگ، منطقه ما یکی از فعال‌ترین مناطق بود. پدر بنده که در آن سال‌ها مقام امامت جمعه شهر را بر عهده داشت، برای جمع‌آوری کمک، پیشاپیش مردم حضور داشت. بسیاری از صنوف مثل جوشکار و بنا و ... در همین شهر سازمان‌دهی شدند و برای کمک در امری که در آن تخصص داشتند راهی جبهه‌ها شدند. بنده هم در خدمت پدرم راهی جبهه‌های جنگ شدم و در تمام جبهه‌ها حضور داشتم؛ از غرب تا جنوب.
خاطره‌ای هم از آن سفرها دارید؟
بله. خاطره که بسیار است. یادم هست در یکی از سفرها رفته بودیم آبادان. از آبادان هم راهی جزیره مجنون شدیم. من بودم و مرحوم پدرم و شماری از ائمه جمعه شهرهای دیگر. آنجا پل بلندی بود که دشمن روی آن دید داشت. پاسدارها و نیروهایی که آنجا بودند، می‌گفتند خطرناک است و مانع شدند که جلوتر برویم. ما هم اصرار کردیم که نه هر طور شده باید در جمع برادرانی که در خط مقدم هستند حاضر شویم. یادم می‌آید چند تا از علمای پا به سن گذاشته که همراه ما بودند، عبا را زیر بغل زدند و چنان تند و چالاک از پل رد شدند که مایه تعجب نیروها شده بود. از پل رد شدیم و تا خط مقدم جلو رفتیم. آنجا چند تا از نیروها دعوت کردند تا پدرم چند دقیقه‌ای در سنگر برایشان صحبت کند؛ آن هم زیر آتش گلوله‌ها. ما در سنگر بودیم که با بی‌سیم اعلام کردند همراهان ما در بیرون سنگر ترکش خورده‌اند...
در همین سفر تا هورالعظیم هم رفتیم. آنجا دیگر حجم آتش دشمن آن قدر بود که من چندین بار کلمه(شهادتین) ام را گفتم ...
در روزگار معاصر چه آسیبی وحدت فرق اسلامی را تهدید می‌کند؟
آسیبی اگر هست از سمت نفوذی‌هاست. نفوذی‌ها از بیرون منطقه به منطقه وارد می‌شوند. این نفوذی‌ها در هر دو طرف هستند. آن‌ها ثروت دارند اما پایگاه اجتماعی ندارند، برای همین هم همیشه در پی فراهم کردن دسته و گروه هستند. آن‌ها به روش‌های مختلف سعی می‌کنند با هزینه کردن، عده‌ای را دور و بر خودشان نگه دارند. بعد هم افکار افراطی را ترویج و آدم‌ها را تحریص می‌کنند تا از مذهب، بهانه‌ای برای تفرقه و جدایی بسازند. دو طرف باید نفوذی‌ها را بشناسند و دستشان را از ایجاد اختلاف در امت اسلام کوتاه کنند. به فرموده رهبر معظم انقلاب نفوذی‌ها نه دلشان برای اهل سنت می‌سوزد و نه برای شیعه. آن‌ها دنبال منافع خودشان هستند که این منافع هم فقط در اختلاف‌های مذهبی تأمین می‌شود.
خوشبختانه دو امام جمعه شهر هم در حفظ وحدت، همکاری تام و تمامی دارند. این همکاری دو مقام مذهبی هم جلوه‌ای از همان همزیستی است. حجت‌الاسلام دکتر طاهری(امام جمعه تربت‌جام) شخصی فهیم و دوراندیش و مردمدار است. ما دو امام جمعه تعامل خوبی با هم داریم و همین تعامل به حفظ وحدت اجتماعی مردم در روزگار معاصر کمک کرده است. مردم، نگاهشان به ما طلبه‌هاست؛ اگر ما در عمل از شعله‌ور شدن آتش اختلاف مذهبی جلوگیری کنیم، آن‌ها هم زمینه‌ای برای این قبیل جدایی‌ها نمی‌یابند.
