رهبر انقلاب اسلامی در دیدار هفته گذشته خود با معلمان و فرهنگیان ضمن اشاره به این موضوع گفتند: بایستی کاری کنیم دانش‌آموز دارای هویت ملی بشود. مهم‌تر از علم‌آموزی یا لااقل در حد علم‌آموزی این است که او احساس هویت بکند، یک انسان با هویت ساخته بشود، یک هویت ملی، هویت احساس اعتماد به نفس ملی پیدا بکند. از عمق جان، کودک ما با افتخارات کشور آشنا بشود؛ این چیزی است که امروز وجود ندارد.
در این خصوص با دکتر حسن بلخاری قهی، رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی به گفت‌وگو نشستیم که در ادامه می‌خوانید.
شناخت مفاخر ملی برای نسل امروز چه اهمیتی دارد؟
مفاخر و بزرگان فرهنگی یک قوم، ملت و تمدن سرمایه‌های بنیادین آن کشورها، فرهنگ‌ها و تمدن‌ها هستند؛ به تعبیری دیگر، هویت فرهنگی ملت‌ها، تمدن‌ها و اقوام با حضور برجسته مفاخر معنا و مفهوم پیدا می‌کند چرا که این بزرگانِ عرصه تمدن و فرهنگ هستند که با زحمات بسیار و تحقیقات، مطالعات و کارشناسی‌های ژرف خود نه تنها در تعالیم و ارتقای فرهنگ و هویت بنیادین یک تمدن و قوم تلاش می‌کنند بلکه کاروان علم و اندیشه بشری را نیز جابه‌جا کرده و پیش می‌برند. بنابراین در وهله نخست، مفاخر هر قوم مفاخری هستند که در قلمرو بسط و توسعه و ژرفای ایده و اندیشه انسان کار و تلاش می‌کنند و می‌کوشند انسان‌ها در مسیر تعالی قرار بگیرند. دیگر اینکه در حوزه آن قوم، فرهنگ، ملت و تمدن خودشان جایگاه بسیار ارزشمند و گسترده‌ای دارند و کمک می‌کنند آن قوم، تمدن و فرهنگ در جایگاه شایسته بشری و جهانی قرار بگیرد.
از این رو شناخت مفاخر و معرفت نسبت به آن‌ها برای نسل امروز بسیار حائز اهمیت است تا بدانند چه کسانی با چه زحمت‌هایی این امانت‌ها را به آن‌ها سپرده‌اند و چگونه باید پاسدار این امانت برای نسل‌های بعدی باشند. آشنایی با مفاخر برای نسل امروز ما هم موجب احساس و ادراک هویت و هم سبب نوعی غرور و تفاخر ملی می‌شود.
با وجود این چرا نسل حاضر افتخارات ملی‌مان را به‌خوبی نمی‌شناسد؟
اینکه نسل حاضر با مفاخر ملی آشنایی چندانی ندارند به دلیل سلطه امپراتوری رسانه‌ای در سراسر جهان است وگرنه هیچ ملت و تمدنی نمی‌خواهد مفاخر فرهنگی‌اش در محاق و حاشیه قرار بگیرد. اما متأسفانه امپراتوری رسانه که کاملاً مصرف‌زده عمل می‌کند و به دنبال مصرف اخبار و اطلاعات است، چنان سیطره‌ای ایجاد کرده که برخی شاخص‌های مادی همچون ثروت، شهرت و مواردی از این قبیل به عنوان معیارهای زندگی انسان امروز مطرح شده‌اند. در چنین سیطره‌ای، بزرگ‌ترین قربانیان؛ مفاخر بزرگ و فرهنگ‌مداران و فرهنگ‌محورانی هستند که بشریت و جامعه بشری وامدار و مدیون آن‌هاست، اما متأسفانه آن شاخصه‌هایی که جایگاه بایسته و شایسته مفاخر را در کشورها و فرهنگ‌ها پاس می‌دارد به هیچ وجه شاخصه‌های مورد توجه حاکمان امپراتوری رسانه معاصر نیستند و این مسئله موجب می‌شود کسانی در این عرصه میدان‌داری کنند و مطرح شوند که بیشترین سود تجاری، سیاسی، نظامی و اقتصادی را برای افراد به ارمغان بیاورند.
امپراتوری رسانه از بازیکنان فوتبال، بازیگران سینما و سایر سلبریتی‌ها هزینه می‌کند تا به اهداف مورد نظر خود برسد و این مسئله موجب شده نسل امروز آن‌گونه که باید با مفاخر خود آشنا نباشد.
چه سازمان‌هایی برای شناساندن این مفاخر مسئولیت دارند؟
من محوری‌ترین نقش را به آموزش و پرورش و پس از آن، دانشگاه‌ها یا وزارت علوم می‌دهم، زیرا این وزارتخانه‌ها با نسل جوان ارتباط مستقیم دارند. البته انجمن آثار و مفاخر فرهنگی کشور که قدمتی ۱۰۰ ساله دارد در این قلمرو تولید محتوا می‌کند و با برگزاری بزرگداشت‌ها، همایش‌ها و انتشار آثار مکتوب تا جایی که امکانات وجود دارد و از توانش برمی‌آید به صورت کامل این وظیفه خطیر را انجام می‌دهد، اما امروز مسئله اساسی تولید محتوا نیست (چون به اندازه کافی تولید شده) بلکه ابلاغ و تبلیغ محتوا و رساندن آن به نسل جوان است. در این کشور هیچ وزارتخانه‌ای همچون وزارت آموزش و پرورش و وزارت علوم با نسل جوان و فردای این کشور ارتباط مستقیم ندارد چرا که دانش‌آموزان تقریباً از پنج سالگی در اختیار آموزش و پرورش قرار می‌گیرند و پس از پایان دوره ۱۲ساله در اختیار آموزش عالی قرار دارند، به همین دلیل من مسئولیت این دو وزارتخانه را در تبلیغ و ابلاغ این مفاخر بسیار بالا می‌دانم.
برای اینکه نسل امروز دارای هویت ملی شود باید چه کرد؟
این دو وزارتخانه باید در تماس با جایگاه‌های مهمی که در حوزه فرهنگ، تولید محتوا می‌کنند معانی و مفاهیم لازم را بدست بیاورند و از طریق چارچوب‌های مختلف تبلیغ و انتقال معنا این مفاهیم را در اختیار دانش‌آموزان، دانشجویان و مخاطبان هدف قرار دهند. ضمن اینکه نقش رسانه ملی نیز بسیار حائز اهمیت است زیرا رسانه ملی جزئی از رسانه‌های جهانی است و با توجه به وظیفه خود می‌تواند با ساخت فیلم‌ها و مجموعه‌های تلویزیونی، نمایش‌نامه‌ها و متون نمایشی در شناساندن هرچه بیشتر این مفاخر به جامعه تلاش کند. رسانه ملی باید بتواند تصویر و رویای تفاخر ملی را محقق کند. همان‌طور که در دهه نخست انقلاب و حتی دهه دوم شاهد این دغدغه بسیار جدی در رسانه ملی بودیم و همسالان من به خاطر دارند که مجموعه تلویزیونی ابن‌سینا نقش مهمی در معرفی این دانشمند بزرگ به ایرانیان داشت و یا مجموعه‌های دیگری که به منظور معرفی بزرگانی همچون معرفی شیخ مفید، غیاث‌الدین جمشید کاشانی و سایر مفاخر و بزرگان ایرانی ساخته شد. رسانه ملی باید این مسئولیت بسیار بزرگ را جدی بگیرد و در تولید برنامه‌های مبتنی بر معیارهای زیبایی‌شناختی و جذابیت، مفاخر بزرگ ملی را به نسل امروز معرفی کند.
