اهداف و انگیزههای جنگ چندجبههای
بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل، این جنگ را «مأموریتی تاریخی و معنوی» برای تحقق آرمان «اسرائیل بزرگ» میداند. به گزارش هاآرتص، او خود را به چشمانداز مذهبی «سرزمین موعود» متصل میبیند، دیدگاهی ریشهدار در باورهای راستگرایان مذهبی که معتقدند جهان باید به آستانه جنگ بزرگ برسد تا «مسیحا» ظاهر شود. این رویکرد، به نوشته میدل ایست آی، خشونت را در غزه تشدید کرده و به لبنان، ایران و فراتر از آن گسترش یافته است. نتانیاهو این درگیری را نه صرفاً سیاسی، بلکه بخشی از یک رسالت اعتقادی معرفی میکند که ریشه در آرمانهای مذهبی و ملیگرایانه دارد. این دیدگاه سبب شده جنگ چندجبههای به یکی از پیچیدهترین درگیریهای منطقه تبدیل شود.
7 جبهه؛ از غزه تا تهران
جنگ چندجبههای پس از عملیات «طوفان الاقصی» در ۷ اکتبر ۲۰۲۳ آغاز شد و اسرائیل را به درگیری در غزه، لبنان، سوریه، عراق، یمن، کرانه باختری و ایران کشاند. نتانیاهو این جبههها را مبارزه با «محور ایران» میداند که به ادعای او قصد نابودی اسرائیل را دارد. رویترز به نقل از او گزارش داد پاسخ اسرائیل «خاورمیانه را تغییر خواهد داد». اسرائیل با حملات نظامی مستقیم و فشار بر کشورهای منطقه، حتی متحدان آمریکا مانند قطر، سعی در تحمیل تبعیت دارد. حمله به پایگاه استراتژیک العدید در قطر، به گزارش گاردین، پیامی برای ایجاد ترس در متحدان واشنگتن بود، نه صرفاً همکاری براساس منافع مشترک. این رویکرد نشاندهنده تلاش اسرائیل برای بازآرایی تعادل قدرت منطقه به نفع خود است.
ناکامیهای استراتژیک اسرائیل
با وجود عملیاتهای نظامی گسترده، اسرائیل به دستاوردهای استراتژیک قابل توجهی نرسیده است. گروه بینالمللی بحران اعلام کرده اگرچه مقاومت فلسطینیان و حزبالله تا حدی تضعیف شده، اما نابودی کامل آنها یا قطع حمایت ایران محقق نشده است. حمایت یمن از غزه نیز همچنان ادامه دارد. این جنگ بیشتر تاکتیکی بوده و دستاوردهای موقت آن در برابر پایداری مقاومتها شکننده است. ناتوانی در دستیابی به اهداف بلندمدت، به ناپایداری منطقه منجر شده و اسرائیل را در موقعیتی شکننده قرار داده است.
بهای سنگین؛ از انزوای بینالمللی تا افزایش خشونت
این جنگ هزینههای سیاسی و انسانی سنگینی برای رژیم صهیونیستی داشته است. آمی آیلون، رئیس پیشین شینبت در هاآرتص نوشته: سیاستهای کنونی معاهدات صلح با مصر و اردن را تضعیف کرده، اختلافات داخلی را افزایش داده و انزوای بینالمللی را شدت بخشیده است. خشونتهای مذهبی و ملیگرایانه و یهودستیزی در جهان نیز رشد کرده است. دیدهبان حقوق بشر گزارش داده بیشتر قربانیان غزه غیرنظامی هستند و تلاش اسرائیل برای مقصر جلوه دادن حماس ناکام مانده است. نظرسنجی دانشگاه کوینیپیاک نشان میدهد حمایت عمومی در غرب از فلسطینیان افزایش یافته و اسرائیل در افکار عمومی با چالش مواجه است، موضوعی که میتواند در انتخابات آینده غرب تأثیرگذار باشد.
تحول دیپلماسی جهانی و شناخت فلسطین
در سال ۲۰۲۴، کشورهایی مانند نروژ، ایرلند، اسپانیا، باربادوس و جامائیکا، فلسطین را به عنوان دولت مستقل به رسمیت شناختند. مجمع عمومی سازمان ملل اعلام کرد حدود سهچهارم اعضا اکنون فلسطین را به رسمیت میشناسند. فرانسه، بریتانیا و کانادا نیز قصد دارند این مسیر را دنبال کنند. بیبیسی این تحولات را چالشی بزرگ برای اسرائیل توصیف کرده که انزوای آن را تشدید و فضای سیاسی منطقه را پیچیدهتر کرده است. این روند نشاندهنده تغییر در دیپلماسی جهانی به نفع فلسطین است.
تغییر دکترین نظامی؛ از بنگوریون تا نتانیاهو
حمله ۷ اکتبر دکترین نظامی اسرائیل را تغییر داد و استراتژی جنگ برقآسا و آزادسازی سریع اسرای جنگی که دیوید بنگوریون پایهگذاری کرده بود، کنار گذاشته شد. مرکز مطالعات بیگین-سادات هشدار داده این تغییر ممکن است اسرائیل را به نادیده گرفتن محدودیتهای قدرت خود و نزدیک شدن به سقوط سوق دهد. این تحول نشاندهنده انحراف از اصول نظامی سنتی اسرائیل است.
آیا جنگ ایدئولوژیک به پایان میرسد؟
اسرائیل در هفت جبهه درگیر است و پرسش اصلی این است آیا نتانیاهو میتواند بردهای تاکتیکی را به موفقیت استراتژیک تبدیل کند یا این جنگ به شکست تاریخی منجر خواهد شد. هزینههای سنگین سیاسی، دیپلماتیک و انسانی، اسرائیل را در آستانه انزوایی بیسابقه قرار داده که آینده خاورمیانه را بهشدت تحت تأثیر قرار خواهد داد. ادامه این مسیر ممکن است به پیچیدگیهای بیشتری در منطقه منجر شود.
نظر شما