زهره کهندل - اگر اهل مباحثه در 
حلقه های معرفتی باشید، حتماً نام «مدرسه پریزاد» را در حرم مطهر امام رضا(ع) شنیده اید؛ ...

پایگاه حلقه های معرفت

جایی که حلقه های معرفتی با حضور استادان علوم دینی برگزار می شود و روزانه چندین جلسه پرسمان دینی و حلقه معرفتی در جای جای آن برپاست، به همان رسم طلبگی و پرسش و پاسخ آزاد برای رها شدن ذهن در دریای علم و فلسفه هستی. بی تردید، بانی ساخت این بنا در 6 قرن پیش که ارادت قلبی به محضر مدرسان و طلاب داشت، از این حیث که همچنان رویه طلبگی در حجره ها، ایوانها و صحن اصلی مدرسه ادامه دارد، راضی و شادمان است. جالب اینکه احداث مدارس به عنوان ساختمانهای مذهبی اهمیت خاصی در دوره تیموری داشتند. طرح کلی مدارس در معماری این دوره، چهار ایوانی است که در چهار ضلع حیاط ورودی دو محور قرار گرفته و در کنار ایوانها، 
حجره ها و تالارهای بحث و تدریس واقع شده اند. «مدرسه پریزاد» هم از مدارس قدیم مشهد و از بناهای قرن نهم در عهد تیموریان است. این بنای تاریخی در جنوب غربی حرم مطهر و شمال غربی مسجد گوهرشاد، روبه روی «مدرسه دو در» واقع شده است. این مدرسه همزمان با اتمام مسجد گوهرشاد ساخته شد و بانی آن بانو پریزاد، ندیمه گوهرشادآغا، همسر شاهرخ تیموری بود. پریزاد خانم از نوادگان ربیع بن خیثم معروف به خواجه ربیع و همسر میرزا میرک حسینی، متولی مزار خواجه ربیع بوده است. این مدرسه به دستور او در سال 823 هـ.ق بنا شد. مدرسه پریزاد همانند دیگر مدارس دوره تیموری بنایی چهار ایوانی با 300 متر مربع مساحت در دوطبقه احداث شده و 22 حجره دارد که راه ارتباطی آنها چهار راه پله در چهار کنج صحن است. ورودی کنونی بنا در ضلع غربی، دهلیزی نسبتاً طولانی با طاق قوسی است. نمای بیرونی آن دارای یک نیم‌گنبد با مقرنسهای گچی، از مرمتهای دوره صفوی است که تزیینات پیشین را پوشانده است. گنبدخانه‌ای در پشت ایوان شرقی واقع شده که به گنبدخانه دیگری در گوشه جنوب شرقی راه می‌یابد.
بر سر در مدرسه کتیبه‌ای دارای احادیثی در فضیلت علم و عالمان به خط ثلث بر زمینه کاشی معرق به چشم می‌خورد، سطح دیوارها و لچکی ایوانها و غرفه‌ها با کاشی معرق و گچبری‌های نفیس تزیین شده است. کتیبه‌هایی به خط ثلث و کوفی، دربردارنده احادیث معصومین(ع) از دیگر تزیینات آن است که اگرچه در سطح وسیعی بازسازی شده‌اند، اما از طرح و نمای نخستین بنا حکایت دارند.
بنا بر کتیبه موجود، مدرسه پریزاد در 1091 هـ. ق در زمان شاه سلیمان صفوی به فرمان نجفقلی خان، بیگلربیگی قندهار و به اهتمام آقامحمدباقربیگ و میرزا شکرا... بازسازی شد. در سال 1346هـ.ش نیز اداره اوقاف به مرمت مدرسه پریزاد همت گماشت، اما در ماجرای تخریب بازار و توسعه اطراف حرم در سال 1354 هـ.ش، این مدرسه به صورت ویرانه‌ای درآمد. کمتر از 10 سال بعد آستان قدس رضوی بازسازی آن را با همان شکل نخستین آغاز کرد و در سال 1368 هـ.ش به پایان برد. مدرسه پریزاد که اکنون در دل مجموعه حرم مطهر رضوی قرار دارد، تاکنون چندین بار مرمت و تعمیر اساسی شده، ولی هیچ گاه سازه اصلی آن تغییر نکرده است، کتیبه سر در ورودی مدرسه بر این موضوع گواهی می دهد. این مدرسه کوچک چهار ایوانی که به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده، مشتمل بر غرفه ها و حجره هایی است که با آجرکاری سر در ایوانها و کاشیکاری با نقوش اسلیمی بر سر در غرفه های همکف مدرسه تزیین شده است.
بانو پریزاد طبق وقفنامه‌ای مفصل که نسخه اصلی آن در اداره اوقاف خراسان موجود است، تولیت این مدرسه و موقوفات بسیار آن را که برای مستمری ماهانه طلاب و دیگر هزینه‌ها منظور داشته بود، به همسرش تفویض کرد. اگرچه در منابع نامی از مدرسان و طلاب مدرسه نیامده، اما از علاقه و ارادت قلبی واقف به اهل بیت(ع) چنین برمی‌آید که مدرسان و طلاب شیعه در آن‌جا به بحث و درس اشتغال داشته‌اند. شمار طلاب به 20 و گاهی 30 تن می‌رسیده که همگی از محل موقوفات مدرسه دارای مسکن و معاش بوده‌اند و چنانکه از متن وقفنامه برمی‌آید، جز اولاد ذکور واقف، فقط طلاب زائر فقیر حق داشته‌اند که برای سه ماه در مدرسه اقامت کنند. هم اکنون از این مدرسه به عنوان مرکز پاسخگویی به پرسشهای دینی و اطلاع رسانی استفاده می شود که شامل بخشهای پاسخگویی به مسایل شرعی به صورت حضوری و تلفنی، مشاوره دینی، حلقه های معرفت، حرم شناسی، رایانه و اطلاع رسانی است.

پخش زنده

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.