قدس آنلاین: عدم‌تخصیص به‌موقع ارز، کمبود دان و نهاده طیور با قیمت مناسب و کاهش شدید تقاضا به دلیل شیوع کرونا که به گفته فعالان صنعت مرغداری، قادر است «مرگ تدریجی» این صنعت را رقم بزند، در کنار ناتوانی دولت در کنترل تولید، ذخیره-سازی و صادرات، «مرگ ناگهانی» و زنده به‌گوری میلیون‌ها جوجه یکروزه را رقم زده است.
فضای‌مجازی در دو سه روز اخیر بار دیگر با انتشار گسترده تصاویر مربوط به معدوم‌سازی جوجه‌های یکروزه، قدرتش را به رخ کشید، هر چند تا این لحظه دولت و مقامات صنفی تولیدکننده معدوم‌سازی جوجه‌های یکروزه مازاد را امری متداول برای تنظیم عرضه و تقاضا در شرایط خاص صنعت مرغداری ایران و جهان می‌دانند که دست بر قضا این بار رسانه‌های رسمی و غیررسمی بی‌دلیل خبرش را داغ کرده‌اند.
چهار روز پیش و تا قبل از انتشار فیلم‌های مربوط به معدوم‌سازی جوجه‌ها، انجمن صنفی تولیدکنندگان جوجه یکروزه در نامه‌ای از واحدهای صنفی خواسته بود، مصوبه ستاد تنظیم بازار مبنی بر جوجه‌ریزی 115میلیون قطعه‌ای را نادیده بگیرند و دیروز شنبه و امروز یکشنبه را جوجه‌ریزی نداشته باشند، چرا که نظر اکثر اعضا بر کاهش‌تولید است. با اجرای مصوبه ستاد تنظیم بازار حداقل 15میلیون جوجه یکروزه اضافه در فروردین روی دست تولیدکنندگان خواهد ماند و صنعت مرغداری را بیش از پیش به مرگ تدریجی نزدیک خواهد کرد.
معدوم‌سازی برای جلوگیری از زیان
رئیس انجمن تولیدکنندگان جوجه یکروزه کشور در خصوص دلایل معدوم‌سازی این جوجه‌ها به خبرنگار ما می‌گوید: واحدهای ما ماهانه 2/1میلیارد تومان زیان می‌بینند، اما دلیل اصلی از بین بردن جوجه‌ها که اتفاقی مسبوق به سابقه است، کمبود دان و نهاده طیور بوده و نه زیان تولیدکنندگان از کاهش قیمت جوجه و کاهش تقاضا به دلیل شیوع کرونا. هر چند امروز نهاده طیور در گمرگات وجود دارد، اما ارزی برای این امر تخصیص داده نشده و جریان تولید مختل شده است.
غلامعلی فارغی معتقد است حجم معدوم‌سازی جوجه‌ها این بار بالاست و با هدف جلوگیری از زیان تولیدکنندگان صورت گرفته است.
وی ادامه می‌دهد: به دلیل شیوع کرونا مرغ گوشتی روی دست تولیدکننده باقی مانده و طبعاً با این وضع تولید جوجه یکروزه هم متأثر می‌شود. معدوم‌سازی دو روزه جوجه‌ها مشکل خاصی برای صنعت مرغداری ایجاد نمی‌کند. در فروردین ماه 120میلیون قطعه جوجه یکروزه تولید شده حال آنکه مطابق برنامه برای اردیبهشت 134میلیون جوجه تولید شده که معلوم نیست با توجه به مشکلات موجود چه میزان از آن‌ها معدوم شوند.
ضعف دیپلماسی عامل از دست رفتن فرصت‌های صادرات
فارغی می‌گوید: مسئولان ما به موقع و آنی تصمیم درست را نمی‌گیرند. وزارت صمت و جهاد برای ذخیره‌سازی و صادرات با هم هماهنگ نیستند و هزینه این مشکل را تولیدکننده باید بدهد. در حوزه صادرات تصمیم درستی از سوی دولت دیده نمی‌شود و حتی تا یک ماه پیش صادرات جوجه یکروزه ممنوع بود و حالا که آزاد شده عراق به عنوان یکی از مقاصد صادراتی ممنوعیت واردات وضع کرده و به دلیل ضعف دیپلماسی، بازارهای صادراتی از بین رفته‌اند. افغانستان و چند کشور دیگر از مقاصد صادراتی ما هستند اما بی‌ثباتی موجب از دست‌رفتن فرصت صادرات شده است.
فارغی می‌گوید: برای صادرات مرغ هم عوارض 5هزار تومانی وضع شده بود که این عوارض اجازه صادرات را به تولیدکننده نداد و از حدود 10روز پیش هم این عوارض را به یک‌هزار و 500 تومان کاهش داده‌اند.
جوجه 3هزار تومانی قطعه‌ای 500 تومان
وی ادامه می‌دهد: در ماه‌های آینده مشکلی برای تأمین مرغ در بازار وجود ندارد، اما دولت برای بازار ناخوش جوجه یکروزه چاره‌ای بیندیشد، چرا که در حال حاضر قیمت هر قطعه جوجه یکروزه 500 تا هزار تومان است حال آنکه متوسط قیمت تمام شده 3هزار تومان و نیاز کنونی جوجه‌ریزی در واحدهای مرغداری ۹۰میلیون قطعه است و با اینکه تقاضای گوشت مرغ در فروردین ماه 30درصد کم شده 120میلیون قطعه جوجه‌ریزی در این ماه صورت گرفته است. فارغی می‌گوید: در چهار ماه اخیر با 20درصد مازاد تولید روبه‌رو هستیم و ستاد تنظیم بازار که دستور افزایش تولید را داده باید خرید تضمینی داشته باشد که این گونه نشد.
کاهش 20درصدی مرغ به دلیل شیوع کرونا
دبیر انجمن صنفی تولیدکنندگان جوجه یکروزه هم به خبرنگار ما می‌گوید: کاهش قیمت مرغ زنده و جوجه یکروزه زیان قابل‌توجهی به تولیدکنندگان وارد کرد. تولید جوجه یکروزه حدود 10درصد بیش از نیاز کشور است و با تشدید کرونا و عدم برگزاری مراسم مصرف مرغ حدود 20درصد پایین آمد تا مرغداران مرغ زنده را 3هزار تومان زیر قیمت مصوب ستاد بفروشند.
به گفته محمدرضا صدیق‌پور در چنین شرایطی تولیدکنندگان جوجه هم با کاهش شدید قیمت مواجه شدند و جوجه‌ها را زیر قیمت مصوب فروختند. از طرفی امکان نگهداری بیش از 12 ساعت جوجه برای واحدهای مرغ مادر وجود ندارد و وقتی تقاضا کاهش یافته چاره‌ای جز معدوم‌سازی ندارند.
قرار بود تولید تخم‌مرغ نطفه‌دار کاهش یابد
به گفته مرتضی‌رضایی، معاون امور تولیدات دام جهادکشاورزی با توجه به شیوع کرونا، کاهش تقاضا و افت قیمت مرغ، قرار شد تا تولید جوجه یکروزه محدود شود، چرا که تعطیلی بسیاری از اماکن عمومی سبب کاهش مصرف مرغ شده است.
وی ادامه می‌دهد: امروز مرغ حدود ۳هزار تومان کمتر از مصوب مرغداران به فروش می‌رسد که این موضوع موجب ضرردهی این صنعت شده است. در چنین شرایطی یکی از راهکارها محدودیت تولید جوجه یکروزه است و در ستاد تنظیم بازار مصوب شد به جای ۱۲۵میلیون قطعه، ماهانه ۱۱۵میلیون جوجه تولید شود و تولیدکنندگان موظف شدند تولید را کاهش دهند. وی می‌گوید: انتشار فیلم‌های مربوط به معدوم‌سازی جوجه‌ها قابل قبول نیست، چرا که قرار نبود خود جوجه‌ها را معدوم کنند و قرار بود تولید تخم‌مرغ نطفه‌دار را کاهش دهند.
در خصوص معدوم‌سازی جوجه‌های یکروزه چند اظهارنظر جالب‌تر نیز وجود دارد. رئیس انجمن خوراک دام و طیور در کانال تلگرامی و توییترش نوشته: تولید هر جوجه یکروزه در ایران 2هزار تومان هزینه دارد که با معدوم‌سازی 15میلیون قطعه به عدد 30 میلیارد تومان می‌رسیم که 90درصد آن ارز 4هزار و 200تومانی است. آیا وقت آن نرسیده مرغ را کالای سیاسی نکنیم! سال‌ها در بازار محصولات پروتئینی دخالت کردیم و حاصل این شد، محض تنوع یک بار هم عدم‌دخالت در بازار را تجربه کنیم.
مجید موافق‌قدیری اضافه می‌کند: مرغ ارزان‌ترین پروتئین مصرفی است و سیاست‌گذار باید بپذیرد با حذف ارز دولتی واردات نهاده‌های دامی قیمت آن هر کیلو 183درصد افزایش می-یابد و به هر کیلو 34هزار تومان می‌رسد. متقاضی ارز دولتی زیاد است، ولی ارز دولتی به زیان ارزدهنده و سود ارزگیرنده است. پیامد یارانه، وام و ارزهای ارزان‌قیمت هم چیزی جز تورم نیست. از طرفی نرخ بهره‌ای که مصنوعی پایین نگه داشته شده، به سرمایه‌گذاری نادرست منجر می‌شود. با این شیوه مدیریتی امروز صنعت طیور با راه‌اندازی بیش از ۱۸هزار واحد تولید گوشت مرغ یکی از سرمایه‌گذاری‌های نادرست محسوب می‌شود. خلاصه اینکه مرغداران باید ضربه‌گیر فشارهایی باشند که سیاست‌گذار اقتصادی با ندانم‌کاری به ما وارد می‌کند! آن‌ها کشتی را به سمت کوه یخ هدایت می‌کنند، بعد به مرغدار می‌گویند: خودتان به خودتان رحم نمی‌کنید.
یک تیر و دو نشان با بیمه‌کردن جوجه‌ها
علاوه بر این برخی تحلیل‌ها در فضای‌مجازی حکایت از این دارد که زنده به گورکردن جوجه‌های یکروزه بینوا برای گرفتن خسارت از بیمه‌ها صورت گرفته است. به گفته برخی مطلعان مراکز فروش جوجه همیشه تولیدات را بیمه می‌کنند، چرا که هم از بیمه پولی بیشتر از پول قیمت روز بازار می‌گیرند و هم موجب کمبود عرضه جوجه می‌شوند! پس با یک تیر دو نشان می‌زنند هم پول جوجه را می‌گیرند و هم موجب بالا ماندن قیمت می‌شوند.
اما بعد با توجه به اینکه بانک‌مرکزی اعلام کرده در سال گذشته 1/2میلیارد دلار ارز به واردات ذرت تخصیص داده چرا باید تولیدکننده جوجه یکروزه به دلیل نبود دان و نهاده جوجه‌ها را معدوم کند؟ اگر این ارز تخصیص یافته ذرت‌های وارداتی کجاست؟
برخی کارشناسان اقتصادی نیز معتقدند در ایجاد کشتارگاه مرغ نوعی انحصار به وجود آمده است. به باور روح‌الله ایزدخواه در چرخه تولید مرغ عدالت در سهم‌بری عوامل رعایت نشده و شاهد تکثر در تعداد واحد تولیدی جوجه و مرغداری‌ها هستیم. کشتارگاه‌ها دائماً سود می‌کنند، اما مرغداری‌ها و صنف تولید جوجه با ضررهای اقتصادی روبه‌رو می‌شوند. علت اصلی اتفاق کشتار جوجه‌ها نیز ناتوانی مرغداری‌ها در خرید جوجه است.
