قدس آنلاین: دو سال فرصت مناسبی است تا هر شخصی بتواند یک مهارت فنی بیاموزد؛ به‌ویژه اگر این مدت در دوره خدمت مقدس سربازی باشد. دوره‌ای که پسران جوان در پادگان‌ها و مراکز نظامی و انتظامی به‌سر می‌برند و آن‌قدر زمان دارند که در کنار آموزش‌ها و فعالیت‌های نظامی، مهارتی خاص را یاد بگیرند تا هم احساس بطالت وقت نکنند و هم پس از پایان خدمت سربازی زمینه اشتغال خود را فراهم کنند و کاسه چه کنم چه کنم را به‌دست نگیرند. شاید به همین دلیل است که طرح جامع مهارت‌آموزی کارکنان وظیفه عمومی از اوایل خرداد ۱۳۹۶ با ایجاد قرارگاه مرکزی مهارت‌آموزی ذیل ستاد کل نیروهای مسلح کلید خورد. طرحی که مأموریت اصلی آن در کنار افزایش جذابیت و نشاط خدمت وظیفه عمومی، کمک به توسعه قابلیت‌های اشتغال‌پذیری جوانان در بازار کار است. در واقع هدف نهایی مهارت‌آموزی کارکنان وظیفه، کمک به بهبود وضعیت اشتغال در کشور تعریف شده است.
حال پرسش این است که پس از گذشت بیش از سه سال، اجرای طرح مهارت‌آموزی اینک در چه وضعیتی است و چه تعداد از کارکنان وظیفه عمومی را زیر پوشش قرار می‌دهد و مهم‌تر اینکه اجرای بهتر طرح یاد شده با چه چالش‌هایی مواجه است؟
برای پاسخ به این پرسش‌ها ابتدا به خیابان منتهی به یکی از پادگان‌های نیروهای مسلح در قلب تهران می‌رویم تا از زبان خود سربازان به بررسی این طرح بپردازیم.
تنها تعداد اندکی از سربازان از طرح مهارت‌آموزی استفاده می‌کنند
سرباز وظیفه‌ای که دقایقی پیش از درِ پادگان خارج شده است در پاسخ به قدس می‌گوید: هر چند مهارت‌آموزی کارکنان وظیفه طرح بسیار خوبی است اما عده کمی از سربازان می‌توانند از آن استفاده کنند. یعنی در حال حاضر امکان اینکه همه سربازان بتوانند یک مهارت یا حرفه‌ای را یاد بگیرند وجود ندارد. به همین دلیل نه من و نه هیچ یک از دوستانم نتوانستیم در کلاس‌های مهارت‌آموزی شرکت کنیم. البته شنیده‌ام بعضی از سربازان در قالب طرح یاد شده به کلاس‌ها و کارگاه‌های آشپزی، آرایشگری، مکانیکی، پرورش قارچ خوراکی و... می‌روند و پس از پایان آموزش‌ها نیز گواهی‌نامه مهارت‌آموزی دریافت می‌کنند که قطعاً به درد آینده‌شان می‌خورد.
هر کسی مایل باشد می‌تواند در طرح مهارت‌آموزی شرکت کند
سرباز دیگری که خود را زنگنه معرفی می‌کند، می‌گوید: در حال حاضر شرکت در طرح مهارت‌آموزی برای سربازان اختیاری است؛ یعنی هر کسی که مایل باشد می‌تواند در آن شرکت کند. خود من در طرح شرکت نکردم چون قصد دارم در پایان خدمت سربازی وارد نیروی انتظامی شوم اما بعضی از دوستان در قالب این طرح درحال گذراندن دوره‌های آموزشی رنگ‌آمیزی و مکانیکی هستند.
وی نیز طرح یاد شده را بسیار مفید توصیف می‌کند و می‌افزاید: همین که در پایان دوره آموزش، گواهی‌نامه مهارت‌آموزی می‌دهند اقدام بسیار خوبی است، چون برای آموزش و اخذ همین گواهی‌نامه در بیرون از پادگان باید ۵ تا ۶ میلیون تومان هزینه کرد. ضمن اینکه سرباز پس از پایان خدمت با داشتن گواهی‌نامه مهارت‌آموزی می‌تواند تسهیلات بانکی دریافت و برای خودش و حتی دیگران اشتغال‌زایی کند.
نگهبانی می‌دهیم؛ فرصت مهارت‌آموزی نداریم
کمی بعد به سراغ سه جوان دیگر که با لباس فرم سربازی در کنار خیابان منتظر تاکسی هستند، می‌روم. آن‌ها هم اگرچه طرح یاد شده را کاربردی می‌دانند اما می‌گویند: ما نمی‌توانیم از این طرح استفاده کنیم چون آن‌قدر نگهبانی می‌دهیم که فرصتی برای آموزش یا کسب مهارت‌های دیگر نداریم. با وجود این می‌دانیم این طرح برای همه سربازان به خصوص آن‌هایی که پیش از سربازی در رشته‌های فنی و حرفه‌ای کار کرده‌اند مفید است چون موجب افزایش مهارت‌های آنان می‌شود.
رشد ۱۰ تا ۱۵ درصدی مهارت‌آموزان در سال گذشته
علی اوسط هاشمی، معاون وزیر کار، رفاه و تأمین اجتماعی و رئیس سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور نیز در پاسخ به قدس ابتدا به اهمیت موضوع می‌پردازد و می‌گوید: عنایت خاص مقام معظم رهبری به مهارت‌آموزی و حضور دو ساله سربازان در پادگان‌ها با وجود اوقات فراغت، فرصت ارزشمندی برای ارتقای سطح توانمندی جوانانی است که در این مسیر مقدس واقع می‌شوند تا پس از پایان خدمت برای قبول نقش‌های مطابق با نیاز جامعه از توانایی خوبی برخوردار باشند.
وی با اشاره به اینکه نرخ بالای بیکاری دانش‌آموختگان دانشگاهی بیانگر نبود مهارت در بین این قشر است، می‌افزاید: قطعاً طرح جامع مهارت‌آموزی هم می‌تواند بستر را برای حمایت از نیروهای توانمند در راستای اشتغال فراهم آورد و علاوه بر این برای جامعه بسیار ارزشمند باشد. اگر با استعدادیابی و هدایت درست بتوانیم این کار مشترک را با همکاری یکدیگر انجام دهیم گام ارزشمندی خواهد بود برای کاهش نرخ بیکاری و ایجاد امید در جامعه جوانی که در جست‌وجوی موقعیتی برای اثبات خود و دستیابی به فرصت‌هایی برای رسیدن به حقوق بدیهی مثل ازدواج و تشکیل خانواده هستند. هاشمی در همین زمینه می‌افزاید: امروز باید بپذیریم مدرک به تنهایی کافی نیست و مدرکی می‌تواند بُرد داشته باشد که نشان از قابلیت برگرفته از استعداد، خلاقیت و مهارت باشد. هیچ کارآفرین و کارفرمایی مبنای گزینش خود را مدرک قرار نمی‌دهد بلکه مبنایش برای جذب در بازار؛ تنوع، کثرت و میزان مهارت فرد است.
وی با بیان اینکه سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور در اجرای طرح جامع مهارت‌آموزی سربازان وظیفه توافق‌های خوبی با ستاد کل نیروهای مسلح – قرارگاه مهارت‌آموزی – دارد، می‌افزاید: این ستاد تسهیلات و مزیت‌های خوبی را فراهم کرده و اراده‌اش بر این است که ان‌شاءالله تا پایان سال ۱۴۰۰ همه سربازان علاوه بر آموزش‌های نظامی دست‌کم یک مهارت فنی را کسب کنند. در واقع هیچ سربازی بدون مهارت خدمت سربازی را ترک نکند؛ این یک کار بسیار ارزشمند و ستودنی است و ما هم به پاس احترام این نقش و بودن در این مسیر به عنوان یک سرباز حاضریم برای خدمت به سربازان برای رسیدن به آنچه شایسته آن هستند، سربازی کنیم.
معاون وزیر کار در پاسخ به این پرسش که تا کنون چه تعداد سرباز، موفق به کسب مدرک مهارت‌آموزی شده‌اند، می‌گوید: سال ۱۳۹۸ افزون بر ۱۰۸ هزار نفر از کارکنان وظیفه، آموزش مهارت‌های فنی و حرفه‌ای را دیده‌اند که نسبت به سال ۹۷ رشد ۱۰ تا ۱۵ درصدی را نشان می‌دهد و برای سال جاری نیز آموزش ۱۲۵ هزار نفر هدف‌گذاری شده است.
هاشمی با اشاره به اینکه اراده بر این است که تا پایان سال آینده تمام سربازان گواهی‌نامه فنی و حرفه‌ای دریافت کنند، می‌افزاید: هرچند اجرای این طرح جامع مهارت‌آموزی سه ساله است و ما تفاهم نامه‌ای سه ساله با قرارگاه مهارت‌آموزی داریم، اما بنا را بر این گذاشتیم که با استفاده از ظرفیت‌های کافی و همکاری ستاد کل نیروهای مسلح و بهره‌مندی از تسهیلات برای بودن در موضع اشتغال، این کار انجام گیرد. البته برای ما مهم‌تر از این زمان سه ساله، بودن در این ریل‌گذاری است که صورت گرفته است. این یک فرصت ارزشمند برای مهارت‌آموزی سربازان و استفاده آن‌ها از تسهیلات و امکانات پیش‌بینی شده از قبیل دریافت وام بانکی، برخورداری از گواهی‌نامه معتبر مهارت‌آموزی، تعیین انتخاب محل خدمت یا حتی کاهش دوره خدمت سربازی است. در واقع این‌ها مزیت‌هایی است که برای ارزش‌زایی در حوزه اشتغال بر پایه مهارت شکل گرفته است بنابراین باید به این موضوع توجه داشته باشیم که کم یا زیاد شدن یک‌سال برای اینکه همه سربازان آموزش‌های مهارت‌آموزی را کسب کنند خیلی مهم نیست؛ بلکه مهم، رسیدن به این مرحله از معرفت است که کسب مهارت توسط کارکنان وظیفه بسیار ارزشمند است.
آموزش تعطیل نمی‌شود
وی درباره شیوع کرونا و تأثیر آن بر طرح مهارت‌آموزی سربازان هم می‌گوید: آموزش سربازان بر اساس رعایت پروتکل‌های بهداشتی انجام می‌شود. شیوع کرونا به معنای این نیست ما کلاس‌ها را کاملاً تعطیل کرده باشیم. بالاخره سربازان افرادی تحصیلکرده و آگاه و آشنا به حقوق خویش و چگونگی حفظ سلامتشان هستند. یکی از مهارت‌هایی که سربازان کسب می‌کنند مهارت در قبال چنین پدیده‌هایی است و اینکه چگونه می‌توانند زیستن با این پدیده‌ها را هم تجربه کنند.
باید با ارتقای فرهنگ عمومی جامعه کمک کنیم همه راه حل‌ها به انسداد و محدودیت‌های جامعه منجر نشود. البته شاید در کوتاه مدت چنین راهکارهایی را بپذیریم اما با استفاده از همه قابلیت‌ها و ظرفیت‌های موجود کشور و رشد آگاهی عمومی می‌توانیم از روش‌های نوین برای آموزش‌ها و مهارت‌آموزی استفاده کنیم.
وی در خصوص میزان تسهیلاتی که سربازان پس از کسب گواهی‌نامه مهارت‌آموزی می‌توانند دریافت کنند، می‌گوید: ما این توافق ملی را داریم هر کسی که مهارتش مورد سنجش قرار گرفت و میزان توانمندی‌هایش مشخص شد بتواند گواهی‌نامه دریافت کند و این گواهی‌نامه به او اعتبار می‌دهد. البته میزان پرداخت تسهیلات بانکی بستگی به طرح فرد دارد. ممکن است به پروژه‌ای ۵۰ میلیون تسهیلات و به شخص دیگری که خود اشتغالی دارد ۲۰ میلیون تومان پرداخت شود. به هرحال ما در راستای اعطای پرداخت تسهیلات بانکی به سربازان ماهر تنها یک گام برمی‌داریم که آن تأیید کردن شخص دارای مهارت فنی است.
وی در خصوص عمده چالش‌های اجرای بهتر طرح مهارت‌آموزی سربازان وظیفه هم می‌گوید: انجام هر طرحی خالی از مشکل و کاستی نیست. ما در جامعه خود به مهارت‌آموزی به شکل جدی ورود پیدا نکردیم. ارزش‌زایی اجتماعی نسبت به افرادی که دارای مهارت هستند صورت نگرفته است چون مدرک‌گرایی بر افکار همه ما سایه سنگینی انداخته است. در هر جا حرف از گزینش و اعطای امتیاز می‌شود سخن از توجه به افرادی است که عنوان و مقام و مدرک دارند. به همین دلیل مثلاً به راننده‌ای که بخشی از اقتصاد کشور یا بخشی از امنیت جامعه و تردد جاده‌ها در دستان او است کمتر توجه می‌کنیم. ما باید به سمتی برویم که مهارت برگرفته از قابلیت آدم را ارزش‌گذاری کرده و از او تولید ثروت کنیم. این مهم‌ترین بحثی است که جامعه ما از آن غفلت کرده؛ یعنی از لحاظ فرهنگی و اجتماعی نیاز به تغییر در نوع نگاه ارزش‌زا به ارزش مهارت داریم.
انتهای پیام/
