سرورهادیان/
اگرچه نمی‌توان تاریخ دقیقی را برای ثبت هنر محرم یا عاشورایی اعلام کرد، اما تأثیر اتفاق عاشورا را از گذشته‌های دور می‌توان در آثار هنرمندان دید.
از نقاشی‌های قهوه‌خانه‌ای و پرده‌خوانی تا تعزیه‌خوانی، همه هنرهایی است که هرچه زمان می‌گذرد، هنر عاشورایی به سمت و سوی جدیدتر گام می‌نهد.
امروزه اما هنرمندان هنرهای تجسمی هرکدام با خلق آثار عاشورایی و محرمی متناسب با حال و هوای هنر خود، ارادتشان را به امام حسین(ع) نشان می‌دهند.
از این رو به سراغ هنرمندان شهرمان رفتیم و در این خصوص به گفت‌وگو پرداختیم که ماحصل آن پیش روی شماست.
• اهدای تابلو ضامن آهو
یکی از پیشکسوتان معرق‌کار شهرمان درباره تأثیر واقعه عاشورا و محرم روی هنرمندان می‌گوید: به طور قطع این حس و حال روی هنرمندان بسیار تأثیرگذار است. در حال حاضر تابلویی با حال و هوای محرم در دست کار دارم.
استاد سید علی‌اصغر افضلی مقدم می‌افزاید: معمولاً روال کارم خلق همزمان دو تابلو از یک اثر است و اکنون نیز مشغول تابلو ضامن آهو هستم که یکی از این دو اثر را به آستان قدس رضوی اهدا خواهم کرد.
وی خاطرنشان می‌کند: اثر ضامن آهو در ابعاد ۳ متر در ۷۰ سانتیمتر تابلویی فاخر و بی‌نظیر است و حدود هشت ماه از شروع کارم می‌گذرد و بیش از هفت ماه دیگر اتمام آن وقت نیاز دارد.
او با بیان این نکته که در این تابلو معرق بیش از ۵ هزار ۷۵۶ قطعه، در آن کار می‌شود، می‌گوید: این تابلو بسیار بزرگ و فاخر است و امیدوارم با اهدای آن به آستان‌قدس حس و ارادت بیشتر خود را بیان کنم.
استاد افضلی مقدم که در پیشینه کاری خود تابلو معرق عصر عاشورا را دارد، بیان می‌کند: این اثر در ابعاد یک متر و ۲۰ در ۵۵ سانتیمتر است.
• مجنون حسینیم
یکی از استادان خوشنویسی شهرمان نیز در این باره می‌گوید: این روزها حال و هوای ما هم محرمی است. وقتی دست به خط می‌برم، حسین حسین که می‌گویم به یاد شعری از عطار می‌افتم که می‌گوید «دیدمجنون را یکی صحرا نورد/ در میان بادیه بنشسته فرد/ کرده صفحه ریگ و انگشتان قلم/ می‌زند با اشک خونینی رقم/ گفت مجنون شیدا کیست این/ می‌نویسی نامه بهر این کیست این/ گفت مشق نام لیلی می‌کنم/ خاطر خود را تسلی می‌کنم»
فریدون حاجی‌زاده آزاد می‌افزاید: من هم در این ایام مشق لیلی می‌کنم، وقتی حسین حسین می‌نویسم این حسین، لیلای ماست.
این خالق خط احرام که آن را در سال ۸۶ به ثبت رسانده است، خاطرنشان می‌کند: با این حسین حسین گفتن است که می‌خواهم فردای قیامت بگویم ما هم با تو بودیم.
• مشق برای حسین(ع)
این مدرس و پیشکسوت خوشنویسی در پاسخ به این پرسش که اشعاری که این روزها به نگارش در می‌آورید، بیشتر از چه شعرهای بهره می‌برید، بیان می‌کند: بیشتر اشعار سروده خودم درباره امام حسین(ع) است و بخشی هم از محتشم کاشانی یا شعرای دیگر و یا روایات منتسب به امام حسین(ع).
• خلق آثار محرمی و عاشورایی
یک استاد نقاشی شهرمان نیز با اشاره به این نکته که امسال بسیاری از هنرمندان باتوجه به کرونا و تعطیلی آموزشگاه‌ها اگرچه نتوانستند آثار زیادی را خلق کنند، اما در محرم و صفر حس و حال این دوران روی آن‌ها مانند سال‌های گذشته تاثیرگذار است.
علیرضا بازقندی تصریح می‌کند: به طور قطع حال و هوای محرمی روی خلق آثار هنرمندان تأثیرگذار است. مگر می‌شود بچه شیعه و پیرو امام حسین(ع) باشیم و محرم روی ما و کارمان تأثیر نگذارد، هنر عاشورایی ابراز ارادت هنرمند به امام حسین(ع) است.
این مدرس نقاشی تأکید می‌کند: سال‌های متمادی با پذیرش سفارش‌ها و پیشنهادها و یا داوطلبانه برای ایام محرم کار کردم. حال این آثار یا برای هیئت‌های مذهبی بوده و یا سفارش‌های شخصی و خصوصی هستند.
این هنرمند خاطرنشان می‌کند: معمولاً در بحث هنر، تابلو عصر عاشورای استاد فرشچیان بلافاصله به ذهن خطور می‌کند که چندسالی است نقاشی برگرفته از عصر عاشورای استاد فرشچیان که بی‌نظیر است و یک روضه کامل تصویری است را به تصویر درآورده‌ام.
وی می‌افزاید: خوشبختانه گرایش مردم هم به این اثر فوق‌العاده است و ارتباط خوبی با این اثر برقرار می‌کنند.
• هنرمند واقعی به دنبال حقیقت است
استاد محمد خسروی یکی از مجسمه‌سازان پیشکسوت مشهد نیز درباره خلق هنر و اثر در دوران محرم توضیح می‌دهد: این حال و هوا به طور قطع بی‌تأثیر نیست. مانند نقاشی‌های قهوه‌خانه‌ای که در تعزیه‌خوانی‌ها وجود داشت.
وی می‌افزاید: زمانی که بچه بودیم پرده‌هایی که توسط نقاشان قهوه‌خانه‌ای ترسیم شده بود و روز عاشورا را روایت می‌کرد که در یک طرف لشکر یزید و در طرف دیگر پرده لشکر امام حسین(ع) بودند به دیوار کوچه‌ها نصب می‌شدند و تعزیه‌خوان هم شروع به خواندن می‌کرد.
وی با اشاره به اینکه نقاشان معمولاً در آن دوران گمنام بودند، بیان می‌کند: این آثار به دست هنرمندان متعهدی ترسیم می‌شد که دنبال شهرت و اسم و رسمی نبودند و به واسطه ارادتی که به امام حسین(ع) و یارانش داشتند، اجرا می‌شد.
این استاد نقاشی اظهار می‌کند: اشعاری از شاعران که درباره محرم سروده شده بود از جمله شعر معروف محتشم کاشانی «باز این چه شورش است که در خلق عالم است» و همچنین تابلو بی‌نظیر عصر عاشورای استاد فرشچیان بیانگر این است که این حس و حال توسط هنرمندان بیان، روایت و به تصویر کشیده شده است. بنابراین خون حسین اجازه نمی‌دهد که هنرمند نسبت به ماه محرم کم تفاوت و یا بی‌تفاوت باشد.
استاد خسروی در پایان خاطرنشان کرد: من نیز تندیس امام حسین(ع) را ۳۰ سال پیش اجرا کردم و جزو کارهایی است که آن را به یادگار نگه داشته‌ام.
