اصفهان- تالاب بین‌المللی گاوخونی واقع در شرق اصفهان یکی از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین تالاب‌های ایران است و در طول تاریخ علاوه بر ایجاد فضای فرح‌بخش در شرق اصفهان، مأمنی برای پرندگان مهاجر و جانوران آبی و منبع درآمد و آسایش ساکنان این منطقه بوده است اما متأسفانه این روزها حال خوشی ندارد.

نفس های «گاو خونی» به شمارش افتاد؛ آب به تالاب نمی رسد

قدس آنلاین-گروه استان ها:جریان مداوم زاینده‌رود نه‌تنها برای تمامی موجودات و پوشش گیاهی این منطقه اهمیت دارد بلکه برای زنده نگه‌داشتن تالاب بین‌المللی گاوخونی از اهمیت بالایی برخوردار است اما متأسفانه قطع و وصل این جریان حالا این تالاب را به نفس انداخته است.

بنا بر گفته بسیاری از کارشناسان این تالاب در صورت خشک شدن خود منشاء بسیاری از ریز گردها و منبعی برای انتشار انواع مواد شیمیایی است به این دلیل که طی سال‌های متمادی تلمبار شدن مقدار زیادی فلزات سنگین و ذرات بسیار ریز شیمیایی خطر بسیار زیادی را برای منطقه و حتی تا شعاع یک هزار کیلومتری آن‌طرف‌تر به همراه خواهد داشت.

خشک‌کردن زاینده‌رود به دست انسان‌ها نه‌تنها موجودات داخل خود رودخانه را تلف می‌کند بلکه به فرار کردن پرندگان مهاجر، خشک شدن پوشش گیاهی و ضربه زدن به سفره‌های آب زیرزمینی نیز می‌انجامد که این خود خطرات بسیار بیشتری به دنبال دارد.

کاهش آب ورودی، تغییر اقلیم و خشک‌سالی و تأمین نشدن حقابه‌های طبیعی ازجمله چالش‌هایی است که حیات این تالاب را به خطر انداخته است.

چاه بزرگ در آستانه خشکیدگی

مردم محلی ورزنه، نزدیک‌ترین شهر به گاوخونی بر این باورند در فرهنگ‌های گذشته، گاو به مفهوم «بزرگ» و خان به معنای«چاه» بوده است، به همین دلیل گاوگونی را«چاه بزرگ» قلمداد کرده‌اند، همچنین برخی نیز می‌گویند تعداد زیادی گورخر در محل این تالاب درگذشته  وجود داشته است و همین را علت  نام‌گذاری آن به این اسم می‌دانند.

تالاب بین‌المللی گاوخونی به‌رغم این پیشینه سرشار از حیات و سرزندگی، در یک دهه گذشته تنها برای مدت کوتاهی در سال ۹۵ و سپس در سال ۹۸ آب  اندکی را به خود دید.

اکنون کاهش آب ورودی، تغییر اقلیم، خشک‌سالی و تأمین نشدن حقابه‌های طبیعی ازجمله چالش‌هایی است که حیات این تالاب را به خطر انداخته است.

بحران در تالاب

مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان از خشکیدگی ۹۶ درصدی این تالاب خبر می‌دهد و می‌گوید: کم‌آبی‌های چند سال گذشته و قطع جریان زاینده‌رود از سال ۶۶ در پی کمبود آب، بارش و خشک‌سالی، احداث سد رودخانه ایزد خواست در سال ۷۷ و رها نکردن حقابه تالاب از این سد، تخریب گیاهی و چرای بی‌رویه شتر و بز و تردد ماشین‌آلات و موتور در این منطقه مشکلات زیست‌محیطی بسیاری برای تالاب به وجود آورده است

منصور شیشه‌فروش بیان می‌کند: این تالاب درگذشته از سه منبع آبی شامل رودخانه زاینده‌رود، رودخانه زرچشمه از کوه‌های جنوبی شهرضا و رودخانه ایزدخواست از استان فارس تأمین می‌شده است.

گاوخونی سال ۷۵ تحت پوشش کنوانسیون رامسر قرار گرفت و به‌عنوان پیکره بزرگ منحصربه‌فرد، نقش مهمی در تغذیه آب‌های زیرزمینی و کنترل سیلاب داشت.

شیشه‌فروش با اشاره به بازدید اخیر از این تالاب و جمع‌بندی اقدام‌های لازم برای احیای آن گفت: از سازمان حفاظت محیط‌زیست درخواست می‌شود تا مانند دریاچه ارومیه برنامه جامع احیای تالاب بین‌المللی گاوخونی را در دستور کار خود قرار و اعتباراتی برای این منظور اختصاص دهد.

وی تأکید می‌کند: از سازمان جنگل‌ها و مراتع نیز درخواست داریم اعتباراتی برای اجرای طرح‌های کنترل بیابان و نهال‌کاری در آن منطقه تأمین کند. از وزارت نیرو هم می‌خواهیم در کارگروه احیای زاینده‌رود، موضوع احیای تالاب گاوخونی را پیگیری کند.

با خشک شدن ۹۶ درصدی تالاب گاوخونی گردوغبار می‌تواند تا شعاع ۵۰۰ کیلومتر برسد و چند استان دیگر را هم بگیرد

مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان بابیان اینکه با خشک شدن ۹۶ درصدی تالاب گردوغبار می‌تواند تا شعاع ۵۰۰ کیلومتر برسد و چند استان دیگر را هم بگیرد عنوان کرد: این تالاب درگذشته زیستگاه مناسبی برای میش و قوچ و بالغ‌بر ۲۵ هزار قطعه پرنده بود که الآن جز تعداد محدود، خبری از آن‌ها نیست. این جاذبه و زیستگاه طبیعی باارزش و بین‌المللی نیازمند طرح جامع احیای تالاب باهدف حفاظت از اکوسیستم و تقویت مدیریت آن است

آب به گاوخونی نمی‌رسد

بنا بر اظهارات مسئولان حداقل نیاز آبی سالانه تالاب بین‌المللی گاوخونی به استناد مطالعات دانشگاهی ۱۷۶ میلیون مترمکعب است که به نظر می‌رسد این حقابه به گاوخونی نمی‌رسد.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای اصفهان بابیان اینکه باوجوداینکه در مدت اخیر بخصوص درکشت بهاره(تابستانه) امسال حداقل آب برای کشاورزی اختصاص پیدا کرد اما آبی برای سرازیر شدن به سمت تالاب باقی نماند.

مسعود میر محمدصادقی اضافه کرد: هندسه و نحوه قرار گرفتن شبکه‌های آبیاری کشاورزی در استان اصفهان و به‌ویژه پیش از تالاب گاوخونی به‌گونه‌ای است که اگر آب برای کشاورزی در شرق اصفهان تخصیص‌یافته باشد به سمت تالاب نخواهد رفت و همه آن به کشت و کار تخصیص پیدا می‌کند.

وی درباره پیشنهادانی مبنی بر رساندن آب به‌وسیله لوله به تالاب ، تصریح کرد: ازلحاظ زیست‌محیطی و همان‌طور که مسئولان و دوستداران محیط‌زیست بیان می‌کنند آب باید به‌طور طبیعی و از بستر رودخانه عبور کرده و به تالاب برسد، علاوه بر آن باید بدانیم که خود رودخانه هم نیازمند جریان و حیات است تا پوشش گیاهی اطراف و حیات و سایر موجودات برای زندگی از آن بهره گیرند.

برچسب‌ها