گروه ترجمه قدس آنلاین (امیرمحمد سلطانپور) - تهاجم روسیه به اوکراین، منابع غذایی در سراسر خاورمیانه و شمال آفریقا را به خطر انداخته است، منطقه ای که در آن بسیاری از کشورها به شدت به واردات، به ویژه کالاهای اساسی مانند گندم متکی هستند. منطقه ای که در آن ناامنی غذایی، پیش از این نیز به دلیل تغییرات آب و هوایی، کمبود آب و همه‌گیری کووید-۱۹ یک چالش بزرگ بود.
ناامنی غذایی در خاورمیانه و شمال آفریقا چقدر بحرانی است؟
برخی از کشورهای منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا نسبت به سایرین از امنیت غذایی بیشتری برخوردار هستند. زمانی که جنگ روسیه و اوکراین باعث اختلال در عرضه مواد غذایی در اوایل سال جاری شد، چندین کشور پیش از آن نیز در وضعیت وخیمی قرار داشتند. برای مثال، درگیری ها در سوریه و یمن برای سال‌های متمادی و اقتصادهای تحت محاصره آن ها، باعث می شد که تامین هزینه غذا برای بسیاری از ساکنان این کشورها دشوار شود.
در همین حال، قیمت مواد غذایی در لبنان طی سه سال گذشته بیش از ۱۰۰۰ درصد افزایش یافته است، زیرا وضعیت سیاسی و اقتصادی این کشور دچار هرج و مرج شده و ارزش پول آن در برابر دلار آمریکا به شدت کاهش یافته است. انفجار بندر بیروت در سال ۲۰۲۰، سیلوهای اصلی غلات این کشور را ویران کرد و قابلیت ذخیره مواد غذایی آن را به شدت کاهش داد.
تونس نیز دیگر کشوری است که وضعیت مالی ضعیف دولت توانایی آن ها را برای پرداخت پول به تامین کنندگان مواد غذایی دچار اختلال کرده است. این اتفاق منجر به کمبودهایی شده که باعث تحت فشار قرار گرفتن هر چه بیشتر جمعیت تونس گشته است که پیش از این نیز به دلیل بیکاری بالا و بی ثباتی سیاسی اوضاع بسیار بدی داشتند. علاوه بر این، منابع غذایی در سطح منطقه به دلیل همه‌گیری ویروس کرونا نیز آسیب دیده است. به عنوان مثال، قیمت گندم از اوایل سال ۲۰۲۰ به میزان ۸۰ درصد افزایش یافته است.
جنگ روسیه و اوکراین چگونه اوضاع را بدتر می کند؟
روسیه و اوکراین را به عنوان تامین کننده سبد نان جهان می شناسند. آنها هر دو صادرکننده برتر محصولات غلات مانند گندم، ذرت و جو هستند. بر اساس گزارش رصدخانه پیچیدگی اقتصادی، در سال ۲۰۲۰، هر کدام از این دو کشور حدود نیمی از گندم تولیدی خود را به کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا صادر کرده اند.
این جنگ باعث شده که عرضه غلات و سایر کالاهای مورد نیاز منطقه مانند دانه های روغنی، روغن پخت و پز و کود مختل شود. حدود یک چهارم مجموع صادرات گندم روسیه و اوکراین و نیمی از صادرات ذرت آنها برای سال های ۲۰۲۱-۲۰۲۲ متوقف شده است. بسیاری از زیرساخت‌های اوکراین که برای تجارت این کشور حیاتی می باشند، از جمله بنادر و خطوط ریلی، تخریب شده یا آسیب دیده است. اوکراین همچنین صادرات برخی غلات را برای محافظت از ذخایر استراتژیک خود ممنوع کرده است. علاوه بر این، حتی اگر این جنگ به زودی نیز پایان یابد، احتمالاً ادامه درگیری های محدود همچنان مانع از کشاورزی خواهد شد. سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد تخمین می زند که ۳۰ درصد از مناطق زراعی در اوکراین به دلیل جنگ امسال شاهد کاشتی نبوده و یا برداشت نمی شوند.
برای مسلمانان خاورمیانه و شمال آفریقا که از اوایل آوریل شاهد آغاز ماه رمضان بوده اند، خانواده ها معمولاً پس از روزه داری در طول روز، مقادیر بیشتری از غذا مصرف می کنند. بلافاصله پس از شروع جنگ، خریدهای گسترده و به مقدار زیاد در سراسر منطقه رخ داد زیرا مردم از کمبود منابع مخصوصاً برای این وعده‌های غذایی ماه رمضان می‌ترسیدند.
فقرای منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا بیشتر نیز در معرض خطر هستند. آنها سهم بیشتری از درآمد خود را صرف غذا می کنند و بسیاری از آن ها کشاورز هستند، بنابراین کمبود بذر و کود بیشترین ضربه را به آنها وارد می کند. همچنین انتظار می رود کسانی که به کمک های غذایی بین المللی متکی هستند، سختی های بیشتری را تحمل کنند چون اوکراین و روسیه تامین کنندگان عمده گندم، ذرت و روغن آفتابگردان در برنامه جهانی غذا نیز هستند.
منطقه چگونه با این مشکل رودررو خواهد شد؟
این بحران بسیاری از دولت ها را به تکاپو برای تغییر سیاست ها و جستجو برای کشورهای جایگزین انداخته است. به عنوان مثال، مراکش صادرات برخی از مواد غذایی خود را برای تقویت منابع داخلی به حالت تعلیق درآورده است. مصر برای چندین ماه ذخایر غذایی دارد و از امارات متحده عربی بودجه دریافت کرده که به این کشور کمک کرده است تا کنترل قیمت نان خود را حفظ کند. این کشور همچنین در حال بررسی تولیدکنندگان عمده مواد غذایی مانند ایالات متحده، استرالیا و هند به عنوان شرکای جایگزین است. ترکیه می‌تواند مسیر مشابهی را در پیش بگیرد، اما این کشورهای عربی خلیج‌فارس هستند که جمعیت کمتر و ثروتمندتری نسبت به همسایگان خود دارند و می‌توانند به راحتی تامین‌کنندگان جدید گندم و غلات خود را تامین مالی کنند. ایران هم قراردادی با روسیه برای تضمین واردات امضا کرده است. اما کارشناسان می‌گویند کشورهایی مانند لبنان، لیبی، سوریه و یمن که از بی‌ثباتی عمیق رنج می‌برند، برای حل بحران خود دچار مشکل خواهند شد.
تحلیلگران می گویند که دولت های این منطقه سعی خواهند کرد از افزایش قیمت نان اجتناب کنند. در بسیاری از کشورها، یارانه نان بخشی از قراردادی اجتماعی با مردم این کشورها در نظر گرفته می‌شود و افزایش قیمت‌ها می‌تواند به وقوع ناآرامی‌ها دامن بزند. نباید فراموش کنیم که قیام‌های منطقه‌ای که به بهار عربی معروف هستند، به دنبال افزایش قیمت‌ها مربوط به برداشت ضعیف گندم روسیه در سال ۲۰۱۰ رخ داد. به احتمال زیاد در کشورهایی که مردم از دولت خود ناامید هستند، مانند تونس، شاهد تظاهرات گسترده ای باشیم اما هنوز که تظاهرات بزرگی در منطقه رخ نداده است.
*بازنشر مطالب دپارتمان ترجمه به منزله تأیید یا رد محتوای آن نیست و صرفا جهت آگاهی مخاطبان قدس آنلاین منتشر می‌شود.
