فضاهای خالی و بافت‌های فرسوده در دل شهرها در حالی رها شده‌اند که گسترش کالبدی شهر هر روز معضلی جدید بر مسایل و مشکلات موجود می‌افزاید.
در بسیاری از هسته‌های قدیمی، آنچه دارای ارزش است، نه کالبد موجود و بناها و ساخت شهرهای آن، که گذرها، مراکز محله‌ای، روابط اجتماعی میان ساکنان، یادمان‌ها و نشان‌های بافت است که دارای ارزش اجتماعی و فرهنگی است. از این رو دخالت در این بافت‌ها صرفاً نمی‌بایست از نوع اقدام‌های کالبدی، اصطلاحاً بازسازی از نوع تخریب و دوباره ساختن باشد. در بسیاری از عرصه‌ها بهسازی بافت و اقدام خرد و مشارکتی با مردم ساکن در آن شیوهٔ بسیار مطلوب و پایداری را ارایه می‌دهد که می‌تواند، در طول دورهٔ کوتاه مدت صورت پذیرد و رفاه شهروندی را در بافت توانمند سازد.
بافت فرسوده در شأن اصفهان نیست
استاندار اصفهان با تأكيد بر ضرورت تسريع در احياي بافت‌هاي فرسوده، پيشرفت احياي بافت فرسوده اصفهان را در شأن اين استان نمی‌داند.
رسول زرگر پور گفت: براساس پيش‌بيني‌ها بايد ۶۰ درصد بافت فرسوده شهر اصفهان احيا مي‌شد، ولي در حال حاضر ۲۰درصد اين بافت احيا شده و اين مسأله در شأن این شهر نيست.
وی با بيان اينكه بافت‌هاي فرسوده افزون بر مسایل و مشكلات كالبدي، اقتصادي و فرهنگي، فضاهاي شهري را هم با مشكل مواجه کرده است، تصریح کرد: به منظور پيشگيري از عواقب نامطلوب و گاه غير قابل جبران اين معضل فراگير، سياستگذاري برای احياي بافت‌هاي فرسوده شهري و نوسازي ضروري است.
استاندار اصفهان با بيان اينكه احياي بافت‌هاي فرسوده در زيبا سازي شهر و ارایه خدمات امدادي و شهري به مردم نقش مؤثري دارد، اظهارداشت: بايد به عمليات احياي اين بافت‌ها سرعت داد و اگر نياز به تصويب مصوبات جديد و هرگونه همكاري استانداري اصفهان در اين زمينه باشد، نهايت همكاري صورت خواهد گرفت.
نقش اساسی مردم در بازآفرینی بافت فرسوده
طرح‌های ساماندهی بافت فرسوده در زمره طرح‌های تفصیلی ویژه‌ای است که باید براساس واقعیت‌های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی ساکنان این نوع بافت انجام گیرد.
مدیرعامل سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری اصفهان در این‌باره به «قدس» گفت: در ۲۳۰۰هكتار بافت فرسوده در مناطق ۱۵گانه شهر اصفهان ۵۵ لكه بافت فرسوده شناسايي شده كه در آن‌ها پلاک‌هاي ريزدانه‌اي وجود دارد و امكان نوسازي آن فراهم نيست و تنها پيشنهاد براي نوسازي اين بافت، تجميع پلاك‌هاي ريزدانه است.
حسین جعفری در باره مشکلات بافت فرسوده گفت: بافت‌های فرسوده از نظر ایمن نبودن، کمبود خدمات و ناکافی بودن زیرساخت‌ها و همچنین دسترسی نداشتن، مشکلاتی دارند که امنیت این بافت‌ها را دچار خدشه کرده است.
وی افزود: این مشکلات سبب می‌شود که بافت‌های فرسوده اصولاً از جمعیت بومی تخلیه شده و جمعیت حاکم در آن‌ها به نقاط دیگر شهرها انتقال داده می‌شوند و بافت‌ها خالی از سکنه می‌شوند، یا حتی ناهنجاری‌هایی اتفاق می‌افتد که این بافت‌ها را دچار مشکل می‌کند. وی با اشاره به اینکه بافت‌های فرسوده به سبب کمبود سرانه‌های فرهنگی، آموزشی و زیرساخت‌های شهری دچار مشکلات زیادی هستند، اضافه کرد: ورود افراد مهاجر، مشکلات بافت‌های فرسوده را چند برابر می‌کند و با اینکه بسیاری از افراد به بافت‌های تاریخی تعلق خاطر دارند، این محلات دچار مشکلاتی هستند.
مدیرعامل سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری اصفهان خاطر نشان کرد: برای کاهش این مشکلات، باید مطالعات دقیقی از معضلات و دلایل به وجود آمدن آن‌ها در بافت‌های فرسوده انجام شود و راهکارهای مرتبط مورد بررسی قرار گیرد.
وی اظهارداشت: نخستین راهکار این است که همه افراد ساکن در این محله‌ها شناسایی و نسبت به حق و حقوق خود و آسیب‌هایی که در بافت فرسوده وجود دارد، آگاه شوند.
جعفری افزود: معضلات بافت‌های فرسوده اجتماعی است نه عمرانی؛ در این بافت‌ها مداخله مستقیم دولت و شهرداری هم کارساز نیست، بلکه خود مردم نقش اساسی تری دارند ضمن اینکه همه دستگاه‌ها باید همان‌گونه که نقش خود را در نقاط برخوردار انجام می‌دهند، در نقاط فرسوده هم به وظایف خود عمل کنند تا عارضه‌های بافت فرسوده برطرف شود.
مشارکت تنها راه احیای بافت فرسوده
به هر حال بسیار پر واضح است که طی سالیان گذشته، شهرداری اصفهان راهکارهای مختلفی را به منظور احیا و بازسازی بافت‌های فرسوده شهری تجربه کرده است، اما در واقع احیا، نوسازی و بهسازی بافت‌های فرسوده اتفاق نمی‌افتد، مگر اینکه این مسأله توسط مشارکت مردم صورت پذیرد. بنا بر این، مشارکت از ارکان مهم تجدید حیات شهری به حساب می‌آید و یکی از زمینه‌های مشارکت مردم در عرصه شهر، مشارکت در بهسازی و نوسازی بافت‌های فرسوده است.
به نظر می‌رسد در بافت‌های فرسوده با توجه به وسعت دامنه و شدت مسایل گریبانگیر این بافت‌ها، کارآمدترین رویکردی که بتوان برای مواجهه با کاستی‌ها و نارسایی‌ها اتخاذ کرد رویکرد مشارکتی باشد.
تجمیع پلاک‌های ریزدانه در بافت فرسوده خواست مدیریت شهری اصفهان است، آرزویی که می‌توانیم، با پیروی از دستور آیه شریفه «تعاونوا علی البر و التقوی» شاهد آن باشیم.
نظر شما