سید احمد موسوی/
وقتی دولت ترامپ برای نخستین بار ایجاد نیروی فضایی را به عنوان ششمین شاخه ارتش ایالات متحده در ژوئن ۲۰۱۸ پیشنهاد داد، بسیاری این ایده را خشونت بار و برخی دیگر یک شوخی قلمداد کردند؛ اما وقتی مجلس نمایندگان اجازه تأسیس آن را به عنوان بخشی از لایحه مجوز دفاعی صادر کرد و دونالد ترامپ روز ۲۰ دسامبر ۲۰۱۹ در پایگاه مشترک اندروز در مریلند قانون مجوز دفاع ملی برای سال مالی ۲۰۲۰ را امضا کرد، شوخی ایجاد نیروی فضایی به واقعیت تبدیل شد. نکته قابل توجه در این بین رأی مثبت قابل توجه دموکرات‌ها به این لایحه بود که البته در ازای موافقت جمهوری خواهان با تصویب مرخصی ۱۲ هفته‌ای زایمان برای کارمندان فدرال صورت گرفت.
بر اساس گزارش هیل، ایده نیروی فضایی ایالات متحده برای انجام رسالت اصلی خود، یعنی حفظ صلح در فضا توسعه یافته است. ایده‌ای که هدف آن صرفاً تبدیل شدن به نیرویی نیست که فقط بتواند جنگ فرا زمینی را بر عهده گیرد، بلکه باید از وقوع جنگ جلوگیری و آن را مهار کند.
نیروی فضایی آمریکا چه ویژگی‌هایی دارد؟
بر اساس برنامه اعلامی نیروی فضایی در بلند مدت سومین بخش از یک سه گانه شامل ناسا و شرکت‌های فضایی تجاری آمریکا خواهد بود؛ مثلثی فضایی که اطمینان حاصل خواهد کرد که از تسلط ایالات متحده و متحدانش بر توسعه اقتصادی، اکتشافات علمی و توسعه سفر انسان به فضا تسلط دارند.
بر اساس قانون ملی اختیارات دفاعی، نیروی فضایی ایالات متحده به عنوان یک شاخه جداگانه نظامی در وزارت نیروی هوایی یعنی به همان روشی که نیروی دریایی به عنوان یک سرویس مستقل در وزارت نیروی دریایی سازماندهی شد، تأسیس خواهد شد. به گفته باربارا بارت، وزیر نیروی هوایی آمریکا، نیروی فضایی نخستین سرویس جدید ارتش است که از سال ۱۹۴۷ ایجاد شده است، هنگامی که نیروی هوایی از سپاه هوایی ارتش ایالات متحده متولد شد. آمریکا برای شکل گیری نیروی فضایی خود، بودجه ۲۰ میلیارد دلاری در نظر گرفته و «دونالد ترامپ» رئیس جمهوری این کشور درباره آن گفته فرماندهی فضایی نیروی هوایی آمریکا نه تنها درعرصه دفاعی، بلکه توانایی های تهاجمی آن نیز افزایش خواهد یافت.
به گفته جان جی ریموند، ژنرال نیروی هوایی و نخستین فرمانده نیروی فضایی آمریکا در حالی که کنگره هنوز اجازه استخدام نفرات جدید را صادر نکرده، قرار شده حدود ۱۶ هزار پرسنل نظامی و غیر نظامی از فرماندهی فضایی نیروی هوایی به نیروی فضایی ایالات متحده واگذار شود. در این رابطه دفتر رئیس ستاد عملیات فضایی - با عنوان مقر نیروی فضایی - طی ۶۰ روز آینده در محل پنتاگون ایجاد و در ابتدا با حدود ۴۰ نفر - که در حال حاضر در قالب کارگروه برنامه‌ریزی نیروی فضایی تحت سرپرستی ژنرال کلینتون کراسیر هستند- کار خود را آغاز خواهد کرد.
بودجه اولیه ایجاد نیروی فضایی چقدر است؟
کنگره ۴۰ میلیون دلار برای عملیات و نگهداری نیروی فضایی در سال مالی ۲۰۲۰ تصویب کرده که بیشتر این بودجه از طریق بودجه نیروی هوایی داخلی به نیروی فضایی منتقل می‌شود. البته این بودجه کمتر از ۷۲.۴ میلیون دلار مدنظر دولت ترامپ است، با این حال به گفته وزیر نیروی هوایی آمریکا، «بودجه اختصاص یافته برای شروع کافی است». این در حالی است که خانم بارت در تاریخ ۲ دسامبر درخواست بودجه میلیاردی برای ایجاد نیروی فضایی برای سال مالی ۲۰۲۰ ارائه کرده بود.
واکنش ها به تصویب قانون بودجه دفاع ملی
اما تصویب قانون دفاع ملی آمریکا و همچنین دستور شکل‌گیری نیروی فضایی این کشور با واکنش پکن همراه بود و وزارت خارجه چین ضمن ابراز نگرانی از نظامی شدن فضا، مذاکره در خصوص سندی قانونی برای کنترل تسلیحات در فضا و استفاده صلح آمیز از فضا را یک اضطرار رو به افزایش دانست. پیش از این ولادمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه با ابراز نگرانی از توجه آمریکا به حوزه «فضا» تأکید کرده بود، کشورهای پیشرو در جهان به سرعت در حال توسعه سیستم‌های فضایی مدرن نظامی و ماهواره‌های دو منظوره هستند و روسیه نیز باید همان کار را انجام دهد. البته رقابت قدرت‌های بزرگ همانند آمریکا، روسیه و چین در عرصه فضا از سال ها پیش شکل گرفته است و هر یک از آنان برتری خود در عرصه جنگ فضایی را شانس پیروزی خود بر رقبا می‌دانند.
برنامه آمریکا برای تشکیل فرماندهی نظامی در فضا در کنار بخش های مختلف نیرهای مسلح خود از سیاست کاخ سفید برای تقویت و گسترش نظامی‌گری حکایت دارد که جنبه نوین آن در قالب ارتقا ظرفیت و توان نظامی در عرصه فضایی تجلی یافته است.
نظامی‌گری آمریکا در فضا و رقابت راهبردی سایر قدرت‌ها
در حالی که آمریکا برنامه گسترش نظامی‌گری در فضا را در دستور کار قرارداده است که پیش‌بینی می‌شود قدرت‌های بزرگ نیز برای حفظ توان رقابت راهبردی با کاخ سفید، برنامه‌های مفصلی برای عرصه فضایی و تسخیر فضای ماورای جو در پیش بگیرند.
ژنرال فیلیپ لاوینی، رئیس ستاد نیروی هوایی فرانسه می‌گوید؛ اگر ما جنگ در فضا را ببازیم، جنگ را در همه جبهه‌ها خواهیم باخت. به نظر می‌رسد برنامه ماجراجویانه آمریکا برای نظامی کردن فضا که رقابت تازه‌ای را با رقبا کلید زده است، می‌توان بیش ازپیش امنیت جهانی را به مخاطره اندازد. سران کشورهای ناتو در اجلاس لندن در تاریخ ۴ دسامبر، تحت فشار آمریکا، توافق کردند که فضا را «حوزه پنجم عملیات نظامی» اعلام کنند. این بدان معنی است که فضای بیرونی پس از آسمان، زمین، دریا و فضای سایبری به حوزه جدید برای عملیات‌های نظامی تبدیل خواهد شد.
به نوشته اسپوتنیک، در حال حاضر، نیروهای فضایی آمریکا عمیقاً در سیستم مبارزاتی مشترک ادغام شده اند و؟ درصد از اطلاعات جاسوسی، ۹۰درصد از ارتباطات نظامی، ۱۰۰درصد ناوبری و موقعیت‌یابی و ۱۰۰درصد از اطلاعات هواشناسی را تأمین می کند. همچنین این بدان معناست که اگر یک گرهی از سیستم فضایی از کار بیفتد یا مورد حمله قرار گیرد، این کار برای کل سیستم عملیات های مشترک نظامی به یک فاجعه واقعی تبدیل می شود. در سال های اخیر، روسیه سرمایه‌گذاری در زمینه فضایی را افزایش داده و اکنون این فرصت را به دست آورده تا ضربات فضایی به ایالات متحده را وارد کند که این امر موجب نگرانی بزرگی برای این کشور شده است.
در حال حاضر مهم‌ترین مانع در برابر نظامی‌گری فضایی ایالات متحده، مقاومت بین‌المللی است. اما، هیچ نیرو مخالف وجود ندارد که بتواند از پیشبرد ایالات متحده برای پیشبرد نظامی‌سازی فضای بیرونی جلوگیری کند. بیشتر کشورها و مردمان جهان ناگزیر با ایده نظامی‌سازی فضای بیرونی که توسط ایالات متحده پیاده می‌شود، مخالفت می‌کنند.
