به گزارش قدس آنلاین، معاونت محرومیت‌زدائی آستان قدس رضوی در همین راستا با کمک خادمیاران رضوی در سراسر کشور به یاری هموطنانمان چه در حوادث و بلایای طبیعی، چه در فقر و بیکاری شتافته‌است. زلزله کرمانشاه، سیل آق قلا و لرستان، ایجاد اشتغال در کلات و سیستان و بلوچستان بخشی از فعالیت‌های این مجموعه است.
مجموعه اقدامات این معاونت در سال ۹۸ بهانه‌ای شد تا با حامد صادقی؛ سرپرست معاونت محرومیت‌زدایی آستان قدس رضوی به گفت‌وگو پردازیم.
محرومیت زدائی در آستان قدس رضوی چه جایگاهی دارد؟ و ساختار جدید آستان قدس بر موضوع محرومیت‌زدایی چه تأثیری خواهد داشت؟
ساختار آستان قدس رضوی به هرشکلی که تغییر کند کار برای محرومان در این آستان مقدس تعطیل نخواهد شد. موضوع «معاونت محرومیت زدایی» نیست مسئله خدمت به محرومان است که در هر قالب و ساختاری توسط آستان قدس انجام می‌شود.
این سازمان در هر حال و قالب، تلاش دارد تا کمک به محرومان محقق شود و دستور تولیت آستان قدس رضوی نیز بر همین است تا با هر نوع ساختاری، خدمت‌رسانی به محرومان با قدرت از سوی این نهاد ادامه یابد.
ساختار جدید مبتنی بر ۳ هدف اصلی است تا فعالیت‌های آستان قدس رضوی از جمله خدمت به محرومان با هزینه کمتر، سرعت بیشتر و کیفیت بهتر انجام شود.
آستان قدس رضوی به عنوان یک نهاد مذهبی چرا باید به امور اجتماعی از قبیل محرومیت زدائی ورود کند؟
نمی‌تواند کسی ادعای مذهب کند ولی اهتمام به مسائل مهم و مشکلات جامعه و مردم نداشته باشد. حدیث نبوی با این مضمون که «هرکس فریاد کمک‌خواهی مسلمانی را بشنود و به او پاسخ نگوید و داد خواهی‌اش نکند مسلمان نیست.» معنایی‌اش این است که اگر خود حضرت رضا(ع) در همین دنیای کنونی ما نزول اجلال می‌کردند، امروز صرفا به ما می‌گفتند فقط دعا و نماز بخوانید؟ نه! بلکه قطعا برای محرومان و نیازمندان گام بر می‌داشتند و تلاش می‌کردند. از امام تصوری غیر از این نیست.
با توجه به وجود نهادهای حمایتی دیگر در کشور لزوم وجود معاونت محرومیت زدائی چیست؟ تفاوت رویکرد معاونت محرومیت زدایی با سایر نهادهای حمایتی چیست؟
منابع مالی آستان قدس رضوی برای رسیدگی به محرومان به اندازه هیچ کدام از نهادهای حمایتی نیست، اما آستان قدس گفتمان ساز است. وجه امتیاز آستان قدس در این است که می‌تواند جریان مردمی ایجاد کند.
آستان قدس می‌تواند انرژی و توان مردم را به سمت اولویت‌های جامعه هدایت کند، می‌تواند فرهنگ کمک کردن را ترویج دهد.
اصالتا منابع ما باید محرک قلوب مردم و محبین اهل بیت(ع) به سمت خدمت به مردم باشد؛ لذا تمام تلاشمان را کرده‌ایم تا بیش از هزینه‌ای که بطور مستقیم انجام می دهیم کمک های مردمی را جذب و توزیع کنیم. این کمک‌های مردمی و مشارکت حتما هم مالی نیست. جریان خادمیاری از این قبیل کمک‌هاست، که اگر بخواهیم این خدمات را که خادمیاران با دلهای پاک و قلوب پر از محبت امام رضا(ع) انجام می‌دهند تبدیل به ریال کنیم شاید با بودجه نهادهای حمایتی برابری کند.
لذا باید در گزارش عملکردها شاخص این باشد که چقدر توانسته‌ایم دلهای نورانی و پر ازاشتیاق مردم را به سمت خدمت ببریم.
تاکنون حضور مردمی به چه میزان مؤثر بوده و جریان‌سازی به چه صورتی انجام شده است؟
ما سه نقش برای خودمان تعریف کرده‌ایم؛ هدایت، حمایت و تسهیل با ابتناء بر سرمایه‌های اجتماعی از جمله تشکل‌ها، جریان‌ها و جبهه‌های مردمی.
مثلا در منطقه زابل چند گروه فعال مردمی حضور دارند؛ دور هم جمع کردن این گروه‌ها و کار مطالعاتی برای شناسایی نیازهای منطقه می‌شود هدایت. هدایتی که باعث می شود این گروه‌ها اولویت های مهم منطقه را بشناسند و از تمرکز بر تهیه کیف و کفش برای مردم به فکر کارآفرینی و تامین زیرساخت بیافتند.
مثال برای حمایت نیز اینکه آستان قدس در چند پروژه با گروه‌های جهادی شریک می شود و این می شود حمایت و سپس تسهیل مانند جایی که این گروه‌های مردمی در فلان سیستم و فلان اداره به مشکل برمی خورند و ما به کمک آنها می‌رویم و اینگونه سه نقش خودمان را ایفا می‌کنیم.
با این شیوه جریان مردمی تقویت شده و ما به جای مردم تصدیگری نکرده‌ایم؛ یعنی نرفته‌ایم یک موسسه تاسیس کنیم، نیرو جذب کنیم، استخدام کنیم و حقوق بدهیم و بروکراسی راه بیاندازیم و در نهایت هم کاری از پیش نبریم.
ابتناء به جریان‌های مردمی بزرگترین ویژگی‌اش این است که گروه‌های مردمی بر خلاف نیروهای دولتی و شبه دولتی پرکار، کم هزینه و پربازده هستند.
با توجه به دیگر مصاحبه‌های شما، تاکید زیادی بر عدم تصدی گری دارید. دلیل اینتاکید چیست؟
یکی از رویکردهای مهم همین عدم تصدیگری است، وقتی شما برای یک جریان مردمی هدایت، حمایت و تسهیل را انجام دادی دیگر تصدی گری نمی‌کنید و اگر تصدیگری کنید کار را می‌سوزانید.
مثل برپایی هیات‌های مذهبی و ایستگاه صلواتی که با عشق و محبت مردم به اهل بیت(ع) برپا می‌شود و هر روز پررنگ تر از گذشته هستند در حالی که اگر هیئت‌های مذهبی دولتی می‌شد تا الان همگی منحل شده بودند.
در موضوعات خدماتی-اجتماعی تصدیگری جواب معکوس می‌دهد همانگونه که پرداخت یارانه نقدی بجای اینکه مردم را توانمند کند آنها را از توانمندی ساقط کرد. یکی نفر پیر و فرتوت است، یکی یتیم است باید به این افراد کمک شود و یارانه پرداخت شود، ولی نمونه‌هایی در روستاها شاهد هستیم که یک جوان تحت پوشش نهادهای حمایتی است و داخل خانه نشسته و کار نمی کند.
از این باب تصدیگری علاوه بر نهی شرعی و وقانونی که دارد خلاف عقل نیز هست.
بحث کارآفرینی یکی از اهم برنامه‌های معاونت محرومیت‌زدایی است درباره آن توضیح دهید؟
کارآفرینی از منظر ما با مفهومی که در جامعه متداول است تفاوت دارد. ما به دنبال ایجاد ارزش افزوده در منابع و سرمایه‌ها هستیم.
نگاه ما ایجاد پیشرفت در جامعه هدف است، به این معنا که اگر جایی ورود می کنیم به عناصری که پیشرفت همسان و همگام در جامعه ایجاد می کند توجه داریم. قطعا موضوع فرهنگ، تربیت و سلامت در یک جامعه اهمیت دارد.
اولا باید جامعه پیشرفته داشته باشیم یعنی ما اگر جایی ورود می‌کنیم باید به پیشرفت همه جانبه بیاندیشیم. در چنین جامعه‌ای عناصری که می تواند پیشرفت همسان و همگام ایجاد کند تنها موضوع اشتغال نیست بلکه موضوع تربیت و مباحث فرهنگی و سلامت هم هست لذا ما الگوی «محرومیت زدایی مردم محور با رویکرد نهادی» را تدوین کردیم. در این الگو مردم و تشکل‌های مردمی محور قرار می‌گیرد و در همه ابعاد کار می‌کنند. همچنین تمامی ابعاد توسعه اعم از فرهنگ، آموزش، سلامت و اقتصاد در نظر گرفته می شود اما چون اقصاد پایه توسعه است و تا مردم به یک درآمد پایدار نرسند تمامی فعالیت‌های فرهنگی و تربیتی عقیم است لذا بیشتر تمرکز ما بر اشتغال است و ۷۰ درصد منابع مان برای اشتغال صرف می‌شود.
بنابراین اگر در جایی دامداری تاسیس می‌کنیم، خود دامداری موضوعیت ندارد بلکه وسیله‌ایست برای فرهنگ، سلامت، آموزش و پیشرفت همه جانبه روستا به کمک مردم.
در فرآیندی که برای تولید شغل در پی دارید، چه شاخص‌هایی مد نظر است؟
بارها دیده شده ایجاد شغل به تنهایی منجر به توانمندی محرومین نمی شود. نگاه ما ایجاد شغل پایدار است. شغل پایدار هم زمانی ایجاد می‌شود که چرخه تولید و فروش کامل شده باشد و تولید مستمر صرفه اقتصادی داشته باشد. لذا ما برای تهیه اشتغال سعی در تکمیل چرخه تولید داریم. ایجاد گله پشتیبان و ایجاد کارگاه فرآوری خوراک دام در همین راستاست.
مجتمع‌های گله پشتیبان که امسال در مشهد و سیستان و بلوچستان افتتاح شد، ثمرات فراوانی برای دامداران دارد از جمله افزایش ضریب زایش گوسفندان از ۰.۷ به ۱.۴. تاسیس کارگاه خوراک دام در زابل نیز به همین نحو، باعث شد قیمت خوراک دام از کیلویی۱۴۰۰تومان به کیلویی ۸۰۰تا ۹۰۰ تومان برسد و چرخه تولید گوشت در این منطقه به صرفه شود. ارزش واقعی این کارها در تکمیل زنجیره تولید روستاها خود را نشان می‌دهد.
تامین زیرساخت گله داری برای مردم محروم و سیل‌زده آق قلا از جمله تهیه ۹۰۰جایگاه دام و شروع فرآیند تحویل ۲۶هزار راس دام به ۹۰۰ خانواده کار بزرگی بود که در همین راستا انجام شد.
همچنین آغاز فرآیند تحویل گاو میش به محرومان خوزستان یا طرح‌های آبخیزداری در خراسان جنوبی و رضوی نیز از همین دست است.
کارآفرینی و فراهم ساختن زیرساخت‌ها امر مهمی است اما گاها افراد نیازهای فوری دارند، یاگاها توان کار کردن را ندارند. در این خصوص نیز معاونت محرومیت زدائی برنامه‌هایی دارد.
این معاونت در سیل فروردین ماه سال جاری به کمک مردم لرستان، گلستان و خوزستان رفت، از تهیه آذوقه و غذا گرفته تا نجات درختان انجیر که سرمایه زندگانی مردم لرستان بود. در همین یک قلم این معاونت توانست با کمک نیروهای جهادی شغل از دست رفته ۱۰۰ باغدار را احیا کند.
در سیل سیستان و بلوچستان نیز معاونت محرومیت زدائی پس از بررسی کارشناسی نیازهای مردم با توزیع، ۱۳۰هزار بسته خوراکی، ۱۲ هزار تخته پتو، استقرار آشپزخانه سیار، توزیع ۱۰هزار بسته معیشتی و... توانست نقش مهمی را در خدمت رسانی به این مردم ایفا کند.
در کنار این اقدامات فوری، اهدای هزار و ۱۵۰ جهیزیه و یا کمک جهیزیه به نوعروسان نیازمند و همچنین پرداخت هزار و۴۵۰ موردکمک هزینه و ۶هزار تسهیلات تامین جهیزیه از جمله اقدامات حمایتی این معاونت در سال ۹۸ است.
همچنین اسکان و پذیرایی از ۳۵۸هزار زائر محروم و نیازمند از ابتدای امسال اقدام دیگری برای حمایت از محرومان و کمک به تسهیل زیارت است.
اطعام یکمیلیون و ۷۸۸ هزار نفر و توزیع روزانه هزار پرس غذا در حاشیه شهر مشهد از دیگر اقدامات این معاونت برای رفع نیاز محرومان است.
معاونت محرومیت‌زدائی در سال ۹۸، ۴۳هزار بسته ارزاق ویژه خانواده و ۱۵هزار بسته غذایی ویژه مادران باردار و شیرده را در میان محرومان توزیع کرد.
اعطای ۳هزار و ۸۶۶فقره تسهیلات کارگشایی نیز از دیگر اقدامات این معاونت در سال۹۸ بوده است.
از دیگر اقدامات این معاونت که با مشارکت مردم اتفاق افتاد توزیع۱۱۸ تن گوشت عقیقه در میان نیازمندان بود. همچنین پرداخت کمک هزینه درمان به ۲۲هزار بیمار نیازمند نیز از اقدامات سال ۹۸ معاونت محرومیت‌زدائی آستان قدس است.
برنامه معاونت محرومیت‌زدائی آستان قدس رضوی برای سال آتی چیست؟
در سال ۹۹ بنا داریم در چند نقط متمرکز شویم. یکی از این نقاط مشهد به ویژه حاشیه شهر و دیگری مناطق موقوفه‌دار است. منظور از مناطق موقوفه‌دار مناطقی است که موقوفات امام رضا(ع) در آن وجود دارد و سعی داریم مردم محروم این مناطق از ثمرات این موقوفات پیش از همه بهرمند شود.
در شهر مشهد نیز معضل حاشیه نشینی به یکی از مشکلات بزرگ شهر تبدیل شده است. مردمی که به دلایل اکثرا اقتصادی و معیشتی به شهر مشهد کوچ کرده‌اند و یکی از بزرگترین حاشیه شهرهای کشور را تشکیل داده‌اند.
نگاه ما به رفع مشکلات حاشیه شهر مشهد نگاهی علمی و مبتنی بر واقعیت است. گاها برخی تلاش‌ها برای کمک به مردم این مناطق منجر به توسعه حاشیه شهر می‌شود. اما تلاش معاونت محرومیت‌زدائی آستان قدس مبنی بر توسعه و پیشرفت مبادی مهاجرت به مشهد، و ترقیب افراد برای بازگشت به این مبادی است.
این در حالی است که بسیاری از حاشیه‌نشینان مشهدی از مناطق موقوفه‌دار مجبور به مهاجرت به این شهر شده‌اند، مناطقی مثل شهرستان سرخس که اکثر مساحت آن موقوفه آستان قدس است یا شهرستان چناران و کلات.
یعنی ما در سال آتی تلاش‌هایی را در معاونت محرومیت زدائی خواهیم دید در جهت توسعه سرخس، کلات و سایر نقاط موقوفه دار با هدف مهاجرت معکوس؟
بله، البته در سایر نقاط کشور هم سعی ما بر همین است، در سال ۹۸ همین رویکرد وجود داشت و موفق شدیم با طرح‌های اشتغالزایی، تعدادی خانواده را از حاشیه شهر مشهد به روستاهایشان برگردانیم.
منبع: آستان نیوز
انتهای پیام/
