فاطمی‌نسب، فاطمی‌نژاد/
همه در انتظار نخستین سخنرانی عمومی حضرت آیت‌الله خامنه‌ای پس از شهادت سپهبد قاسم سلیمانی بودند که درنهایت دیروز و پس از حمله تلافی‌جویانه ایران به پایگاه‌های نظامی آمریکا در عراق، این انتظار به پایان رسید. رهبر معظم انقلاب اسلامی در این سخنرانی که به مناسبت قیام نوزدهم دی ماه مردم قم و به رسم هرساله برگزار می‌شد، به ویژگی‌های برجسته شهید سلیمانی اشاره کردند و بیان داشتند: «شهادت او زنده بودن انقلاب در کشور ما را به رخ همه دنیا کشید. عده‌ای می‌خواستند وانمود کنند که انقلاب در ایران از بین رفته است، مُرده است، تمام شده، البته عده‌ای هم سعی می‌کنند که این اتفاق بیفتد؛ شهادت او نشان داد که انقلاب زنده است» و در بخش دیگری از سخنانشان به برکات این شهادت عظیم اشاره کردند. همین موضوع سبب شد تا با حجت‌الاسلام حیدر همتی، مدیر مؤسسه آموزش عالی حوزوی امام رضا(ع) در باب مفهوم شهادت و نقش تمدنی آن به گفت‌وگو بنشینیم. حجت‌الاسلام همتی در ابتدا و درزمینه رابطه بین تمدن و شهادت گفت: وقتی درباره مؤلفه‌های تمدنی بحث می‌کنیم به گفتمان غالب تمدن غرب یعنی مادیات برخورد می‌کنیم. وقتی دقیق‌تر به این تمدن نگاه می‌کنیم، می‌بینیم این تمدن ساختار مفهومی برای خود شکل داده و سازه‌ای برای آن به‌وجود آورده است؛ پس در تمدن اسلامی نیز باید مؤلفه‌ها و پیشران‌های تمدن اسلامی از جنس معنا باشد و بتواند آن‌ها را به همدیگر گره بزند. به همین دلیل بد نیست به فلسفه خلقت انسان رجوع کرد و آنجایی را که فرشتگان، انسان را در قامت موجودی خونریز و فاسد می‌بینند دوباره مورد واکاوی قرار داد. اشاره فرشتگان به اصطلاح «یفسک الدماء» و خونریز بودن این انسان و پاسخی که خداوند به این پرسش آن‌ها می‌دهد بسیار در جایگاه خود قابل توجه است.
مدیر مؤسسه آموزش عالی حوزوی امام رضا(ع) با بیان اینکه آمیختگی عجیبی بین نبوت و شهادت وجود دارد، ادامه داد: اگر شهید آوینی می‌گوید در عالم رازی هست که مگر با خون فاش نمی‌شود، یک معنایش نمود این موضوع به منزله یک برهان عملی است. حوزه عمل، برهان‌های خودش را می‌طلبد که اثبات حق در آن با مقوله شهادت اتفاق می‌افتد.
همتی اضافه کرد: قسمتی از آنچه در کربلا اتفاق افتاد معطوف به آینده بود که با مفهوم یالثارات الحسین گره خورد و با تحولات اجتماعی ممزوج گشت. بر همین اساس می‌بینیم درنهایت در کربلا مفهوم ثارالله به‌وجود می‌آید و خود خداوند خونخواه امام حسین(ع) می‌شود. این مسئله در ادامه با ظهور حضرت حجت گره می‌خورد و اینجا مفهوم ثارالله با ظهور آخرالزمانی پیوند می‌خورد.
حجت الاسلام همتی با اشاره به تحولات پیش و پس از انقلاب گفت: اگر تحولاتی که در انقلاب اسلامی اتفاق افتاده را بررسی می‌کنیم نیز می‌بینیم شهادت‌ها دو مؤلفه ابعاد تأثیرگذاری و گام‌های پس از شهادت را دربرمی‌گیرد. تا پیش از انقلاب اسلامی شهادت میرزا در جنگل یا رئیسعلی در بوشهر بیشتر ابعاد منطقه‌ای محدود داشت، ولی پس از انقلاب این روند، ابعاد ملی به خود گرفت و از این نظر همه مردم به یک نقطه‌ای از حرکت رسیدند که توانستند یک وحدت گفتمان فراقومیتی را شکل دهند.
مدیر مؤسسه آموزش عالی حوزوی امام رضا(ع) با بیان اینکه میان شهادت و حقیقت نسبتی قابل تأمل برقرار است، عنوان کرد: در نقاطی که در انقلاب اسلامی با گره‌ها مواجه می‌شدیم، بارها شاهد بودیم که باز شدن این گره‌ها فقط از دریچه شهادت ممکن می‌شد. مثلاً در فضای روحی و فکری و مقابله با مادی‌گرایی و تفکراتی از این دست، ما شهادت شهید مطهری و شهید مفتح را داشتیم. در فضای علم و فناوری شهادت شهید شهریاری و شهید احمدی روشن و مانند آن‌ها را. در تمامی این بست‌ها ما راه خروجمان به‌واسطه شهادت باز شد. حتی مدل پیشران ما در فضای انقلاب اسلامی تا اینجا هم در فضای مادی و هم معنوی بوده است.
همتی با اشاره به شهادت سردار سلیمانی، آن را اتفاقی مهم در رابطه با گام دوم انقلاب اسلامی خواند و ادامه داد: گرههای قومی و مذهبی با شهادت قاسم سلیمانی باز شد و مسائلی چون عراقی و ایرانی بودن و یا شیعه و سنی بودن به کنار رفت. بنابراین تفسیر شیعه‌گرایانه از این موضوع اشتباه است و باید میان این جریان‌ها وحدتبه‌وجود آورد. اگر رهبری فرمودند سلیمانی پرورش‌یافته مکتب حضرت امام(ره) بود یعنی ایشان برای این شهید مرزها را استکبار و استضعاف تعیین می‌کرد. این سدی بود که به‌واسطه حاج قاسم شکست و مقدمه برداشته شدن مرزهای انسانی و جهانی نیز شد.
حجت الاسلام همتی در پایان گفت: به تعبیر یکی از بزرگان، رضاخان یک عنصر ضددینی در ایران بود و شاید یکی از دلایل به قدرت رسیدن او عذابی بود که به‌واسطه خون به ناحق ریخته شده شیخ شهید فضل الله نوری دامن جامعه را گرفت. بیراه نیست اگر بگوییم شهادت جوانان انقلابی برای به قدرت رسیدن نظام جمهوری اسلامی و تشکیل جمهوری اسلامی به شکلی فتح باب و گشایش این امر شد.
