یکی از این نشست‌ها روز یکشنبه برگزار شد که اظهارات محسنی اژه‌ای در این نشست درباره استقلال دستگاه قضا از جریان‌های سیاسی مورد توجه رسانه‌ها قرار گرفت. درباره الزامات مدیریتی و رسانه‌ای دستگاه قضا در دوره جدید با احسان صالحی و عبدالله گنجی دو پژوهشگر حوزه رسانه گفت‌وگو کردیم.
شما در جلسه اخیر رئیس قوه قضائیه با فعالان سیاسی و اجتماعی حضور داشتید. ارزیابی شما از گفت‌وگوی رودررو با صاحبنظران امور اجتماعی، سیاسی و حقوقی چیست؟
صالحی :این جلسه، نشست خوب، بدون تعارف و ابتکار خوبی بود. اُذُن بودن، ویژگی بسیار مهمی است که مورد تأیید قرآن کریم است و رهبران سیاسی و اجتماعی باید خود را به آن بیارایند. ضمن اینکه در جریان این گفت‌وگوها، دو طرف با امکانات و مضایق یکدیگر آشنا می‌شوند و این نقطه عزیمت مهمی برای ایجاد وفاق و همدلی اجتماعی برای کارهای بزرگ و مورد انتظار از قوه قضائیه خواهد بود.
دستگاه قضا به نوعی قوه قهریه نظام است می‌شود از این دستگاه، سیگنال‌های مثبتی مثل «وفاق و همدلی اجتماعی» تولید کرد؟
صالحی:دستگاه قضایی برای انجام مأموریت بزرگ خود، نیازمند اعتماد به‌نفس و احساس توانایی است. این احساس تا قبل از ریاست آقای رئیسی در قوه، رو به افول بود. نگاه‌های مردم و نخبگان به قوه یک نگاه بیشتر تهدیدمحور بود تا فرصت‌ساز. یعنی دائماً این نگرانی وجود داشت که پروژه بعدی چیست که قرار است با سوار شدن بر نقاط ضعف قوه قضائیه علیه نظام اجرا شود. در دوره آقای رئیسی این اعتماد به نفس احیا و نشان داده شد که خلق فرصت و محبوبیت برای نظام و جریان انقلابی از این قوه، کاملاً شدنی است.
الزام‌های این مسیر چیست؟
صالحی:یکی از مهم‌ترین کارها این است که قوه قضائیه باید در دوره جدید مفهوم مرکزی خود را معین کند. مثلاً در دوره قبل، این مفهوم مرکزی، «مبارزه با فساد» بود. پیشنهاد من برای دوره جدید، الهام از مفهوم عدلیه و تأکید بر «ضد ظلم» بودن است. نقش شخص رئیس قوه در برجسته‌سازی این مفهوم با اقدام‌های نمادین و الهام‌بخش برای همه مجموعه قضایی بسیار مؤثر است. حساسیت نسبت به مظاهر ظلم عمومی دستگاه‌ها و حتی احیاناً اجحاف‌های قضایی و همچنین واکنش سریع به مواردی که افکار عمومی را درگیر و دغدغه‌مند می‌کند، در تعمیق مفهوم مبارزه با ظلم بسیار مؤثر است. یا مثلاً حفظ استقلال دستگاه قضایی در قبال دستگاه‌ها و ضابطه‌مند کردن رفتار ضابطان با مردم و متهمان جزو موارد دیگری است که باید به آن توجه کرد.
به‌جز انتخاب این مفهوم مرکزی، چه موارد دیگری باید در دستور کار قوه قضائیه قرار بگیرد؟
صالحی:یکی از این رویکردها، بازگشت قوه به جایگاه فصل‌الخطابی است. در امور عمومی نباید مردم در بمباران صدق و کذب‌ها رها شوند. مثلاً در امر عمومی کرونا، کوتاهی دولت قبل در واردات به‌موقع واکسن جزو مسائل پر تکرار در افکار عمومی است. قوه قضائیه باید با حساسیت این مسائل را دنبال و درباره آن‌ها تعیین تکلیف کند. همچنین بازنگری در شیوه برخورد با گروه‌های مرجع مانند دانشجو، کارگر، معلم، فعالان مدنی و سیاسی و پرهیز از وارد کردن مواجهه با این گروه‌ها به کانال امنیتی از جمله مطالب دیگری است که باید به آن توجه شود.
سخنان غافلگیرکننده رئیس دستگاه قضا درباره اهمیت استقلال دستگاه قضایی از سیاست و جلوگیری از تبدیل شدن قوه قضائیه به ابزاری برای رانت‌سازی و تسویه حساب‌های سیاسی را چقدر مهم می‌دانید؟
گنجی: نکته‌ای که آقای اژه‌ای به آن اشاره کردند، یک سیاست اصولی است و اگر این دستگاه، قبلاً به این کار - ابزار شدن برای سیاسیون - تن داده، باید پاسخگو باشد. درباره رویکرد جدید قوه قضائیه و تعاملی که این نهاد با سیاسیون به‌ویژه افرادی از طیف منتقدان قوه قضائیه داشته، هم معتقدم آقای اژه‌ای بسیار خوب شروع کردند و فراتر از چیزی بودند که قالب‌های ذهنی ما قضاوت می‌کرد. رئیس جدید قوه قضائیه همان مسیری را که آقای رئیسی در توجه به محکومان و متهمان سیاسی یا دگراندیش باز کرده بود، قوام بخشید و این حرکت ایشان ستودنی است. امیدوارم آقای اژه‌ای و قوه قضائیه همین فرمان را ادامه دهد.
