آیت‌الله سیدحسن مدرس(ره) در سال ۱۲۴۹ هـ.ش در سرابه کچو از توابع اردستان استان اصفهان در خانواده‌ای مذهبی و اهل علم متولد شد. تحصیلات خود را از سن ۶ سالگی نزد جدش سیدعبدالباقی آغاز کرد و مدت ۱۳ سال در اصفهان و هفت سال در نجف از محضر علمای بزرگ عصر کسب فیض کرد و به درجه اجتهاد رسید. سپس به ایران مراجعت و تدریس را در مدارس جده کوچک و بزرگ اصفهان شروع کرد و در این زمان به مدرس مشهور شد. همزمان با دوره دوم مجلس از طرف علما به عنوان عالم تراز اول به مجلس شورای ملی راه یافت. از دوره سوم تا پایان دوره ششم نیز توسط مردم تهران به نمایندگی مجلس برگزیده شد. مهاجرت در جریان جنگ جهانی اول به قم، مخالفت با قرارداد ۱۹۱۹، مبارزه با استبداد داخلی و استعمار خارجی از مهم‌ترین حوادث زندگی سیاسی‌اش بود و همین اقدام‌ها و عملکردش منجر به تبعید وی به خواف در سال ۱۳۰۷ شد. سرانجام، پس از ۹ سال به دستور رضاشاه، میرزا کاظم جهانسوزی؛ افسر شهربانی به اتفاق دو مأمور دیگر در دهم آذر ماه ۱۳۱۶ برابر با ۷ رمضان، آیت‌الله سیدحسن مدرس را حین افطار، ابتدا مسموم کردند و پس از آنکه متوجه شدند سم در او اثر نکرده با انداختن عمامه بر گردنش در حال رکوع نماز، وی را به شهادت رساندند.
زیر پرچم زیبای امام رضا(ع)
اگر چه عاملان رضاخان، در نیمه‌های شب آیت‌الله سیدحسن مدرس را در غربت به شهادت رساندند و پیکر پاکش را شبانه و مخفیانه به خاک سرد سپردند؛ اما دیری نپایید که با آگاهی مردم از جریان شهادت آیت‌الله مدرس(ره)، در ابتدا مردم کاشمر به صورت مخفیانه به زیارت قبر این شهید می‌رفتند و در تاریکی شب گچ و آجر می‌بردند و ظاهر قبر را می‌ساختند؛ ولی روزها مأموران شهربانی آن را خراب می‌کردند. در این زمان مدرس، به آقای شهید معروف شد. پس از وقایع شهریور ۱۳۲۰ و تبعید رضاخان، مردم بر تربت پاک آیت‌الله مدرس(ره) جمع شدند و به کمک هم قبر را تا ارتفاع یک متر از زمین بالا آوردند و روی آن سنگ کوچکی نصب کردند که بر آن نوشته شده بود: «قبر آقای شهید». یک دهه پس از شهادتش، دوست‌داران و ارادتمندان او جرئت یافتند که به بازسازی آرامگاه آن شهید بپردازند. در این زمان برای مرمت مزار شهید مدرس، هیئت امنایی تشکیل شد که به موجب وکالت‌نامه‌ای، عبدالعلی باقی مأمور شد تا به کاشمر عزیمت کند و اقدام‌هایی را طبق نظر هیئت امنا انجام دهد و ضمن ساخت مقبره، در اطراف آن ساختمان‌هایی احداث کند. در این زمان (سال ۱۳۳۲) مرحوم سیداسماعیل فرزند شهید مدرس نیز در ساخت این آرامگاه همکاری می‌کرد. با پیروزی انقلاب اسلامی، حضرت امام خمینی(ره) که خود از پیروان صدیق آن بزرگوار بودند و همیشه با احترام خاصی از شهید مدرس یاد می‌کردند، در حکمی از آستان قدس رضوی خواستند مزار شهید مدرس(ره) به شکل آبرومندی ساخته شود. بنای باشکوه زیارتگاه شهید آیت‌الله مدرس(ره) در سال ۱۳۶۷ شامل بقعه مرکزی و ۹ رواق به مساحت حدود هزار و ۲۵۰ مترمربع زیربنا مورد بهره‌برداری قرار گرفت. در سال ۱۳۷۳ طی حکم مقام معظم رهبری، تولیت زیارتگاه شهید آیت‌الله مدرس(ره) به آستان قدس رضوی واگذار شد و این ابتدای راه آستان قدس رضوی برای شکوفایی این قطب فرهنگی بود.
قطب فرهنگی شهرستان کاشمر
با تلاش آستان قدس رضوی، در حال حاضر وسعت زیارتگاه شهید آیت‌الله مدرس(ره) بیش از ۲۵ هزار مترمربع است که شامل ۵هزار و ۵۰۰ مترمربع زیربنا و ۲۰ هزار مترمربع فضاسازی صحن‌ها و آبنما می‌شود. ساخت سالن چندمنظوره با مساحت ۲ هزار مترمربع با همکاری مجلس شورای اسلامی، ساخت واحدهای تجاری، فراهم کردن امکانات رفاهی برای زائران و مجاوران شامل آشپزخانه عمومی و ایجاد فضاهای مناسب برای اسکان مسافران از دیگر فعالیت‌های عمرانی صورت گرفته در این زیارتگاه است. علاوه بر آن کتابخانه مجتمع فرهنگی به عنوان کتابخانه نمونه مشارکتی کشور با دارا بودن بخش‌های محققان، اینترنت، سمعی و بصری، قفسه باز و سالن‌های مطالعه، ۸۰ هزار جلد کتاب در زمینه‌های مختلف، ۱۱هزار منبع دیجیتال و ۱۰۰ عنوان نشریه، بزرگ‌ترین کتابخانه منطقه محسوب می‌شود و همواره در تلاش است با به‌روزرسانی منابع خود خدمات شایانی را به جامعه علمی شهرستان به ویژه نسل جوان ارائه کند.
همچنین موزه «آثار و اسناد شهید مدرس» با گردآوری مجموعه کامل اسناد، آثار، کتب و مقالات مربوط به این شهید تلاش می‌کند بانک اطلاعات خود را تکمیل کرده و به عنوان مرکز مدرس‌شناسی در کشور شناخته شود. این گنجینه هم اکنون دارای مجموعه‌ای از وسایل شهید مدرس از جمله دو عدد قرآن، چراغ روشنایی، عبا، سجاده و قبای شهید مدرس است که گواهی بر زندگی ساده این عالم مجاهد است. زیارتگاه شهید آیت‌الله مدرس(ره) با دارا بودن زائرسرا، فرهنگسرا و کتابخانه، موزه، فضای سبز و گل‌های زیبا همراه با آبنما و نورپردازی متنوع، وجود فضای اسکان موقت و اجرای برنامه‌های مختلف در حوزه‌های قرآن و معارف اسلامی، نماز و دعا، تبلیغات و انتشارات مذهبی و فرهنگی، هنری و ورزشی و تکریم زائر و موقوفات توانسته همه ساله مسافران و زائران زیادی را جذب خود کند.
فعالیت در بستر فضای مجازی
در سال جاری، با توجه به شرایط کشور و شیوع ویروس کرونا، فعالیت‌های زیارتگاه شهید مدرس(ره) با همکاری ستاد مقابله و پیشگیری با کرونا، طبق دستورالعمل‌های بهداشتی برگزار شد که می‌توان به برگزاری ویژه برنامه‌های مراسم احیا و شب زنده‌داری شب‌های پرفضیلت قدر و دهه اول محرم، برپایی نمایشگاه کتاب و هیئت ویژه کودکان، گرامیداشت نام و یاد شهدا با اجرای ویژه برنامه «چهل شب با چهل شهید» در گلزار شهدای زیارتگاه همراه قرائت و تفسیر موضوعی قرآن کریم، ویژه برنامه «آبروی محله» با محتوای عزاداری و سخنرانی و تجلیل از خانواده معظم شهدا در درب منازل خانواده شهدا با رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی در زیارتگاه شهید آیت‌الله مدرس(ره) کاشمر اشاره کرد. تولید محتوای فرهنگی با تهیه کلیپ‌های کوتاه با حضور کارشناسان مذهبی در مناسبت‌های مختلف ویژه شبکه‌های مجازی، برگزاری مراسم مذهبی ولادت یا شهادت ائمه اطهار(ع) در طول سال و قرائت ادعیه و زیارات به صورت مجازی از جمله برنامه‌های اجرا شده مجتمع فرهنگی شهید آیت‌الله مدرس(ره) از ابتدای سال جاری بود.
