قدس آنلاین: چندین دهه است نخبگان جوان کشور مقام‌های برتر رویدادهای علمی جهان را از آن خود کرده‌اند، اما زمانی که همین فرهیختگان به عرصه کار و اشتغال وارد شدند، نتوانستند نقش چشمگیری در بهبود اوضاع اقتصادی کشور بازی کنند. از همین رو سیاست‌گذاران یکی از راهکارهای حل این قضیه را تقویت شرکت‌های دانش‌بنیان می‌دانند. به راستی آیا این فضای نوین می‌تواند فشارهای فرا گیری را که بر بدنه اقتصاد جامعه تحمیل می‌شود، کاهش دهد؟
*توجه مدیران به شرکت‌های دانش‌بنیان
شرکت‌های دانش‌بنیان کشور در سال گذشته بین ۸۰ تا ۹۰ هزار میلیارد تومان درآمدزایی داشته‌اند درحالی که این رقم در سال ۹۶ در بالاترین ارزیابی‌ها به ۶۰ هزار میلیارد تومان رسید. همچنین در سال جاری این رقم رشد قابل توجهی داشته؛ رشد و گسترش شرکت‌های دانش‌بنیان در کشور به خصوص در خراسان رضوی حکایت از همین قضیه دارد. چنان‌که مدیران و سیاست‌گذاران بیش از گذشته به این فضای تخصصی توجه دارند.
مهندس محمدرضا هاتف، فناور نمونه کشور با تأیید این امر می‌گوید: امروزه ارتباط مراکز علمی ما در حوزه آموزش با جهانیان قابل توجه است، اما در عرصه صنعت و بومی‌سازی تولیدات علمی رابطه چندانی نداریم، از این رو باید به تقویت فعالیت‌های شرکت‌های دانش‌بنیان توجه داشت. البته رشد شرکت‌های دانش‌بنیان و روند تبدیل علم به ثروت و سرمایه دو پایه اساسی دارد؛ نخست وجود تیم‌هایی متشکل از متخصصان جوان و استادانی که ضمن دانش لازم از همت والایی نیز برخوردار باشند، چراکه فعالیت در این حوزه مستلزم پشتکاری جدی است تا بتوان در بومی‌سازی دانش و فناوری موفق شد. بخش دیگر که از اهمیت بیشتری برخوردار است، وجود مدیران و مسئولانی است که به فعالیت‌های چنین تیم‌هایی اعتماد داشته و مسیر آن‌ها را تسهیل کنند.
*حضور قدرتمند شرکت‌های خراسانی
این فناور نمونه کشور در ادامه با اشاره به تأکید حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان در خراسان رضوی، می‌افزاید: درحال حاضر از ۱۰ شرکت قوی که در حوزه بومی‌سازی فناوری در کشور در صنایعی همانند نیروگاهی، پالایشگاهی و به طور کلی صنایع بالادستی و سنگین فعال هستند، تعداد چشمگیری از آن‌ها در همین استان فعالیت می‌کنند. در سال‌های اخیر، اقبال به فعالیت‌های شرکت‌بنیان افزون‌تر شده، چراکه از گذشته شرایط حمایت از این مجموعه‌ها وجود داشته است. همچنین گسترش دایره تحریم‌ها سبب شد به محصولات تولیدی این شرکت‌ها نیز اعتماد کنند.
* حمایت همه جانبه از فعالان شرکت‌های دانش‌بنیان
هاتف با بیان اینکه به دنبال تأکیدات مقام معظم رهبری، ساختارهایی برای حمایت همه جانبه از فعالان شرکت‌های دانش‌بنیان در کشور تعریف شده، اظهار می‌کند: در سال‌های اخیر متولیان امر به سراغ فعالان این حوزه رفته و مطالبات آن‌ها را شنیده و براساس آن نیز تصمیم‌سازی کرده‌اند. زمانی دغدغه فناوران فضای فعالیت بود که با ایجاد پارک‌های علم و فناوری این مسئله مرتفع شد. همچنین از آنجا که مشتریان توان مالی خرید محصولات را نداشتند طرح لیزینگ را اجرا کردند. همچنین برای تشویق به خرید؛ به مشتریان وام‌هایی اختصاص پیدا کرد که بودجه موردنظر به حساب کارآفرین واریز شد. به هرروی با این تمهیدات و سیاست‌گذاری‌ها؛ شرکت‌های دانش‌بنیان درحال رشد فزاینده و انکارناپذیر هستند. چنان‌که برای نمونه اگر نمایشگاهی در زمینه صنعت نفت و تجهیزات پالایشگاهی در تهران دایر می‌شود، دیگر ما حضور پیدا نمی‌کنیم، بلکه مسئولان اعلام نیاز می‌کنند و شرکت‌های فعال نیز سفارش پذیرفته و قراردادهایی منعقد می‌شود. محصولی را که نهادها پیش ازاین از کشور خارجی تهیه می‌کردند، اینک شرکتی وطنی مدعی است که می‌تواند آن را تولید کند. به این ترتیب پیش‌بینی می‌کنم اگر روند توجه به شرکت‌های دانش‌بنیان همین گونه ادامه پیدا کند، ما قادر خواهیم بود در تمام صنایع به تولید بومی برسیم.
*سیاست‌های استعمارگرانه؛ ارائه خدمات انسان دوستانه یا افزایش وابستگی
این تولیدکننده حوزه تأسیسات پالایشگاهی و نیروگاهی همچنین خاطرنشان می‌کند: سیاست‌های استعماری شرکت‌های معتبر و کشورهای پیشرفته پشت سیاست‌های اقتصادی آن‌ها پنهان شده است، چنان‌که شاهدیم کشورهای یادشده در ظاهر بشردوستانه فناوری‌هایی را به دیگر کشورها ارائه می‌کنند، اما هدف نهایی آن‌ها ایجاد وابستگی بیشتر است. برای نمونه در کشورهای عربی شاهد بودیم که شرکت جنرال‌الکتریک آمریکا در مدت راه‌اندازی نیروگاهی، بیش از پنج بار سیستم کنترل این مجموعه را بازسازی کرده و هر نوبت هم هزینه‌ای دریافت کرده است. در مراوده با یک شرکت نیروگاهی در امارات متحده عربی، سفارشی برای ساخت کارت‌های مخصوص سیستم‌های کنترلی آن‌ها دریافت کردیم. در واقع هر محصول و تجهیزاتی را که جنرال‌الکتریک آمریکا اعلام می‌کرد «ما دیگر نمی‌سازیم و باید جدیدش را تأمین کنید»، ما برای شرکت یادشده سفارش گرفته و ساختیم. به این ترتیب ما در اوایل دهه۹۰ تنها شرکتی در جهان به شمار می‌آمدیم که به جای شرکت جنرال‌الکتریک قطعه ساختیم و به بیش از ۲۵ کشور و حتی به آمریکا کالا صادر کردیم. درحال حاضر شرکتی در ترکیه داریم که محصولات خود را از این طریق صادر می‌کنیم. به هرروی اعتقاد دارم چنانچه توانمندی باشد نیاز همیشه وجود دارد. در حوزه فعالیت‌های شرکت‌های دانش‌بنیان نیز چون ۸۰ درصد محصول ثمره دانش است، هرقدر نوسان‌های ارزی رخ دهد و تحریم‌ها و فشارهایی اعمال شود؛ قدرت تفکر و دانش تحت تأثیر قرار نمی‌گیرد.
*تأکید مقام معظم رهبری بر رفع انحصارگرایی
مهرماه سال جاری مقام معظم رهبری در بازدید از نمایشگاه شرکت‌های دانش‌بنیان کشور از محصولات تولیدی شرکت شما نیز بازدید داشتند. شما در این دیدار چه مسئله‌ای را به محضر ایشان درخواست کرده‌اید؟
در این نمایشگاه درخواستی را اعلام کردیم، چراکه ما در بعضی از بخش‌ها نیاز به تحریک تقاضا داریم، زیرا ما محصولی را تا حدی تولید می‌کنیم، اما چون در این مقوله صحبت از منافع چند صد میلیاردی است؛ در ادامه روند تولید با موانعی مواجه می‌شویم که غلبه بر این شرایط نیازمند نگاه ویژه و دستور صریحی از سوی مقام عالی رتبه‌ای دارد. البته جا دارد اشاره کنم که چندسالی است به دنبال تحریم شرکت ژاپنی؛ سیستم‌های کنترل پارس جنوبی را تأمین می‌کنیم. درواقع چنانچه کارت‌های تولیدی شرکت ما وجود نداشت، شاید تولید گاز کشوری با مشکل روبه‌رو می‌شد. این درحالی است که با وجود حمایت‌های رئیس شرکت ملی گاز؛ در قبول این سفارش‌ها با مانع‌تراشی‌هایی مواجه شدیم. به هرروی برای حل این مسئله شورای امنیت ملی جلسه‌ای تشکیل داد و مقرر شد با تأیید کمیسیونی سه نفره، واگذاری سفارش‌ها به شرکت‌های دانش‌بنیان انجام شود. بنابراین چنانچه با تأیید کمیسیون یادشده این واگذاری‌ها صورت نگیرد، با هرمتخلفی برخورد شده و پرونده این قضیه به شورای امنیت ملی ارجاع می‌شود. از نخستین پرونده‌هایی که در کمیسیون سه نفره یادشده مورد بررسی قرار گرفت؛ پروژه واگذاری سیستم‌های کنترل پارس جنوبی به شرکت آهارشرق بود.
