به گزارش قدس آنلاین، پیاده روی برای زیارت موضوعیت دارد ورفتاری با مبنای مشروع است که در صدر اسلام وزمان ائمه (ع) وجود داشته است بویژه برای زیارت امام حسین(ع) بویژه پیاده روی زیارت اربعین دارای ثواب وفواید وآثار وبرکات معنوی می باشد ودر سیره علمای سلف وپیروان ودوستداران اهل بیت (ع) این زیارت مستمرا یک فرهنگ پسندیده و زیبا وجود داشته است.
پیاده روی برای زیارت سنت دینی وسیره ائمه وصحابه
زیارت حج با پای پیاده که برای آن پاداش معنوی در نظر گرفته شد در سیره اهل بیت وجود دارد؛ در سیره امام حسین (ع) نوشته اند ۲۵ بار با پای پیاده به حج رفت؛ بنابر این تردیدی نیست پیاده روی جهت زیارت مراکز زیارتی مشروع وامری پسندیده است.
بی‌تردید برای زیارت اربعین امام حسین جابر بن عبدالله صحابی بزرگ پیامبر(ص) نخستین زائر کربلای معلی در روز اربعین سال ۶۱ هجری است، این سنت حسنه نیز در سال‌های حضور ائمه معصومین(ع) با وجود حکومت اموی و عباسی توسط شیعه انجام شده است. هیچگاه زیارت امام حسین (ع) ترک نشد؛ پیاده روی برای زیارت نیز در روایات وارد شده است وموضوعیت دارد[۱]، ودارای ثواب اخروی ودرضمن عافیت وسلامت جسمانی نیز یکی از فواید دیگر این رفتار معنوی بزرگ است.
این سنت طبعا تاریخی وبه گذشته های دور مربوط است چون هرکس وسیله ومرکبی نداشت وشوق زیارت امام حسین (ع) با پای پیاده راهی می شد؛ چنانکه اشاره شد در روایات نیز آمده است؛
این سنّت زیارت پیاده، از زمان ائمّه(ع) بوده و تاکنون نیز ادامه دارد و اجر بیشماری برای آن نقل شده است. بویژه زیارت امام حسین (ع) در روایات (ع) نبوی برای زیارت حضرت جایگاه خاص وجود دارد، پس از پیامبر(ص) در روایات ائمه (ع) زیارت امام حسین (ع) دارای فضایل معنوی و همه جانبه بی شمار است؛ یکی از مصادیق زیارت زیارت اربعین است که برای این هم دلیل روائی از امام عسگری داریم که زیارت اربعین را یکی از علائم ایمان بر شمرده است؛ بنابراین هم برای پیاده روی هم برای زیارت اربعین مبنای مشروع قوی وکافی داریم. لذا پیاده روی برای زیارت امام حسین (ع) کاملا امری مشروع ویکی از محبوب ترین اعمال شمرده شده است که براکات وآثار معنوی بی شمار ومادی بی پایان هست؛ از جمله آثار آن که محسوس است شناساندن نهضت امام حسین (ع) برای جهانیان و فریاد ظلم ستیزی امام در مقابل ستمگران است که درس آموز است؛ انسانها در اقصی نقاط عالم دنبال الگو برای حق طلبی وظلم ستیزی هستند با آگاهی از نهضت عاشورا وشناخت شخصیت امام حسین ناخواسته با دل های خود به سوی امام حسین(ع) جذب می شوند؛ اجتماع عظیم اربعین وزیارت امام حسین (ع) یک نماد بزرگ است ونشانه وراهنما وتابلو برای شناخت راه ستم گریزی و ظلم ستیزی وعدالت جویی برای همه بشریت؛ افزون برآن مبنای قرآنی متعدد نیز برای این حرکت باشکوه واجتماعی عظیم وجود دارد وآن تعظیم شائر الهی است که از تقوای قلوب شمرده شده است؛ دراین دنیای غرق جهالت ونادانی ودنیای آکنده از فساد اجتماعات بزرگی برای انحرافات و خرافات تشکیل می شود؛ در مقابل این خود نمایی های شیطانی با نمایش های منحرف، باید شعائر الهی ومعنوی نیز شکل بگیرد وبرجسته دیده شود تا راه حق توسط باطل تاریک نگردد؛ در اجتماع اربعین ولو امسال در فضای مجازی ونیاش همگانی که به سبب شرایط کرونا بوجود آمده باید برجسته شود ودنیا گیر باشد وصدای امام حسین(ع) به گوش همه جهانیان برسد تا مقدمه ظهور حق باشد؛ اگر دراین شرایط از اجتماع جسمها وجماعت و وحدت ویکپارچگی جسمی امم عاشق حسین محرومیم اما اجتماع دلها و وحدت جانهای عاشق حسین با زیارت جمعی زیارت اربعین فراهم ومیسر است؛ لذا همه امتهای عاشق حسین به هرزبانی که سخن می گویند زیارت کنند نجات بخش بشریت امام حسین (ع) را و به فریاد رسی بخوانند مهدی امتهارا وتعجیل فرج را با جان ودل از خدا طلب کنند.
درباره پیاده روی فاضل دربندی می‌نویسد: این پیاده بودن، یا به جهت فقیر بودن زائر است که نشان می‌دهد این زیارت، برخاسته از شوق و محبّت است، یا به جهت آنست که زائر، خود را در برابر سلطان اقلیم جوانمردی و خورشید سپهر عصمت و شهادت کوچک می‌شمارد و در راه او، رنج سفر پیاده را بر خود هموار می‌کند و هر دو ارزشمند است
در بین مردم عراق وشیعیان دیگر ممالک اسلامی این رسم وجود داشته است وهمین سنت در زمان شیخ انصاری (م ۱۲۸۱ ق) نیز وجود داشت، حتی نقل شده است که ایشان طبق نذری که داشته، با پای پیاده به زیارت امام علی‌بن موسی‌الرضا (ع) رفته‌اند و مرحوم آخوند خراسانی (از مراجع بزرگ تقلید حامی مشروطه) نیز به همراه اصحابشان با پای پیاده به زیارت کربلا مشرف می‌شدند. میرزا حسین نوری (محدث و چهره سرشناس علمای شیعه) اهتمام بسیاری به این امر مهم داشته و هر سال در روز عید قربان به همراه جمعی از زائران امام حسین(ع) به پیاده‌روی از نجف تا کربلا اقدام می‌کردند و این سفر، سه روز به طول می‌انجامید. گاهی به علل بروز حوادث یا بیماری ها یا سردی یا گرمی بیش از حد هوا یا خطرهای جانی که وجود داشته این سنت متروک می شده است، اما مجددا این سنت زیبا توسط برخی از علما احیا گردیده است.
سیره علما وحاکمان
چنانکه پیشتر گفته شد، محدث نوری از احیاگران زیارت اربعین با پای پیاده بوده است؛ این عالم بزرگوار اولین بار در عید قربان به پیاده‌روی از نجف تا کربلا اقدام کرد که ۳ روز در راه بود و حدود ۳۰ نفر از دوستان و اطرافیانش وی را همراهی می‌کردند، «محدث نوری» از آن پس تصمیم گرفت، هر سال این کار را تکرار کند، ایشان آخرین بار در سال ۱۳۱۹ هجری با پای پیاده به زیارت حرم أباعبدالله حسین(ع) رفت؛ مرحوم شیخ آقابزرگ تهرانی (از شاگردان محدث نوری) که از نزدیک شاهد تلاش استادش بوده، می‌نویسد: استاد ما به این شیوه خداپسندانه (پیاده‌روی) همت گماشت... در سال‌های بعد، رغبت مردم و صالحان به این موضوع بیشتر شد، به‌طوری که در برخی سال‌ها، تعداد چادرها و خیمه‌های راهپیمایان، به ۳۰عدد می‌رسید و هر چادر به ۲۰ تا ۳۰نفر تعلق داشت و به این ترتیب، این سنت حسنه، دوباره مرسوم شد و رونق گرفت. پس از او بزرگانی همچون میرزای نایینی، آیة اللّه کمپانی، سید محسن امین، و ...شرکت می کردند؛ [۲]
پیاده روی تا اندازه ای فرهنگ ورسم بوده است که در باره آداب زیارت اربعین علمای بزرگ شیعه نسک نامه و آداب زیارت نوشته اند علمایی چون میرزا جواد آقا ملکی تبریزی یکی از مراجع عالیقدر ومعلم بزرگ اخلاق که خود بارها با پای پیاده از نجف، به کربلا، رفت؛ درباره مراقبه و بزرگداشت روز اربعین حسینی چنین می‌گوید: «به هر روی بر مراقبه کننده لازم است که بیستم صفر(اربعین) را برای خود روز حزن و ماتم قرار داده بکوشد که امام شهید را در مزار حضرتش(ع) زیارت کند، هر چند تنها یک بار در تمام عمرش باشد.
از این روست که در روز اربعین صدها هزار زوّار به سوی حرم حسین(ع) می آیند که گاه تعداد آنها به چند میلیون هم می رسد. عزاداران با حالتی از حزن و اندوه و با سرها و پاهای برهنه و لباس سیاه و علامت مصیبت زدگی گریه می کنند، بر سرو صورت می زنند و به رسول اکرم(ص) برای شهادت سبط اش امام حسین(ع) تسلیت می گویند. در جلو هر دسته پرچم های سیاه در حال حرکت است.
حاکمان حکومت‌های شیعی نیز مانند حکومت آل‌بویه و حکومت صفویه، به این سنت حسنه اقدام کرده و سعی در تبلیغ آن بین شیعیان داشته‌اند. بنا به نوشته ابن‌جوزی، جلال‌الدوله، یکی از نوادگان عضدالدوله، در سال۴۳۱هجری با فرزندان و جمعی از یاران خود برای زیارت، رهسپار نجف شده و از خندق شهر کوفه تا مشهد امیرالمؤمنین (ع) در نجف را که یک فرسنگ فاصله بود، پیاده و با پای برهنه پیمود.
در زمان حکومت صفویه نیز اهتمام بسیاری بر زیارت با پای پیاده صورت گرفت. شاه عباس صفوی و علمای بزرگ عصر ایشان همچون مرحوم شیخ بهایی برای رواج فرهنگ زیارت در بین مردم، در سال۱۰۰۹هجری از اصفهان عزم مشهد کرده و با پای پیاده به زیارت امام علی‌بن موسی‌الرضا (ع) رفت.
تشرف به کربلا با به‌میدان‌آمدن آیت‌الله‌العظمی سید محمود شاهرودی (از شاگردان برجسته میرزای نائینی و آقاضیاء عراقی که او را ذوالشهادتین می‌خواندند) به‌عنوان مرجع نامدار شیعه و یکی از اساتید و مدرسان بانفوذ معنوی حوزه نجف، به علت التزام و اصرار ایشان در پیاده رفتن به کربلا به‌عنوان یک سفر مقدس رایج شد و با توجه به این که در این سفر، بعضی از ایرانیان نیز گاهی اوقات ایشان را همراهی می‌کردند، رفته رفته مردم عراق به این مسأله توجه نموده و این‌گونه سفرهای مقدس رواج یافت. ایشان حدود ۲۶۰مرتبه، مسیر کربلا را با پای پیاده پیموده و در این سفر معنوی، جمعی از اطرافیان و شاگردان، ایشان را همراهی می‌کردند. این امر سبب شد تا پیاده‌روی کربلا بین طلاب و حوزویان رواج بسیاری پیدا کند و نقل شده است که مرحوم علامه‌امینی (صاحب مجموعه گرانقدر الغدیر) در زیارت‌هایی که به کربلای معلی داشته‌اند، برای کسب فواید معنوی بیشتر بارها مسیر بین نجف تا کربلا را با پای پیاده پیموده‌اند.
با قدم بزرگی که میرزاحسین نوری و آیت‌الله‌العظمی شاهرودی برداشتند، مراسم راهپیمایی اربعین دوباره برقرار شد و از آن پس بسیاری از عاشقان اهل‌بیت(ع) و امام‌حسین(ع) و نیز برخی علما و مراجع تقلید با پای پیاده به کربلا سفر کردند؛
شیخ محمدحسین غروی که بعدها به «کمپانی» شهرت یافت، به‌دلیل سال‌ها حضور در نجف‌اشرف و تربیت شاگردان فراوان در حوزه علوم دینی، حضور ویژه‌ای نیز در مراسم راهپیمایی اربعین داشت و این مراسم را چندین بار به جای آورد. مرحوم سیدمحسن امین عاملی مؤلف کتاب معروف «اعیان الشیعه» از جمله بزرگانی بود که در این مراسم حضور مستمر داشته و درباره این مراسم این خاطره از وی بر جای مانده است: به مدت ۱۰سال‌ونیم که در نجف بودم، زیارت‌های مخصوص عاشورا، عید قربان و غدیر و عرفه و اربعین را همواره انجام می‌دادم؛ مگر اندکی. پیش از سفر نزد طلبکاران در بازار می‌رفتم و از آنها حلالیت می‌طلبیدم و به پیاده‌روی در زیارت، علاقه داشتم. نخست برایم سخت بود و بعد با تجربه دریافتم که آسان است. در این سفر، جمعی از طلاب جبل عامل و نجف و دیگران به من ملحق می‌شدند و از من پیروی می‌کردند. من بارها پیاده به زیارت کربلا و امام‌حسین (ع) رفتم.
آیت‌الله حاج آقا سید مصطفی خمینی نیز از عالمان و استادان نجف بود که همواره در مراسم پیاده‌روی حضوری پیوسته و جدی داشت. حضور ایشان در این مراسم به قدری زیاد بوده که خاطرات فراوانی از حضور او توسط علماء و دوستانش برجای مانده است. مرحوم حجت‌الاسلام سید تقی‌درچه‌ای در خاطره‌ای در رابطه با حاج مصطفی خمینی(ره) می‌فرماید: چندین‌بار همراه آیت‌الله حاج‌آقا مصطفی‌خمینی از نجف پیاده به سوی کربلا رفتیم... در این سفرها دوستانی چون آقایان اسلامی، علیان، احسانی، کیانی، حلیمی کاشانی، آقای مجتبی قائمی، حاج‌آقا نصرالله شاه‌آبادی و آقای رضوانی -که در حال حاضر امام جماعت مسجد حاج سید عزیزالله هستند- همراه بودند. حاج آقا مصطفی با پای برهنه و حتی بدون جوراب، حرکت می‌کرد و از هر کس مختصر صدایی داشت، می‌خواست اشعاری را در مقام و عظمت امام حسین(ع) بخواند و با شنیدن این اشعار، خودش طوری منقلب می‌شد که از شدت گریه، شانه‌هایش بالا و پایین می‌رفت. حاج آقا مصطفی خمینی همیشه دیوان شیخ محمدحسین غروی اصفهانی را همراه داشت و وقتی کنار دجله و فرات که نزدیک کربلا بود می‌رسیدیم، او به اسم کوچک مرا صدا می‌زد تا قسمتی از آن را بخوانم و به محض شروع، مثل کسی که بغضش بترکد، شروع به گریه می‌کرد. در طی چند کیلومتر من زمزمه می‌کردم و جمع دوستان به‌خصوص حاج‌آقا مصطفی گریه می‌کردند. ناگهان یکی از دوستان چشمش به گنبد مطهر حضرت امام‌حسین(ع) می‌افتاد و به دنبال آن، موج شوق و گریه در میان جمع بلند می‌شد.
امام موسی صدر، رهبر شیعیان لبنان نیز یکی از شیفتگان مراسم پیاده‌روی از نجف به کربلا بود. مرحوم آیت‌الله سید محمدعلی موحد ابطحی، یکی از عالمان بزرگ اصفهان که در نجف با امام‌موسی صدر هم‌بحث بود، نقل کرده: وقتی که امام‌موسی صدر همراه ما با پای پیاده از نجف به کربلا می‌رفت، در این سفر، حضوری عاشقانه داشت و در وقت دعا و زیارت عاشورا، از همه باحال‌تر بود و هنگام گریه، چشمانش از شدت گریه سرخ می‌شد و وقتی نوبت ذکر مصیبت و خواندن اشعار و نوحه‌سرایی به او می‌رسید، با حال جانکاهی در مصیبت اهل بیت(ع) اشعار فارسی و عربی فصیحی می‌خواند و هنگام کار و حمل اثاثیه سفر، وی بیش از همه کار می‌کرد و هنگام شوخی و مزاح، مزاح‌هایی بیان می‌کرد که بعد علمی و اخلاقی جالبی داشت.
