محمد مهدی لطیفی سید آبادی: پس از بحث‌های غیرکارشناسی آقای دکتر برهانی در خصوص احکام محاربه، بار دیگر در روزهای گذشته شاهد توییتی منضم به فتوای حقوقی عجیب و غریبی در مورد جرم انگاری علنی روزه خواری از سوی ایشان بودیم. فارق از پاسخ به این معمای لاینحل که چرا اشکالات و انتقادات ایشان حصراً شامل آن دسته از قوانین و مقرارتی شده که ریشه فقهی داشته و عجیب‌تر اینکه چرا موارد مذکور در محیط‌های غیرعلمی و فضاهای غیرتخصصی مطرح می‌گردد، به‌نظر می‌رسد ایشان باید دروس پایه را عمیق‌تر مطالعه کرده و شایسته‌تر آن است که فرضیه‌ها و پرسش‌های علمی خویش را در محیط علمی و دانشگاهی ابراز نمایند.
شبهه مطرح شده از سوی ایشان بدین شرح است، که: «روزه‌خواری جرم است یا خیر؟ هیچ مستندی وجود ندارد، جز ماده ۶۳۸ که محل اختلاف نظر است، بر فرض امکان استناد، در این ماده "تظاهر به فعل حرام" نیاز است، بنابراین تظاهر به روزه‌خواری جرم است و نه هر نوع روزه‌خواری؛ یعنی باید اثبات شود شخص اراده کرده است که روزه‌خواری‌اش را سایرین ببینند». در ابتدا و فارق از بررسی و تبیین حقوقی در این خصوص باید تاکید داشت، که مقوله روزه‌داری جزو واجبات به‌شمار می‌آید و خداوند متعال مسلمانان را به انجام این فریضه واجب در ماه رمضان دعوت نموده است. همچنین با اینکه روزه‌خواری عملی قبیح و حرام به‌شمار می‌آید، اما برخی به جهت مرض، سفر و... از روزه‌گرفتن مستثنی شده اند.
لکن باید در نظر داشت که سطح بحث کمی متفاوت است. باید توجه داشت که روزه‌خواری همراه با عذر موجه نیز امکان‌پذیر نیست، مگر ضرورت اقتضی نموده و اثبات ضرورت ممکن باشد. به‌بیان دیگر نباید موضوع بحث را اجبار به روزه‌داری دانست، بلکه احترام به روزه‌داران و شعائر الهی غایت شارع مقدس و قانون‌گذار می‌باشد. لذا هر شخصی می‌تواند در محیط‌های خصوصی تا حدی که عمل وی مسامحتاً جنبه عمومی پیدا نکرده چه همراه با عذر و چه بدون عذر اقدام به انجام عمل مذکور نماید.
با توجه به اینکه در قوانین موضوعه روزه‌خواری مستقلاً مورد جرم‌انگاری واقع نشده لکن می‌توان با کمک از ماده ۶۳۸ قانون مجازات اسلامی کیفر عمل روزه‌خواری در ملا عام را مشخص کرد. ماده مذکور اشعار می‌دارد: «هر کس علنا، در انظار عمومی و معابر، تظاهر به عمل حرامی کند، علاوه بر کیفر عمل، به حبس از ۱۰ روز تا ۲ ماه یا تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم می‌شود و در صورتی که مرتکب عملی شود که نفس آن عمل، دارای کیفر نیست، اما عفت عمومی را جریحه دار کند، فقط به حبس از ۱۰ روز تا ۲ ماه یا تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم خواهد شد.» چنین دانسته می‌شود، با توجه به اینکه روزه خواری در دایره اعمال حرام به‌شمار می‌آید، اگر فردی در محیط فضای عمومی تظاهر به روزه‌خواری نماید، به مجازات مذکور محکوم می‌گردد.
در پاسخ به شبهه استاد برهانی نیز باید گفت که باتوجه به اینکه به صورت ضمنی روزه‌خواری را منجر به جریحه‌دار شدن عفت عمومی دانسته و این امر را پذیرفته‌اند، در خصوص انتقاد لزوم اثبات قصد تظاهر به روزه‌خواری باید بیان داشت که با توجه به ماده ۱۴۴ قانون مجازات اسلامی که ایراد داشته: «در تحقق جرایم عمدی، علاوه بر علم مرتکب به موضوع جرم، باید قصد او در ارتکاب رفتار مجرمانه احراز شود؛ در جرایمی که وقوع آن‌ها بر اساس قانون منوط به تحقق نتیجه است، قصد نتیجه یا علم به وقوع آن نیز باید محرز شود» می‌توان این‌گونه نتیجه گرفت که اگر علم به وقوع نتیجه عمل مجرمانه شخص محرز شود، دلالت بر دارا بودن قصد نتیجه آن نیز قهراً احراز خواهد شد، برای مثال فردی که در انظار عمومی اقدام به روزه‌خواری می‌کند، علم به وقوع نتیجه که جریحه‌دار شدن عفت عمومی می‌باشد، مطابق قانون برای ایشان مفروض و قهراً قصد ارتکابی روشن است.
نظر شما