سید حسین سلیمی رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و افغانستان و از پیشکسوتان حوزه تجارت کشور در گفت‌وگو با قدس آنلاین از تازه ترین وضعیت تبادلات تجاری دو کشور می‌گوید.
به نظر می‌رسد بهتر است بحث را با تأثیر کرونا و تحریم بر صادرات ما به افغانستان در سال جاری شروع کنیم. به نظر شما با این محدودیت‌ها صادرات ۳ میلیارد دلاری به افغانستان امسال محقق می‌شود؟
در ابتدای سال و به دلیل شیوع کرونا مرزها به مدت یکی دو ماه بسته شد و نقل و انتقالی ممکن نبود. ما ماهانه حدود ۲۰۰ تا ۳۰۰ میلیون دلار به افغانستان صادرات داریم که این رویه به مدت دو ماه متوقف شد اما خوشبختانه با راه‌اندازی قطار خواف - هرات و بهبود شرایط تجاری تا پایان سال بین ۲/۹ تا ۳ میلیارد دلار صادرات محقق خواهد شد. خوشبختانه برای صادرات به افغانستان مشکل تحریم نداریم چون عمده صادرات مان به این کشور مواد غذایی، مصالح ساختمانی و مواد سوختی است.
در مقابل صادرات ۳ میلیارد دلاری ایران به افغانستان، این کشور علیرغم داشتن ظرفیت‌های کشاورزی در تامین نیازهای وارداتی ایران، سهم قابل توجهی ندارد و تجّار این کشور خواستار افزایش سهم خود هستند. دقیقا چه عددی برای صادرات رسمی‌افغانستان به ایران برآورد شده است؟
صادرات سالانه افغانستان به ایران بین ۳۰ تا ۴۰ میلیون دلار در سال برآورد می‌شود و طبیعی است که طرف ما گلایه‌هایی از این حیث داشته باشد. مثلاً آن‌ها می‌گویند به استرالیا و کانادا میوه صادر می‌کنیم اما ایران در همسایگی ما از کشورهای دور دست میوه وارد می‌کند نه از افغانستان. به نظر می‌رسد مهم ترین دلیل برای این مسأله قرنطینه و مقوله دفع آفات است.
افغانستان کالای صنعتی خاصی برای صادرات به ایران ندارد اما در صادرات میوه ظرفیت‌هایی دارد. در حال حاضر انار افغانستان به تمام جهان صادر می‌شود اما همین محصول در ایران حضور کمرنگی دارد. البته شاید مقادیری هم به صورت قاچاق وارد شود... خلاصه این که طرف ما گله‌مند است. بر همین اساس می‌خواهیم طرحی را در سال آینده اجرا کنیم و هیأت‌هایی به افغانستان فرستاده‌ایم تا حوزه کشاورزی و دامپروری این کشور را رونق دهیم و در عین حال به اشتغال زایی در این کشور کمک کنیم. آخرین هیات هفته گذشته به این کشور سفر کرد که دولتی‌ها هم در آن حضور داشتند. قصد داریم برای افزایش صادرات افغانستان به ایران، مشارکت کنیم تا دیگر لازم نباشد خودمان هم با تحمیل هزینه‌های اضافی، از دوردست واردات انجام دهیم. در طرح مد نظر قرار است با ارائه خدمات و ماشین آلات به کشاورزان کمک کنیم محصول شان را برای صادرات به ایران آماده کنند. در این صورت مثلا ایران هم دیگر از برزیل گوسفند وارد نمی‌کند و این نیاز از بازار افغانستان به قیمت ارزان تر تامین می‌شود. در حال حاضر ۱۰ کارخانه آستان قدس رضوی با ظرفیت حدوداً ۳۰ درصدی کار می‌کنند اما می‌توان با واردات چغندر خام به عنوان ماده اولیه این کارخانه‌ها، شکر به افغانستان صادر کرد. در این صورت دو طرف به اهداف تجاری خود می‌رسند.
ایران تقریباً نیمی‌از کل نیاز وارداتی افغانستان را تأمین می‌کند. به نظر شما افزایش این سهم به توجه به حضور رقبای قدر دیگر در این بازار، مقدور است؟
بله... رقم کل واردات افغانستان حدود ۷/۵میلیارد دلار است و بر اساس آمار رسمی، صادرات ۳ میلیارد دلاری ما به افغانستان معادل ۴۶ درصد کل واردات این کشور است. واقعیت این است که هیچ کشوری به‌اندازه ایران در بازار افغانستان جایگاه ندارد اما کششی هم برای افزایش این سهم با توجه به حضور پرقدرت چین، هند و پاکستان نیست. بر همین اساس باید با رقابت، این جایگاه را حفظ کنیم چون رقبا به دنبال گرفتن جایگاه ما هستند. نکته ای که نباید فراموش کرد این است که در جهان و در میان همسایه‌ها هیچ کشوری به‌اندازه ما نتوانسته در تأمین نیاز وارداتی کشوری دیگر نقش داشته باشد. ما می‌توانیم از طریق ایجاد زیرساخت برای افغانستان، امکان افزایش واردات این کشور را بالاتر ببریم تا به همان نسبت سهم مان از این بازار بالاتر برود. بدان معنی که با افزایش واردات افغانستان از ۷/۵ به ۱۵ میلیارد دلار، همچنان سهم ۴۶ درصدی در این عدد را برای خودمان حفظ کنیم.
در خصوص بازگشت ارز حاصل از صادرات به افغانستان آیا مشکلات تجّار مرتفع شده است؟
تمهیدات بانک مرکزی آرامش نسبی ایجاد کرده اما به هر حال بخشنامه‌های این بانک کار را سخت کرده و هنوز مشکلاتی داریم. وقتی ارتباط بانکی نداریم بازگشت ارز کار آسانی نیست. تجارت ما با افغانستان از قدیم الایام به صورت ریالی بوده و هنوز هم مبادلات با ارز مبدأ انجام می‌شود. وقتی بانک مرکزی دستورالعمل برای بازگشت ارز صادر کرد، به مشکلات عدیده برخوردیم و حتی می‌توان گفت صادرات کشور در معرض تهدید قرار گرفته است. در حال حاضر و به طور رسمی‌حدود یک تا یک و نیم میلیون شهروند افغانستانی در ایران مشغول به کار هستند که با تبدیل ریال دستمزدشان به دلار از طریق صرافی‌های داخلی، سالی ۲ میلیارد دلار برای خانواده‌هایشان می‌فرستند. با بانک مرکزی در تلاش هستیم صندوق مالی مشترک بین دو کشور ایجاد و مشکلات مربوط به بازگشت ارز هم مرتفع شود. مکانیزم صندوق هم این گونه باشد که دستمزد شهروندان افغانستانی به صندوق واریز و متناظر همین صندوق در افغانستان محل ورود ارز حاصل از خرید کالا از ایران باشد. مثلا کالایی مانند فرش ماشینی و کالاهای متنوع دیگری می‌تواند از این طریق صادر شود. با این مکانیزم صادرات ایران هم تقویت می‌شود.
آقای سلیمی! در خصوص عملکرد معاونت تقریبا نوپای دیپلماسی اقتصادی وزارت امور خارجه نظرتان چیست؟ آیا در حوزه تجارت با افغانستان توانسته نظر تجار را تأمین کند؟
خوشبختانه کارداری متخصص و بسیار مسلط بر حوزه تجارت و صادرات در کابل مستقر شده است. این اقدام بسیار ارزشمند است چون فقط داشتن نگاه دیپلماتیک کافی نبود و باید تجربه و تخصص اقتصادی هم دیپلماسی را همراهی می‌کرد. شخص سفیر هم به رونق بخشی به بازارهای مرزی علاقه‌مند است و به این مقوله ورود کرده است. خواسته ما این است که درد صادرکننده از نزدیک درک شود. خوشبختانه صدور ویزای یکی دو ساله برای تجار افغانستانی که عضو اتاق مشترک، هستند، تسهیل شده است. جای خوشحالی است که در سال جاری دیپلماسی اقتصادی ما در حوزه تجارت با افغانستان خیلی تقویت شده و می‌توان گفت توجهات از دیپلماسی به سمت اقتصاد و تجارت تغییر کرده است.
آتش سوزی روزهای اخیر در گمرک اسلام قلعه و مرز دوغارون چه تأثیری روی روند تجارت با افغانستان برجای گذاشته یا خواهد گذاشت؟
فعلاً مرز دوغارون به مدت یکی دو هفته تعطیل شده است اما جای خوشبختی است که اولاً خسارت جدی وارد نشده و ثانیاً قطار خواف- هرات همچنان برقرار است. بر همین اساس جای نگرانی برای تبعات منفی تجاری این آتش سوزی وجود ندارد.
انتهای پیام/
